سوره مریم

سوره مریم؛ نوزدهمین سوره قرآن، «مریم» است که ۹۸ آیه دارد و در جزء شانزدهم قرار گرفته است. این سوره که مکی است در ترتیب نزول، چهل و چهارمین سوره‌ای است که بر پیامبر(ص) نازل شده است. پرداختن به داستان زندگی حضرت مریم(س) در آیات ۱۶ تا ۲۷ و ۳۴ دلیل نام‌گذاری این سوره به نام «مریم» است.

محتوای سوره

علامه طباطبایی در تفسیر‌المیزان پیام اصلی این سوره را بشارت و انذار دانسته که در قالب داستان‌های پیامبران بیان شده است. همچنین این سوره مردم را به سه گروه تقسیم کرده است: گروهی که مشمول نعمت الهی‌اند که شامل پیامبران و برگزیدگان و هدایت یافتگان هستند؛ توبه‌کنندگان و مؤمنانی که اهل عمل صالحند که اینان به گروه اول اضافه می‌شوند و گروه سوم گمراهان و همنشینان شیاطین. مضامین این سوره مبارکه در این زمانه در صفات اربعینیون نیز جلوه‌گر است و موجی عظیم و خدایی به سمت امام(ع) که بهترین صحنه‌های وُّد در آن به منصه ظهور رسیده است. بنابراین اجتماع عظیم اربعین نیز می‌تواند آیینه‌ای باشد که در ادامه همان تعلیم و تربیت‌های جاری شده در کاروان حسینی ظهور یافته است. از این‌رو نگرش از منظر آیاتی یعنی قرار گرفتن در فضای آیات الرحمانی رحمة الله الواسعه ابا عبدالله الحسین(ع) و حضور در صحنه‌پردازی که خداوند آن را به‌وجود آورده است می‌تواند مقدمه‌ای برای ورود به صحنه‌ای بسیار عظیم‌تر، در مقیاسی عالم‌گیر به نام ظهور منجی عالم بشریت باشد. در ابتدای سوره مبارکه مریم حروف مقطعه «کهیعص» قرار دارد. براساس برخی روایات، این حروف به واقعه عاشورا اشاره دارد و از طرفی پنج‌گانه بودن این حروف نیز وجود مطهر امام حسین(ع) به‌عنوان خامس آل عبا را یادآور می‌شود.

مهم‌ترین بخش سوره پرداختن به سرگذشت زکریا، مریم، مسیح، یحیی، ابراهیم و فرزندش اسماعیل، ادریس و بعضی دیگر از پیامبران الهی است. بخش نخست این سوره اشاره به داستان زکریا(ع) دارد که با روایت مسیحی انجیل لوقا منطبق است. در این سوره همچنین به موضوع باردار شدن حضرت مریم(س) و به دنیا آمدن عیسی و سخن گفتن ایشان در گهواره اشاره می‌‌کند و صدق و اخلاص ایشان را به عنوان انبیای الهی می‌‌ستاید. مریم، مادر عیسی یکی از بانوان خوش نام و مورد احترام در میان مسلمانان است. خداوند مریم را پاک قرار داد و او را بر تمام زنان عالم برگزید. درستی و پاکیزگی مریم(س) را عیسی(ع) در گهواره تأیید کرد: « قَالَ إِنِّي عَبْدُ اللَّهِ آتَانِيَ الْكِتَابَ وَجَعَلَنِي نَبِيًّا؛ وَجَعَلَنِي مُبَارَكًا أَيْنَ مَا كُنْتُ وَأَوْصَانِي بِالصَّلَاةِ وَالزَّكَاةِ مَا دُمْتُ حَيًّا؛ وَبَرًّا بِوَالِدَتِي وَلَمْ يَجْعَلْنِي جَبَّارًا شَقِيًّا؛ وَالسَّلَامُ عَلَيَّ يَوْمَ وُلِدْتُ وَيَوْمَ أَمُوتُ وَيَوْمَ أُبْعَثُ حَيًّا: گفت منم بنده خدا به من كتاب داده و مرا پيامبر قرار داده است؛ و هر جا كه باشم مرا با بركت‏ ساخته و تا زنده‏ ام به نماز و زكات سفارش كرده است؛ و مرا نسبت به مادرم نيكوكار كرده و زورگو و نافرمانم نگردانيده است؛ و درود بر من روزى كه زاده شدم و روزى كه مى‌‌ميرم و روزى كه زنده برانگيخته مى‌‏شوم» (مریم/ آیات ۳۰ تا ۳۳).