عادت

از قرآن پدیا
نسخهٔ تاریخ ‏۸ مهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۱۵:۰۲ توسط Shojaei (بحث | مشارکت‌ها) (صفحه‌ای تازه حاوی «'''عادت؛''' رفتار تکرار شونده ای که به صورت ناخودآگاه صورت می گذیرد. به تعبیر دیگر عادت، عملی است که بر اثر تجربه کسب، و به طور منظم و خودکار صورت می‌گیرد. این عادات گاهی مثبت و مفید هستند و گاهی منفی و مضر. از آنجایی که عادات آثار زیادی در زندگی فر...» ایجاد کرد)
(تفاوت) → نسخهٔ قدیمی‌تر | نمایش نسخهٔ فعلی (تفاوت) | نسخهٔ جدیدتر ← (تفاوت)

عادت؛ رفتار تکرار شونده ای که به صورت ناخودآگاه صورت می گذیرد. به تعبیر دیگر عادت، عملی است که بر اثر تجربه کسب، و به طور منظم و خودکار صورت می‌گیرد. این عادات گاهی مثبت و مفید هستند و گاهی منفی و مضر. از آنجایی که عادات آثار زیادی در زندگی فردی و اجتماعی انسان به همراه دارد، باید با کسب علم و آگاهی با آن مواجه شد.

تعریف

تعریف لغوی عادت

عادت در لغت به معنای خلق، خوی، الفت، انس، آیین، رسم، سنت، روش، سرشت، منش، و شیوه است.[۱]

تعریف اصطلاحی عادت

عادت (Habit) هدایت خودکار رفتارهایی از هر فرد است که با حداقل زحمت انجام می‌دهد.[۲] عادت، عبارت است از یک کیفیت راسخ در نفس یا هیأت مکتسبه که به صاحب خود امکان می‏دهد بعضی افعال را به سهولت انجام دهد یا اثر بعضی عوامل خارجی را به آسانی تحمل کند. این کیفیت اگر زودگذر باشد حالت، و اگر با سختی زایل شود ملکه نامیده می‏شود.[۳]

انواع عادت

عادت فطری نیست بلکه هر فردی به واسطه لزوم انطباق با محیط و تعقیب اغراض خود آن را تحصیل می‌کند و آن دو گونه است: خوب و بد[۴] عادت هدفمند بوده و با فعل گزاف، قصد ضروری، و فعل باطل تفاوت دارد.[۵]

علت توجه روان شناسان به عادات

عادات، از اجزاءِ اساسی یادگیری‌اند، عادت از جمله عوامل سازنده رفتار و شخصیت انسان است و به همین علت مورد توجه روانشناسان قرار گرفته است[۶]

عوامل موثر در شکل گیری عادات

عادات ممکن است به صورت واکنش در مقابل رویدادی مهم، شروع و در موقعیت‌های دیگر، با ایجاد دوبارۀ برخی نشانه‌ها یا محرک‌های رخداد اولیه، ادامه یابد. عادت متأثر از رویدادهای ایجادکنندۀ رفتار و نیز پاداش یا تنبیه متعاقب آن است.[۷] با توجه به تعریف عادت، منشاهای گوناگونی وجود دارد که گاه در رفع یک نیاز عمومی و عنوان پدیده‌ای نو و گاهی در عوامل طبیعی و اقلیمی و گاه دیگر در هوی و هوس و... نمود می‌یابد.[۸] خانواده و مدرسه عامل عادت فرزندان به مطالعه کتاب می تواند باشد.[۹]

جایگاه عادت در نظام تربیتی غربی و اسلامی

نظام تربیت غربی بر اساس ایجاد عادت و پرورش فردی که کمترین میزان شجاعت، تفکر و تعقل را داراست پایه ریزی شده است. در مقابل، مکتب تربیتی اسلام با شکل دادن و شرطی کردن بدون تفکر مخالف است و همان‌طور که در روایت هم آمده است، بهترین عبادت غلبه بر عادت است، زیرا در عادت‌ها بهره‌ای از اهداف اخلاقی و تفکر و حتی تشخیص اهم و مهم وجود ندارد.[۱۰] لذا برخی تأکید می‌کنند که اگر عبادت ما تبديل به عادت شود به تدريج آثارش كم می‌شود و از بين می‌رود[۱۱] در عین حال ضروری است که خانواده، مدرسه و جامعه باید فرزندان را به برخی از امور تربیتی و اعتقادی عادت دهند.[۱۲] از جمله؛ باید شنیدن قرآن را به عادت تبدیل کنیم[۱۳] و اینکه پرداخت زکات ‌به یک باور و عادت تبدیل شود.[۱۴]

