محمد واعظ زاده خراسانی
محمد واعظ زاده خراسانی(زاده ۱۳۰۴ –درگذشته ۱۳۹۵) ؛ متفکر، محقق، مفسر معاصر. ایشان از اساتید و سرآمدان حوزی و دانشگاهی معاصر در مشهد بود. وی از سردمداران تقریب مذاهب بود و در طول عمر خود فعالیت های زیادی را در این راستا سامان داد. از ایشان در دوره سیزدهم خادمان قرآن، به عنوان خادم قرآن در بخش پژوهش تقدیر به عمل آمد.
زندگی نامه واعظ زاده
محمد واعظ زاده خراسانی (زاده ۱۳۰۴ –درگذشته ۱۳۹۵) محقق و متفکر اسلامی معاصر، استاد دانشگاه فردوسی مشهد، مؤسس دانشگاه مذاهب اسلامی و نخستین دبیرکل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی بود. وی علوم دینی را نزد سید حسین طباطبایی بروجردی، سید محمدرضا گلپایگانی، سید روح‌الله خمینی و سیدمحمد حسین طباطبائی آموخته بود.[۱]
رفتار واعظ زاده
واعظ‌زاده در ارتباط با مذاهب مختلف، آنها را طرد نمی‌کرد مگر در مواردی که اصل دین لطمه می‌خورد. ایشان اصول دین را حفظ می‌کرد و باقی مسائل را با سعه‌صدر برخورد می‌کرد. همین خصلت ایشان باعث شده بود که حتی کسانی که ضدیت شدیدی با شیعه داشتند، نسبت به او ارادت خاصی داشتند و احترام ویژه‌ای برایشان قائل بودند. روشی که مرحوم واعظ‌زاده در برابر ادیان و فرق مختلف داشت مشابه روش اهل بیت (ع) بود و ایشان همانند حضرت علی(ع) و سایر ائمه، در برابر مخالفان، با متانت، منطق، علم بسیار و اخلاق زیبا رفتار می‌کرد. خضوع علمی و آرامش استاد باعث می‌شد که شاگردانش هم با او راحت باشند. چرا که استاد برایش فرقی نمی‌کرد که افراد چه جایگاه و پست و سمتی دارند بلکه همواره به جایگاه و شأن انسانی آنها توجه داشت.[۲]
تدریس واعظ زاده در حوزه و دانشگاه
او در کنار تحصیلات حوزوی به تدریس کتاب‌های درسی حوزه پرداخت و بعدها در دانشگاه نیز تدریس را ادامه داد. او کتاب‌های البهجة المرضیه فی شرح الالفیه مشهور به کتاب سیوطی، شرح نظام، مغنی، حاشیه ملاعبدالله، مطوّل، شرح لمعه، معالم الاصول، فرائد الاصول، مکاسب، کفایة الاصول، شرح منظومه و شرح تجرید را تدریس کرد. وی از سال ۱۳۳۹ش، تدریس علوم قرآن و حدیث را در دانشکده الهیات دانشگاه مشهد آغاز کرد. همکاری وی با این دانشکده، تا سال‌های آخر عمر وی ادامه داشت.[۳]
فعالیت های واعظ زاده
محمد واعظ‌زاده با حکم آیت‌الله خامنه‌ای، اولین دبیرکل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی از سال ۱۳۶۹ تا ۱۳۸۰ بود. تأسیس دانشگاه مذاهب اسلامی، عضویت در هیأت مدیره بنیاد پژوهش‌های اسلامی مشهد، عضویت در شورای عالی کتابخانه ملّی، از دیگر سمت‌های او بود. واعظ‌زاده در سفرهایی به بیش از ۳۰ کشور جهان، با رؤسای جمهور کشورها، و برخی از رهبران مذهبی در نقاط مختلف جهان دیدار و گفتگو کرد.[۴]
آثار واعظ زاده
تالیف کتاب جامع الاحادیث الفقهیه للشیعه الامامیه زیر نظر آیت الله بروجردی؛ ترجمه و تصحیح و تعلیق کتاب الجمل و العقود شیخ طوسی؛ تدوین مجموعه چندجلدی المعجم فی فقه لغه القرآن و سربلاغته زیر نظر وی.