سوره فصلت

سوره فصلت؛ چهل و یکمین سوره قرآن کریم، «فصلت» نام دارد. این سوره با ۵۴ آیه در جزءهای ۲۴ و ۲۵ قرآن جای گرفته است. سوره فصلت جزو سوره‌های مکی و در ترتیب نزول، شصت و یکمین سوره‌ای است که بر پیامبر اکرم (ص) نازل شده است.

معرفی سوره

سوره فصلت جزو سوره‌های مکی و در ترتیب نزول، شصت و یکمین سوره‌ای است که بر پیامبر(ص) نازل شده است. این سوره در چینش کنونی مُصحَف، چهل و یکمین سوره است و در جزء ۲۴ و ۲۵ قرآن جای دارد. واژه «فصلت»، «شیوا بیان شده» معنا شده. برخی نیز این واژه را «بخش بخش» یا «فصل فصل» معنا کرده‌اند. این واژه در آیه سوم این سوره آمده و به همین جهت این سوره به این نام‌ شهرت یافته است.

در این سوره به سرگذشت قوم عاد، ثمود و بنی‌اسرائیل پرداخته شده است، طرح این موضوع برای عبرت‌گیری است که با تدبر در احوال این اقوام، می‌توانیم اشتباهاتی را که گذشتگان در رابطه با پیامبران خود مرتکب شدند، انجام ندهیم. آیه «إِنَّ الَّذِینَ قَالُوا رَ‌بُّنَا اللَّـهُ ثُمَّ اسْتَقَامُوا تَتَنَزَّلُ عَلَیْهِمُ الْمَلَائِکَةُ أَلَّا تَخَافُوا وَلَا تَحْزَنُوا وَأَبْشِرُ‌وا بِالْجَنَّةِ الَّتِی کُنتُمْ تُوعَدُونَ» می‌فرماید: افرادی که اعتقاد پیدا کردند خدایی جز خدای یگانه وجود ندارد و در عمل نیز بر اعتقاد خود پابرجا ماندند، فرشتگان دائماً بر آنها نازل می‌شوند؛ این نزول و تأیید بر اهل ایمان و استقامت دائمی است و فرشتگان دائماً به آنها تأییدات الهی را می‌رسانند از این رو هیچ وقت احساس شکست و خفت و خواری نمی‌کنند. استقامت بر اشتباهات و استقامت بر وعده‌های الهی را دو نوع از انواع استقامت برشمرد استقامت بر اشتباهات که از آن به صبر بر معصیت نیز یاد می‌کنند این است که فردی بتواند در برابر اوامر نفس و شیطان استقامت کند که در اثر این استقامت این مقام برای او حاصل می‌شود.

محتوای سوره

سوره فصلت بیشتر درباره روی‌ برگرداندن کافران از قرآن سخن می‌گوید. این موضوع بخش‌های مختلف از این سوره تکرار شده است. در ابتدای سوره، تا شش آیه مسئله انکار کتاب را دنبال می‌کند، سپس در آیه ۲۶ مجددا همین مطلب را متذکر شده و می‌فرماید «وَقَالَ الَّذِينَ كَفَرُوا لَا تَسْمَعُوا لِهَذَا الْقُرْآنِ وَالْغَوْا فِيهِ لَعَلَّكُمْ تَغْلِبُونَ؛ و كسانى كه كافر شدند، گفتند به اين قرآن گوش ندهيد و سخن لغو در آن اندازيد، شايد شما پيروز شويد».برای نوبت سوم در آیه ۴۰، همین مطلب را از سر گرفته، می‌فرماید: «إِنَّ الَّذِينَ يُلْحِدُونَ فِي آيَاتِنَا لَا يَخْفَوْنَ عَلَيْنَا أَفَمَنْ يُلْقَى فِی النَّارِ خَيْرٌ أَمْ مَنْ يَأْتِي آمِنًا يَوْمَ الْقِيَامَةِ اعْمَلُوا مَا شِئْتُمْ إِنَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ بَصِيرٌ؛ كسانى كه در [فهم و ارائه] آيات ما كژ مى‌‏روند بر ما پوشيده نيستند، آيا كسى كه در آتش افكنده مى‌‏شود، بهتر است‏ يا كسى كه روز قيامت آسوده ‏خاطر مى‌‏آيد، هر چه مى‏‌خواهيد بكنيد كه او به آنچه انجام می‌دهيد، بيناست».

