هیئت

هیئت؛ نوعی تشکل مردمی بر محور برگزاری مراسم های مذهبی. این تشکل مذهبی از زمان آل بویه پایه گذاری شد که علاوه بر تامین نیاز معرفتی و معنوی مردم، در حل مسایل اجتماعی نیز کارکرد دارد.

تعریف هیئت

هیئت در اصطلاح، تشکلی مذهبی است که برای پیامبر(ص) و اهل بیت(ع)، مراسم سوگواری برگزار می‌کند.مدار اصلی این تشکل، بر محور عزادارى براى سیدالشهدا و ائمه اطهار (ع) می-باشد.

تاریخچه پیدایش

هیئت عزاداری رسمی و علنی بر امام حسین (ع) از زمان آل‌بویه شکل گرفته است. آل‌بویه شیعه اثنی‌عشری بودند و خلفای عباسی، سنی‌مذهب بودند. اوج قدرت آل‌بویه در زمان معزالدوله بود؛ در این زمان خلفای عباسی در ضعف کامل به سر می‌بردند. معزالدوله در سال ۳۵۲ هـ. ق دستور داد که مردم در روز عاشورا گرد یکدیگر برآیند و اظهار حزن (و عزاداری نسبت به امام حسین (ع)) کنند. در این روز بازارها بسته شد، خرید و فروش موقوف گردید، قصابان گوسفند ذبح نکردند، هریسه پزها، هریسه (حلیم یا آبگوشت) نپختند، مردم آب ننوشیدند، در بازارها خیمه برپا کردند و بر آنها پلاس آویختند، زنان بر سر و روی خود می زدند و بر حسین (ع) ندبه می‌کردند، در این روز نوحه‌گری و ماتم به پا گردید.

این مراسم و عزاداری در زمان آل‌بویه فقط روز عاشورا بوده و تا انقراض این سلسله هر سال، تکرار می‌شده است. در زمان صفویان نیز از آنجایی که مذهب رسمی، شیعه دوازده امامی بوده، مراسم عزاداری در ماه محرم و روز عاشورا انجام می‌گرفته و همراه با قمه‌زنی بوده است.

ویژگی هیئت تراز اول

یکی از ویژگی¬های هیئت انقلابی این است که چشم و هم‌چشمی، رقابت‌های دنیوی، به رخ کشیدن یا رفتارهای امثال این‌ها در آنها نباشد. از دیگر ویژگی هیئت انقلابی، حفظ حریم‌های شرعی است، نماز، قرآن و ارکان دینی در هیئات مذهبی و انقلابی باید پررنگ باشد و از احکام شرعی نباید غافل شد.

تفکر هیئت انقلابی بایستی وابسته به تفکر سیدالشهدا باشد و عملاً راه را به مخاطب نشان دهد. این هیئت باید بتواند راه سیدالشهدا را به درستی تبیین کند و در شرایط حساس باید موضع صحیح و انقلابی هم داشته باشد. ظلم‌ستیزی در سایه منطق‌داری از مشخصه¬های دیگر یک هیئت تراز انقلابی است. داشتن افق دید عمیق و آرمان‌طلب بودن هیئت مذهبی برای رسیدن به یک هیئت تراز انقلابی ضروری است.

