سامری

سامری؛ از شخصیت های منفی قرآن که در غیاب حضرت موسی(ع)، بنی اسرائیل را به گوساله پرستی واداشت.

شناسه اسمی سامری

یکی دیگر از شخصیتهای منفی ای که در قرآن از آن نام برده شده، عالم منافقی به نام سامری است. نام اصلی او موسی بن ظفر بود. او شخصیتی عالم و به ظاهر مؤمن به موسی بوده اما منافق و در پی فرصت بود تا در زمان مناسب، مقاصد خود را اجرا کند. همچنین گفته اند سامری منسوب به سامر یا سامره است و سامره محلی در فلسطین یا نام قوم و طایفه ای در آن زمان بوده است. سامری از بنی اسرائیل و اصحاب موسی بود که پس از سفر موسی به میقات، به فکر سامری ساختن گوساله زرین افتاد و بنی اسرائیل را به پرستش آن فراخواند.

شناسه شغلی و خدماتی

سامری با صنعت زرگری آشنا بوده است. از این رو توانسته بود گوساله زرین بسازد. (طه/۹۵ و ۹۶) همچنین سامری به مجسمه سازی هم آگاهی داشته است. برخی نیز او را فال گیر و منجم میدانند؛ چون در علم نجوم دیده بود که بنی اسرائیل دریا را قطع خواهند کرد. از این رو او داخل قوم بنی اسرائیل شد، ولی در اصل از آنان نبود، بلکه اهل قریه ای از موصل بود که گاو را پرستش می کردند.

شناسه اخلاقی و رفتاری سامری

مهم ترین ویژگی اخلاقی سامری نفاق و فرصت طلبی است. وقتی موسی برای گرفتن احکام تورات به کوه «طور» رفته بود تا حقایق وحی برای او روشن شود و در زمان مقرر سی روز نیامد، سامری فرصت را مناسب دید و به گمراه کردن مردم پرداخت. از مردم زر و زیورها را جمع کرد و سپس یک مشت خاک (که از سم اسب جبرئیل گرفته بود) روی زر و زیورها ریخت و از آنها گوساله ای ساخت که صدای نعره می زد. سامری بعد از ساختن گوساله به مردم گفت: این خدای شما خدای موسی است. پس بنی اسرائیل اطراف او را گرفتند و به پرستش او پرداختند. هنگامی که موسی برگشت و گوساله پرستی قوم را دید، لوح را بر زمین انداخت و برادرش «هارون» را مؤاخذه کرد. سپس پیش سامری رفته و گوساله را برداشت و سوزانید، موسی تصمیم گرفته بود سامری را بکشد، ولی به دستور خداوند او را رها و نفرین کرد. از این رو سامری به مرضی مبتلا شد که با نزدیک شدن افراد به خود احساس وحشت میکرد و میگفت به من نزدیک نشوید.

شناسه فکری و عقیدتی سامری

یکی از ویژگیهای عقیدتی سامری این است که او مشرک بود؛ چون گوساله ای را که خود ساخته بود در کنار خداوند عبادت می کرد به گونه ای که موسی خطاب به سامری گفت: «وَانظُرْ إِلَى إِلَهِكَ الَّذِي ظَلْتَ عَلَيْهِ عَاكَفًا لَنَحَرِّقنَّهُ ثُمَّ لَنَنسِفَنَّهُ فِي اليم نسفا» (طه/۹۷)

اکنون بنگر به این معبودت که پیوسته آن را پرستش می کردی و ببین ما آن را نخست می سوزانیم سپس ذرات آن را به دریا می پاشیم.

شناسه تبلیغی سامری

از آنجا که سامری از موقعیت و جایگاه ممتازی در میان بنی اسرائیل برخوردار بود در تبلیغات منفی نقش مهمی داشته که نمونه برجسته آن، تشویق مردم به گوساله پرستی بوده است.

شناسه جغرافیایی

سامری در سرزمین مصر زندگی میکرد و جزو بنی اسرائیل شده بود.

منابع

این مدخل برگرفته از کتاب اشخاص و گروه ها در قرآن است و مقاله آن هنوز به طور کامل تدوین نیافته است.