مدین

مدين؛ نام قبیله و شهری نامبرده شده در قرآن .

معرفی

لفظ «مدین» اعجمی و غیر منصرف است ولی عده ای از لغویان آن را عربی پنداشته اند و برخی هم آن را لفظ عربی مهمل شناخته اند. مدین در قرآن هم بر شهر شعیب اطلاق شده و هم بر قوم شعیب قابل انطباق است. لفظ مدین در ارتباط با داستان موسی و شعیب چندبار در قرآن کریم یاد شده است. از جمله اعراف، ۸۵؛ توبه ۷۰؛ هود ۸۴ و ۹۵؛ طه، ۱۴۰؛ حج ۱۴۴؛ قصص، ۲۲؛ عنکبوت ۳۶.

شهر مدین

مدین یا مدین شعیب شهری است در شرق خلیج عقبه این نام با قبیله مدینی ها که در عهد عتیق یاد شده است ارتباط دارد. حضرت موسی (ع) مدتی با مدینی ها به سر برده است. به موجب تورات و قرآن، حضرت موسی مدتی در مدین یا مدیان اقامت داشته است. در سیره ابن اسحاق یاد شده است که حضرت رسول (ص) هیأتی تحت سرپرستی زید بن حارثه به آنجا گسیل داشته است. یاقوت مینویسد: «ابوزید گفته است مدین برکرانه دریای قلزم و روبه روی تبوک در فاصله شش منزلی آن است و از تبوک بزرگتر است و در آنجا چاهی است که موسی از آن برای گله شعیب به درخواست دختران او آب کشید. (معجم البلدان). طبق نوشته شادروان خزائلی در اعلام قرآن بعضی از جغرافیون نام مدین را بر مردمی که میان خلیج عقبه تا کوه سینا می زیسته اند اطلاق کرده اند و بعضی مسکن آنان را از خلیج عقبه تا کنار فرات ادامه داده اند. در تورات، مدیان به عنوان نام قبایلی مذکور است. مقریزی مدیان را فرزند ابراهیم خلیل شمرده و مادرش را قطورا معرفی کرده است. در جغرافیای بطلمیوس مدیانا و مدیانو نام یک شهر ساحلی است و مدیاکا نام شهری است در داخل شبه جزیره سینا بعضی هم محل مدین را در شام رو به روی غزه نشان داده اند و محمد بن سهل مدین را یکی از توابع یثرب و نظیر فدک شناخته است. یعقوبی و ياقوت از آبادانی مدین سخن گفته اند. استخری این شهر را خود دیده و مشاهداتش را توصیف نموده است.

منابع

این مدخل برگرفته از دانشنامه قرآن و قرآن پژوهی است و مقاله آن هنوز به طور کامل تدوین نیافته است.