اعدام

اعدام؛ کشتن مجرم به عنوان مجازات. از مجازات¬های قدیمی در میان افراد بشر می¬توان اعدام را نام برد. در این نوع مجازات، مجرم بوسیله اسلحه، به دار آویختن، به صلیب کشیدن و یا دیگر روش¬ها به قتل می¬رسد. از موارد اعدام در اسلام می¬توان به قصاص نفس اشاره کرد که قرآن از آن به عنوان مایه حیات یاد کرده است. در کشورهای اسلامی همچون عربستان و بحرین اعدام¬ها به سبب رنگ و بوی فرقه¬ای، همواره مورد محکومیت دیگران قرار گرفته است.

تعریف

اعدام از ریشه «ع د م» در لغت به معنای از بین بردن، کشتن و نیز هلاک کردن آمده است و در اصطلاح فقه و حقوق عبارت است از مجازات مرگ برای ارتکاب جرمهایی خاص که از سوی دادگاه یا مراجع دیگر صادر می‌شود.[۱] این مجازات با به دار آویختن، به صلیب کشیدن و تیرباران کردن مجرم یا روشهایی دیگر به اجرا در می‌آید.

پیشینه

«اعدام» را می¬توان سخت¬ترین مجازات در تاریخ بشریت نام نهاد. قدیمی¬ترین سند یافت شده برای اجرای اعدام به 18 قرن پیش از میلاد باز می¬گردد که در آن 25 جرم چنین مجازاتی را داشته¬اند. در یونان باستان نیز تحت قوانین دراکو اعدام به طور گسترده انجام می¬شده است. در میان ادیان ابراهیمی پیش از اسلام، مجازات اعدام در میان یهود نیز جریان داشته است که شباهت¬های فراوانی با این حکم در اسلام دارد.

اعدام در اسلام

قصاص نفس

از موارد مجازات اعدام در اسلام، قتل نفس محترمه است. در عصر حاضر انتقادهای بسیاری به این حکم الهی شده است. مهم¬ترین آیه قرآن که نشان دهنده منطق اسلام و پاسخ¬گوی بسیاری شبهات در این زمینه است آیه 179 سوره بقره است: «وَ لَكُمْ فِي الْقِصاصِ حَياةٌ يا أُولِي الْأَلْبابِ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ؛ و اى خردمندان، شما را در قصاص زندگانى است، باشد كه به تقوا گراييد». این آیه، قصاص را ضامن حيات و ادامه‏ بقا دانسته است و از این¬رو روشن می¬شود اشکالاتی همچون خشونت و انتقام ستیزی در مسئله اعدام، جایی در منطق اسلام ندارند.

عدم قصاص پدر در قتل فرزند

قصاص پدری که فرزند خود را به قتل رسانده است به اتفاق فقها جایز نیست، بلکه در کلمات فقهای امامیه تصریح به اجماع بر آن شده است. حکمت عدم قصاص پدر، حق بزرگ او بر فرزند است که در روایات صحیحه به آن تصریح شده است. در صحیحه محمد بن مسلم از رسول خدا (ص) سوال شد چه کسی بیشترین حق را بر مرد دارد؟ رسول خدا (ص) فرمود: «پدر». البته این از مصالح و حکمت‌های حکم است نه علت، که حکم دائر مدار آن باشد.

اعدام در ملأ عام

برخی روشن¬فکران به اجرای اعدام در ملأعام انتقاد دارند اما آیات قرآن به ما اجازه این کار را داده است. در آیه ۲ سوره نور در مورد نحوه اجرای مجازات مرد و زن زنا کار آمده است: «وَلْيَشْهَدْ عَذَابَهُمَا طَائِفَةٌ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ؛ و بايد گروهى از مؤمنان در كيفر آن دو حضور يابند». تعدادی از فقها با استناد به همین آیه حضور عده‌ای از مؤمنین را واجب می‌دانند. آیه دیگر که به به طور ضمنی، اجرای حکم اعدام را علنی اعلام نموده‌ آیه ۳۳ مائده است.

اعدام در کشورهای اسلامی

کشورهای اسلامی همچون عربستان سعودی در میان کشورهایی با بالاترین آمار اعدام در دنیا قرار دارند. اعدام¬هایی که در عربستان و برخی کشورهای عربی با سوگیری¬های فرقه¬ای و سیاسی انجام می¬شود همواره مورد محکومیت مردم دیگر کشورهای مسلمان، بخصوص شیعیان و برخی نهادهای بین المللی بوده است. عربستان در یک مورد در عربستان 81 نفر همزمان در لیست اعدام قرار گرفتند که اکثراً تبعه سعودی، ۷ نفر تبعه یمن و ۱ نفر نیز تبعه سوریه بودند. در بیانیه دولت سعودی این افراد به علت ریختن خون بی‌گناهان، تجاوز به مقدسات دینی، حمله به عبادتگاه‌ها و تعدادی از اماکن دولتی حیاتی که برای اقتصاد کشور اهمیت بنیادی دارد، زیر نظر گرفتن تعدادی از مقامات و اتباع خارجی و حمله به آن‌ها، زیر نظر گرفتن نیروهای امنیتی و قتل آن‌ها و مثله کردن اجساد برخی از آن‌ها، کار گذاشتن مین، ارتکاب جرائمی نظیر ربودن، شکنجه، تجاوز به عنف، سرقت مسلحانه و قاچاق سلاح و مهمات به داخل عربستان به اعدام محکوم شدند.

این حکم مورد انتقاد شدید مردم دیگر کشورها، مقامات، نهادها و گروه¬های ملی و بین المللی همچون سازمان ملل، جنبش حزب‌الله لبنان، مرکز اسلامی امام علی(ع) در استکهلم سوئد، شورای هماهنگی تبلیغات اسلامی، مجمع جهانی اهل بیت(ع)، مجمع جهانی تقریب مذاهب، جامعة المصطفی(ص) العالمیة، سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی و ستاد حقوق بشر قرار گرفت.

در دو اعدام فرقه¬ای دیگر توسط سعودی¬ها، دو جوان شیعه بحرینی و یک جوان شیعه عربستانی در شرق این کشور اعدام شدند که این موارد نیز مورد انتقاد قرار گرفتند. نکته عجیب در محکومیت¬های این اعدام¬ها حضور کمرنگ نهادهای غربی در میان بیانه دهندگان بود. بحرین در دی ماه 1395 اعدام سه جوان شیعه بحرینی اعتراضات زیادی را متوجه آل خلیفه نمود و گروه¬های معترض آن را «روزی سیاه» در تاریخ این کشور خواندند.

منابع

ایکنا

ویکی پدیا