دیگر مؤلفه‌ی هیئت مطلوب، این است که هیئت مذهبی به معنای واقعی، میان «شور» و «شعور» حسینی ارتباط برقرار می‌کند و در پیوند با هم، عاطفه و منطق عزاداران را تقویت می‌کنند. ویژگی دیگر هیئت عزاداری مطلوب، غنای محتوای سخنرانی و معرفت‌افزایی مخاطبان است. در حقیقت هیئت مطلوب می‌تواند به مثابه یک پایگاه اطلاع‌رسانی در جهت گسترش ارزش‌های قرآنی و آرمان‌های اهل بیت(ع) عمل کند. ویژگی بعدی این است که هیئت مذهبی و مجلس عزاداری امام حسین(ع) فی‌نفسه سیاسی است، اما سیاستی که اهل بیت(ع) و خود امام حسین (ع) آن را تعریف و تبیین می‌کنند. سیاستی که منطبق بر قرآن و سیره پیامبر (ص) به حقوق مردم توجه داشته، در مقابل ظلم سر خم نکرده و به دنبال اعتلا و حاکم ساختن ارزش‌های الهی است. آیت الله خامنه ای در مورد رابطه هیئت و سیاست معتقد است «هیئت‌ها نمی‌توانند سکولار باشند؛ هیئتِ امام حسینِ سکولار ما نداریم! هرکس علاقه‌‌مند به امام حسین است، یعنی علاقه‌‌مند به اسلام سیاسی است، اسلام مجاهد است، اسلام مقاتله است، اسلام خون دادن است، اسلام جان دادن است؛ به عبارت بهتر، هیئت مذهبی انقلابی و مطلوب، نه سیاست‌زده است نه سکولار، نه بی‌تفاوت به سیاست و مسائل روز است نه آلوده به اغراض سیاسی، بلکه تبیین ‌کننده سیاست حسینی است که همان سیاست مدنظر قرآن است. نکته مهمی که یک هیئت مطلوب عزاداری باید به آن توجه کند، اهمیت دادن به قرآن یا به تعبیر رهبری انقلاب «قرآن‌‌خوانی و معارف قرآنی» است. این مسئله نیز برگرفته از خود سیره امام حسین(ع) است که در شب عاشورا باز هم تلاوت قرآن را ترک نکردند و این نشان دهنده این است که قیام امام حسین(ع) نمی‌تواند جدا از قرآن باشد و اتفاقاً این قیام با فهم دقیق قرآن میسر بود.

رسالت هیئت

هیئتی که از آن نصرت امام در نیاید، در خدمت امام نیست بلکه در تعارض با امام است؛ بنابراین آنچه باعث شده تا هیئت‌ها ظرفیت استقرار حکومت‌ها که متعلق به ولی الهی و امام معصوم است پیدا کنند این است که هیئت‌ها مولد جریان نصرت حول امام معصوم بوده‌اند. هیئت پمپاژ انرژی و تأمین‌کننده، لجستیک و استراتژی‌های این نصرت هستند. هیئتی که از آن نصرت در نیاید، کبریت بی‌خطر است. هیئت‌ها در نظام قدرت سایبرنتیک می‌توانند به‌واسطه اشراق بینشی، ارزشی و رفتاری‌ای که می‌توانند در مخاطب ایجاد کنند و در طول تاریخ ایجاد کرده‌اند، برای جنس بشر منشأ بزرگ‌ترین حرکت‌ها باشند و این جهت‌گیری اگر در مسیر و امتداد نصرت امام زمان(عج) قرار بگیرد می‌تواند بزرگترین ظرفیت بشری در عالم هستی یعنی نفس انسان‌ها را در خدمت ولی معصوم قرار دهد و ولی معصوم کار را پیش ببرد. هیئت، هویت و شناسنامه جامعه و راه سوق دادن جامعه به حیات طیبه است، به فرموده مقام معظم رهبری هیئت کانون جهاد تبیین است. هیئت خیمه گاه و دژ کلمه حق و مروج اسلام ناب یعنی اسلام عاشورایی است. هیئت مرکز مذهبی است که ارکان و افراد مختلف با سنین، تخصص، جنسیت، سلیقه و ... در آن حضور پیدا می‌کنند که در اختیار مذهبی‌هاست. این مرکز با این ویژگی‌ها می‌تواند کانون جهاد تبیین شود. همچنین، هیئتی اثرگذار است که معرفت‌افزا و خدمت‌رسان باشد.

کارکرد هیئت در حل مسایل اجتماعی

هیئت و تشکل دینی با مفهوم کلی خود این است که بخش مناسبت و برنامه مذهبی بخشی از سبک زندگی هیئت است که عهده‌دار حل نیازهای معرفتی و معنوی افراد است. درواقع هیئت، کارکردهای جدی‌تر در حل مسائل اجتماعی دارد. بخش مناسبتی و مذهبی هیئت، بخش سبک زندگی خاص معنوی و معرفتی هیئت است که قابلیت اثرگذاری جدی در زندگی امروز دارد.

منابع

ایکنا

دانشنامه اسلامی.

ویکی پرسش

ویکی شیعه.

ویکی فقه.