هاویه

هاویه؛ نامی از نامهای دوزخ.

هاویه در قرآن

در آیه ۹ سوره قارعه آمده است: «فامه هاوية و ما ادراک ماهیه نار حامية» بازگشتگاه او دوزخ است و تو چه دانی آن چیست؟ آتشی است [بس] سوزان. در معنی هاویه چند نظر است برخی آن را آتشی در نهایت درجه سوزندگی دانسته اند. برخی نامی از نامهای آتش دانسته اند. زمخشری گوید آن نامی از نامهای آتش است و گویی آن - آتش ژرف و عمیقی است برای فروافتادن اهل آتش در آن آنچنان که روایت شده است که در آن به مدت هفتاد پاییز فرو میروند و معنای «فامه هاویه» یعنی جایگاه او آتش است (کشاف، ج ۷۹۰/۴) برخی هاویه را پست ترین درکات جهنم دانسته اند. ( مخزن العرفان امین اصفهانی، ج ۲۴۷/۴) برخی دیگر گفته اند: چون ام به معنی بالا و جای بلند سر است و دوزخیان را وارونه از سر به آتش می اندازند، پس معنی این است: «ام رأسه هاوية في قعر جهنم». (وارونه سرازیر آتش است). نیشابوری گوید این نفرینی است به کنایه به رسم عرب که میگوید: «هو امه» یعنی مادرش ساقط و نابود شود و این کنایه است از خواری و گرفتاری ( تفسیر عاملی ج ۶۵۳/۸) و طبرسی نیز گوید هاویه نامی از نامهای آتش است و آن فرورفتنگاهی است که به قعر آن نمی رسد و بدین جهت مادرخوانده شده چون کافر به آن پناه میبرد مانند پناه بردن کودک به دامن مادرش ( مجمع البيان ج ۵۳۱/۵).

منابع

این مدخل برگرفته از دانشنامه قرآن و قرآن پژوهی است و مقاله آن هنوز به طور کامل تدوین نیافته است.