در اواخر سوره باز سخن از خدایی بودن قرآن به میان آورده است و می‌فرماید: «قُلْ أَرَأَيْتُمْ إِنْ كَانَ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ ثُمَّ كَفَرْتُمْ بِهِ مَنْ أَضَلُّ مِمَّنْ هُوَ فِی شِقَاقٍ بَعِيدٍ؛ بگو به من خبر دهيد اگر [قرآن] از نزد خدا [آمده] باشد و آن را انكار كرده باشيد چه كسى گمراه‌‌تر از آن كس خواهد بود كه به مخالفتى دور و دراز [دچار] آمده باشد» (فصلت/ ۵۲).تحریف نشدن قرآن یا تحریف‌ناپذیری قرآن، از اعتقادات عموم مسلمانان است که بر اساس آن معتقدند قرآنی که در دست مسلمانان است، دقیقاً همان است که بر پیامبر(ص) وحی شده و نه چیزی به آن افزوده و نه از آن کم شده است. مفسران و متکلمان در ردّ و انکار هر گونه تحریف، به آیات و روایاتی استناد کرده‌اند. آیات ۴۱ و ۴۲ سوره فصلت از جمله این آیات است.

لازمه روی برگرداندن مشرکان از کتاب خدا، انکار اصول سه‌گانه دین است که اساس دعوت اسلام را تشکیل می‌دهد و آن عبارت است از وحدانیت خدا، نبوت پیامبر اکرم(ص) و معاد و چون چنین لازمه‌ای در کار بود، لذا درباره این سه اصل مفصل سخن می‌گوید، و در ضمن بشارت و انذار می‌دهد.دیگر مطالبی که در این سوره مطرح شده این موضوعات است: مسئله وحدانیت خدا، نبوت خاتم الانبیاء(ص)، نزول و اوصاف و خصوصیات قرآن، مسئله معاد و احوال قیامت، شهادت‌ دادن چشم، گوش و پوست و تمام اعضا و جوارح دوزخیان علیه آنان و سرگذشت قوم عاد و قوم ثمود است.

از جمله آیات مهم این سوره پیرامون مبحث تحریف ناپذیری قرآن کریم است: لَّا یأْتِیهِ الْبَاطِلُ مِن بَینِ یدَیهِ وَلَا مِنْ خَلْفِهِ ۖ تَنزِیلٌ مِّنْ حَکیمٍ حَمِیدٍ﴿۴۲﴾ (از پیش روی آن و از پشت سرش باطل به سویش نمی‌آید؛ وحی [نامه‌]ای است از حکیمی ستوده‌[صفات‌].) عدم تحریف قرآن یا تحریف‌ناپذیری قرآن، از اعتقادات عموم مسلمانان است که بر اساس آن معتقدند قرآنی که در دست مسلمانان است، دقیقاً همان است که بر پیامبر(ص) وحی شده و نه چیزی به آن افزوده و نه از آن کم شده است. مفسران و متکلمان در ردّ و انکار هر گونه تحریف، به آیات و روایاتی استناد کرده‌اند. آیات ۴۱ و ۴۲ سوره فصلت از جمله این آیات است.از دیگر آیات مشهور این سوره، آیه ۳۴ است که پیامبر را دعوت می‌کند در برابر بدرفتاری‌های کافران، رفتاری نیکو داشته باشد؛

فضایل سوره

هر کس سوره فصلت را قرائت کند، به تعداد تمامی حروف تشکیل دهنده این سوره، ده حسنه به او داده می‌شود.[۱۱] و موجب نورانیت و سرور و شادی قاری آن در روز قیامت می‌شود و در دنیا به گونه‌ای زندگی می‌کند که همه او را ستایش کنند و به حال او غبطه بخورند.[۱۲] برخی نیز برای قرائت این سوره خواصی چون بهبود بیماری‌های قلبی، چشم و بهبود درد شکم نقل کرده‌اند

منابع

خبرگزاری ایکنا