[۵] تصحیح و تحقیق دو كتاب «المقنع والهدایة» از شیخ صدوق، تحریر مقالات فراوان در مجلات مكتب اسلام، نشریه دانشكده الهیات، نشریه مشكوة به زبان فارسی، و مجلة‌الارشاد، رسالة‌القرآن، رسالة‌الثقلین، رسالةالتقریب به زبان عربی، سخنرانی‌ها و تحقیقاتی درباره استاد مطهری كه دریادنامه‌های ایشان و نیز در كتاب «سه گفتار درباره استاد شهید مطهری» چاپ شده، سخنرانی‌ها و مقالات راجع به وحدت و تقریب كه بخشی از آنها در كتاب ندای وحدت چاپ شده، مقالاتی راجع به امام و انقلاب در كتاب امام خمینی و انقلاب اسلامی، مقدمه و تقریظ بر كتاب‌هایی چند از جمله مقدمه مفصل سلسله كتب رجالیه آیت‌الله بروجردی و نیز مقدمه «الرسائل العشر» از شیخ طوسی، مقدمات تفسیر هدایت، ترجمه جوامع‌الجامع فرهنگ لغات قرآن، فروغ قرآن، امیر‌المؤمنین اسوة وحدت، كلمات قرآن، و كتاب رسول الله از شیخ ابوزهره و فهرست شیخ طوسی و رجال كشی چاپ دانشگاه مشهد به فارسی و مقدمه كتاب قوارع القرآن، ناصریات، كنز العرفان، بدایةالمجتهد، نصوص فی علوم القرآن، نصوص فی‌الاقتصادالاسلامی، گردآوری احادیث عترت از طرق اهل سنت با شركت دیگران، كلیاتی در تاریخ فقه و آثاری دیگر از این دست از جمله آثاری است که ایشان دست به نگارش آنها زده است.[۶]
دیدگاه واعظ زاده در اسلامی سازی علوم انسانی
استاد واعظ‌زاده تاکید داشت که مطالب مورد نیاز، از قرآن و روایات استخراج شود و علوم انسانی اسلامی تولید شود که متناسب با نیاز روز باشد. البته این مسئله ظاهرش ساده اما در واقع کار بسیار سختی است. با این وجود، مرحوم واعظ‌زاده با داشتن ذهن روشن، نقاد و حافظه بسیار قوی، هم در گردآوری مطلب هم در تجزیه و تحلیل آن بسیار توانمند بود و با منابع علمی دقیقی که در ذهنش بود، مسائل را پاسخ می‌داد، هم در فقه و حدیث و هم در رجال، بسیار دقیق و جامع نگاه می‌کرد.[۷] شیوه واعظ زاده در نقل حدیث مرحوم واعظ‌زاده در نقل حدیث، استاد بود. سندیت هر حدیثی را می‌دانست و وقتی سئوالی از او می‌شد با تبحر خاصی می‌گفت در این زمینه چه منابعی در شیعه و سنی را باید جستجو کنید.[۸]
دیدگاه واعظ زاده در تقریب مذاهب
به اعتقاد واعظ زاده رفع ابهامات ميان مذاهب اسلامی در تحكيم وحدت ميان آنها بسيار موثر است. امروزه روح وحدت اسلامی در مسلمين جهان دميده شده و معاندان از اين امر در هراس بوده و منافع خود را از اين حيث در خطر می‌بينند. شناخته شدن شيعه و احترام قايل شدن برای مذاهب اسلامی، از نتايج تقريب مذاهب اسلامی است.[۹]
ویژگی کتابخانه واعظ زاده
کتابخانه شخصی مرحوم واعظ‌زاده که آن را به بنیاد پژوهش‌ها اهدا کرد، ۱۲ هزار جلد کتاب دارد و گنجینه ارزشمندی محسوب می شود. کتابخانه‌های شخصی اساتید معمولاً حول یک موضوع است اما کتابخانه استاد واعظ‌زاده کتابخانه جامعی است که در موضوعات مختلف، منابع دسته اول را دارد. همچنین برخلاف کتابخانه‌های شخصی که سلیقه‌ای چیده می‌شوند، کتابخانه استاد توسط خودش کاملا علمی دسته‌بندی و چیده می‌شد.[۱۰] کتابخانه ایشان مصداق بارز جامعیت علمی اوست. این کتابخانه کتاب‌های تفسیر کهنی دارد. ضمناً در انتخاب کتب، استاد، بهترین تصحیح را برگزیده است.[۱۱]
منابع
ارجاعات
- ↑ [ویکی پدیا
- ↑ روشی که مرحوم واعظ‌زاده در برابر ادیان مختلف داشت مشابه روش اهل بیت(ع) بود.
- ↑ ویکی شیعه
- ↑ ویکی شیعه
- ↑ ویکی جو
- ↑ برگ‌هایی از زندگی آیت‌الله واعظ‌زاده خراسانی؛ مفسر، محقق و متفکر جهان اسلام.
- ↑ تأکید مرحوم واعظ‌زاده به اسلامی‌سازی علوم انسانی"
- ↑ آیت‌الله واعظ‌زاده‌خراسانی؛ از جامعیت در علوم تا ارتباط منطقی با مذاهب اسلامی.
- ↑ مجمع تقريب مذاهب، زمينه‌ای برای وحدت در جهان اسلام است.
- ↑ آیت‌الله واعظ‌زاده‌خراسانی؛ از جامعیت در علوم تا ارتباط منطقی با مذاهب اسلامی.
- ↑ سعه صدر مرحوم واعظ¬زاده در برخورد با شاگردان و نگاه کلان و جامع به جهان اسلام.