رابطه عادات و اعتقادات

برخی معتقدند؛ بسياری از مراسم های مذهبی بر اساس يك الگوی صحيح شكل گرفته و آن تبديل اعتقادات به عادت است، که در طول مدت زمان بسيار طولانی و در گذر نسل‌ها ايجاد می‌شود. اما گاهی اين نمودار شكل وارونه به خود می‌گيرد، یعنی عادت‌های افراد به اعتقادات آن‌ها تبديل می‌شود و اين همان مسير نادرستی است كه در جريان تحولات اجتماعی ايجاد شده و رفتارهای عقيدتی مردم را در جامعه دچار تغييرات غلط می‌كند.[۱۵]

آثار عادت در زندگی انسان

در ميان نيروهاى حاكم بر وجود انسان شايد هيچ نيرويى به اندازه عادت قوى نيست. عادات، عقل انسان را تحت تأثير قرارداده، و براى توجيه رفتارش به‌کار می‌گیرد.[۱۶] عادت به گناه و توجيه گناه، دليل رشد بسياری از ناهنجاری‌هاست.[۱۷] چنین عاداتی در کاهش ایمان بسیار موثر بوده [۱۸] و موجب سلب اختیار انسان می شود.[۱۹] عادت به دنیا، سبب ناخوشایند شدن مرگ برای افراد می تواند شود.[۲۰]

منابع

سایت ایکنا

دانشنامه آزاد فارسی

دانشنامه پژوهه

دانشنامه حوزه

ویکی پدیا

ویکی پرسش

ویکی فقه

ارجاعات

  1. [https://abadis.ir/fatofa/%D8%B9%D8%A7%D8%AF%D8%AA/ . دانشنامه آزاد فارسی ]
  2. . ویکی پدیا
  3. . ویکی فقه ، دانشنامه آزاد فارسی، دانشنامه پژوهه
  4. . دانشنامه آزاد فارسی ، ویکی پرسش، راهکارهای درمانی برای کسانی که به قسم خوردن عادت کرده اند/ این ترک عادت، موجب مرض نمی‌شود
  5. . دانشنامه پژوهه
  6. . دانشنامه آزاد فارسی، عادت، تربیت و وراثت؛ از عوامل رفتار و شخصیت‌سازی انسان‌ها
  7. . دانشنامه آزاد فارسی
  8. . دانشنامه حوزه
  9. . مطالعه و کتابخوانی عادت رفتارگونه ایرانی‌ها نیست ، نظام آموزشی کشور عادت به مطالعه را ایجاد نمی‌کند ، عادت به کتابخوانی قبل از مدرسه از خانه‌ها شروع شود ، پایه‌های عادت به مطالعه در خانه شکل می‌گیرد
  10. . ایجاد عادت و پرورش فردی اساس نظام تربیت غربی است
  11. . عبادت به عادت تبديل نشود/ ضرورت استفاده از تكنولوژی روز برای تبليغ دين ، قرآن به سر گرفتن نباید تبدیل به عادت شود ، آفت زيارت، تبديل شدن آن به يك عادت است ، نگذاريم باورهای دينی مردم به عادت تبديل شود
  12. . عادت دادن فرزندان به راستگويی در تربيت قرآنی كودكان نقش موثری دارد ، خانواده‌ها فرزندان را به نماز عادت دهند
  13. . قرآن کریم کتاب زنده‌هاست/ شنیدن قرآن را به عادت تبدیل کنیم ، والدین فرزندان خود را به دنبال کردن فعالیت‌های مذهبی عادت دهند
  14. . زکات ‌به یک باور و عادت تبدیل شود
  15. . حركت از سمت عادت‌ به‌سوی اعتقادات، حلقه گمشده آسيب‌شناسی عزاداری‌هاست
  16. . نقش پنهان و منفی نیروی عادت در رفتار انسان‌ها
  17. . عادت به گناه و توجيه آن دليل رشد ناهنجاری‌های اجتماعی است ، عادت به دروغگويی در كودكان زمينه‌ساز انحرافات اخلاقی است
  18. . تأثیر رفتار غلط برخی دینداران تا نقش عادت به گناه در کاهش ایمان
  19. . اگر انسان به گناه عادت کرد دیگر اختیاری از خود ندارد
  20. . عادت به دنیا مرگ را برای ما ناخوشایند کرده است ، سبک مصرف بیگانه‌گزینانه به مثابه عادت فرهنگی