سلفی گری

سلفی گری: بازگشت به افکار و روش صحابه و تابعین سه قرن اول هجری . سلفى‌ها خود را پیرو مکتب «اهل حدیث» مى‌دانند که در عصر عباسیان و پس از اختلاف با معتزله و اهل کلام و شیعیان، پدید آمدند. روش فکری سلفیه این است که فقط کتاب و سنت را تا جایی که با فهم سلف همراه باشد، حجت می‌دانند و داوری عقل را قبول ندارند.

تعریف سلفی گری

سلفی‌گری در لغت به معنی تقلید از گذشتگان است. ‌سلفی در معنای اصطلاحی آن نام فرقه‌ای است كه خود را پیرو سلف صالح می‌دانند و ادعا می‌کنند در اعمال، رفتار و اعتقادات خود از پیامبر اسلام (ص)، صحابه و تابعین تبعیت می‌کنند. سلفی‌گری ریشه در جهت‌گیری اصحاب حدیث و دعوت احمد بن حنبل دارد و سلفی کسی است که بر مذهب سلف باشد و از راه و حرکتشان در زمینه ایمان و اعتقاد، پیروی کند.

تاریخچه سلفی گری

ریشه تفکر سلفی‌گری و تکفیری در اسلام بسیار تاریخی است و به گروه منحط خوارج در دوران حاکمیت حضرت علی(ع) برمی‌گردد. این تفکر در سه مرحله تاريخی بروز كرده كه اولين آن در قرن چهارم و به سردمداری علی بن خلف بربهاری در بغداد بوده است. مرحله دوم در قرن هشتم بود که ابن تيميه بر اساس تفكر احمد بن حنبل بدعت هایی از جمله حرمت توسل را مطرح کرد و مرحله سوم سلفی‌گری در قرن دوازدهم توسط محمدبن عبدالوهاب در عربستان احيا شد. او مذهب وهابيت را با تابلوی سلفيت بنا كرد و حرف‌های ابن تيميه را مطرح كرد. سپس مورد حمايت آل‌سعود قرار گرفت و سپس انگليسی‌ها اين تفکر را فرصت خوبی برای ايجاد اختلاف ميان مسلمانان ديدند و جريان وهابيت اينگونه شكل گرفت.

مبانی اعتقادی سلفی گری

سلفی‌ها توحید را سه قسم توحید ربوبی، توحید الوهی(عبادی) و توحید در اسماء و صفات تقسیم می‌کنند و غالب شبهات با تکیه بر مبانی معرفتی توحید ربوبی مطرح می‌شود؛ مباحث در مورد حاجت‌خواهی و شفاعت و توسل و تبرک ذیل توحید عبادی مطرح است و مباحثی که در مورد صفات خبری است ذیل توحید در اسماء و صفات مطرح می‌شود.

مبانی معرفتی سلفی گری

استدلال به آیات قرآن و احادیث، اتخاذ کتاب و سنت به عنوان میزان رد و قبول، استرشاد به فهم صحابه و رفض و نپذیرفتن تأویل کلامی از جمله مبانی معرفتی مکتب سلفیگری معاصر است.

انواع سلفی‌ها

سلفی گری به سه قسم تقسیم می‌شود: سلفی‌گری تقلیدی که وهابی‌ها نمونه بارز آن هستند، سلفی‌گری اصلاحی که نمونه بارز آنها جریان اخوان المسلمین می‌باشند و سلفی‌های جهادی که گروهی مثل داعش مصداق آن است.

گرایش‌های سلفی گری

گرايش‌های سلفی گری بسيار متنوع و پرتعداد است كه از آن جمله می‌توان به سلفی تنويری كه گرايش روشنفكرانه ای از سلفی گری است، سلفی گری جهادی كه بر اساس مقابله با مظاهر شرك بنا شده و همچنين سلفی گری تبليغی اشاره كرد.

ویژگی‌های سلفیون و وهابیون

يكی از خصوصيات سلفی‌ها تكفير همه مسلمانان است؛ آنها نه تنها شيعه كه اهل‌ سنت را نيز تكفير می‌كنند. مخالفت و تضاد با عقل و منطق، وحشی‌گری و خشونت فوق‌العاده، وابستگی فكری سلفيون به بنی‌ اميه، وابستگی به صهيونيسم از دیگر ویژگی‌های سلفیون و هابیون است.

جریان سلفیه در دوران معاصر

جريان سلفيه در دوره معاصر، با محوریت دیدگاه ابن تیمیه، در شبه قاره هند از سوی شاه ولي‌‌الله دهلوي، در مصر از سوی رشید رضا و گرایش‌هایی از اخوان و به خصوص در نجد و حجاز از محمد بن عبدالوهاب، پیروانی یافت. جریان حاکم وهابی عربستان که واژه وهابی را برای خود «لقب شريف عظيم» می‌شمارد، اصرار دارد منحصرا خود را «سلفي راستين» و جریان‌های دیگر سلفی را دچار انحراف از شيوه سلف قلمداد كند، از این رو امروزه می‌توان وهابیت را به عنوان مهم‌ترین جریان سلفی خشن عصر حاضردانست.

عوامل گسترش و استمرار تفکر سلفی در جهان

عدم حضور تفکر بدیل برای پاسخ به شبهات مدرنیته، قداست سلف برای اهل سنت، قدرت شیعه در منطقه، نبود یک خلافت اسلامی و حکومت اسلامی در جهان اهل تسنن، ضعف تصوف و اشاعره، نبود حکومتی حمایت‌گر از طیف مقابل وهابی در بین کشورهای سنی و حضور آمریکا و اسرائیل در منطقه خاورمیانه را می‌توان از عوامل گسترش و استمرار تفکر سلفی در جهان شمرد.

راه تضعیف سلفی گری

تقویت مبانی دینی و اعتقادی از راهکارهای مهم در عدم گرایش افراد به سمت و سوی فرق ضاله و انحرافی است. همچنین استفاده از محتوای قرآن؛ بهترین راه مقابله با تفکر تکفیری است. خداوند متعال فرموده است: «وَمَن یَقْتُلْ مُؤْمِنًا مُّتَعَمِّدًا فَجَزَآؤُهُ جَهَنَّمُ خَالِدًا فِیهَا وَغَضِبَ اللّهُ عَلَیْهِ وَلَعَنَهُ وَأَعَدَّ لَهُ عَذَابًا عَظِیمًا؛ و هر کس عمدا مؤمنى را بکشد کیفرش دوزخ است که در آن ماندگار خواهد بود و خدا بر او خشم مى‏‌گیرد و لعنتش مى‌‏کند و عذابى بزرگ برایش آماده ساخته است»، بنا بر این کسی حق ندارد کسانی را که ادعای اسلام دارند از زمره اسلام خارج بداند، امروزه سلفی‌ها همه را از دایره اسلام خارج می‌دانند و فرمان قتل مردم بی‌گناه را به راحتی صادر می‌کنند. بعلاوه با توجه به علاقه قلبی عموم مسلمانان اهل سنت دنيا به اهل بيت(ع)، محور قرار دادن اهل بيت و اشاعه انديشه و سيره ايشان می‌تواند گامی بسيار موثر در راستای تضعيف جريان وهابی سلفی گری در جهان باشد.

منابع

ایکنا