اخلاق کار
اخلاق کار؛ به مجموعه قواعد اخلاقی در کار گفته می شود که افراد در انجام یا کنترل کار انجام می دهند. در قرآن به مجموعه ای از قواعد اخلاقی کار اشاره شده است که برخی از آنها عبارتند از: تقوا، عدالت داشتن، مسئولیت پذیری، امانت داری، احترام به اموال دیگران و صداقت و درستکاری.
ماهیت اخلاق کار
اخلاق کار (work ethics) یا اخلاق حرفه ای به مجموعه قواعد اخلاقی گفته می شود که فراد در کسب و کار خود ملزم به رعایت آن در قبال دیگران هستند. درواقع، افراد متعهد می شوند که تمام ذهن، روان و جسم خود را صرف دیگران کنند و در راستای بهبود توانایی های فردی اقدام می کنند. یکی از قدیمی‌ترین نمونه‌های اخلاق کار، سوگندنامه بقراط است که امروزه نیز پزشکان برای تعهد به آن سوگند یاد می‌کنند. علت رعایت اخلاق در محیط کاری این است که همیشه در محیط‌های کاری موفق، اخلاق و روابط سالم بین کار فرما و فرد یا فرد با فرد در نظر گرفته شده است. بررسی راهکارهای کسب روزی حلال در کنفرانس کارآفرینی و بهبود محیط کسب و کار اسلامی؛. موانع تحقق اخلاق كاری از ديدگاه امام علی(ع)؛ اخلاق و معنويت اساس كار پزشكان قرار گيرد؛ ویکی فقه؛ اخلاق کار؛مطالبه بسیاری از فعالان اقتصادی تدوین الزامات اخلاقی کسب و کارها است؛رعایت اخلاق کسب و کار؛ ضامن رونق اقتصاد زیارت]</ref> از این رو، اگر افراد طالب کسب و کار سالم و به دور از اختلال هستند، نیاز به رعایت اخلاق در کسب و کار هستند تا ارتباطات مستحکم با طرفین کسب و کار باشد و ثبات کسب و کار در بلند‌مدت تضمین شود.[۱] بر این اساس، رفتار غیر‌اخلاقی ممکن است در مدت زمان کوتاه مزایایی داشته باشد؛ اما در بلند‌مدت به کسب و کار آسیب وارد می‌کند و پایداری آن را به خطر می‌اندازد؛ اما اخلاقی عمل کردن نتیجه‌ای به مراتب مفید دارد[۲] و انسان را به سمت تعالی و اجتماع مثبت سوق می-دهد.[۳]
قواعد اخلاق کار
در قرآن قواعد اخلاق کار در قرآن به مجموعه قواعدی گفته می شود که افراد از نظر اخلاقی خود را ملزم به رعایت می کنند تا کار از راه مجرای صحیح به حرکت درآید و به واسطه همین قواعد اخلاقی از ارتکاب جرم و تخلفات افراد جلوگیری به عمل می آید.
یکی از این قواعد اخلاقی، وجدان کاری[۴] است که نوعی محرک درونی برای تحریک فرد است تا به انجام قواعد اخلاقی ملزم شوند. همان محرک درونی است که انسان را برای دست‌یابی به ایده‌آل خود، تحریک می‌کند. علاه بر این، این وجدان سبب می شود که اگر افراد مرتکب کار زشت و خلاف اخلاق شوند، وجدان سرزنش کننده فرد را تحریک به توبه و جبران مافات می-کند.[۵] صداقت و راست‌کرداری در کار سبب می شود که افراد بدون دروغ و غش در معامله به کسب و کار و تجارت بپردازند [۶].کسب روزی حلال و دوری از کم فروشی از آثار صداقت در قواعد اخلاقی است که مایه آرامش جامعه و جلوگیری از هرج و مرج می‌شود.[۷] تقوا[۸] یکی دیگر از قواعد اخلاقی است که به عنوان نیروی بازدارنده ای عمل می کند تا از انجام کار بد و زشت جلوگیری به عمل آید. این کار سبب افزایش پشتکار و مرتفع شدن مشکلات می شود تا رزق و روزی افزایش یابد. در این حالت، برکات خداوند از آسمان و زمین فرود آمده، از هر سو جامعه را دربرمى-گیرد.[۹] برای ملزم شدن قواعد اخلاقی نیاز است تا کاسبان از تأثیر نان حرام و حق مردم خواری در زندگی بترسند[۱۰] و به فکر محاسبه باشند تا علاوه بر رفع نیازهای مادی به ارزش‌های الهی و جزای اخروی پیوند بخورند. عدالت در کسب و کار از جمله قواعد اخلاقی است که هر فعال اقتصادی و تاجر نیز باید با رعایت آن ترویج دهنده خوبی و باشد تا این مهم در سطوح مختلف جامعه نهادینه شود. هر فرد و سازمان باید تلاش کند تا راه ورود به بی عدالتی را از خویش آغاز کند تا این موارد در جامعه اشاعه پیدا نکند و این مهم رمز تحقق جامعه ایده‌آل انسانی و اسلامی است.[۱۱] کم‌فروشی[۱۲] به عنوان یک نمونه برای بی اخلاقی است که افراد با کم کردن وزن خود موجب بی عدالتی و اخلال در امور اقتصادی می شوند.
اجرای قاعده اخلاقی عدالت و قسط[۱۳] به توسعه تجارت سالم کمک می-کند.[۱۴] علاوه بر این، افزایش قیمت ناعادلانه و ربا خواری[۱۵] نیز از مصادیق بی عدالتی در تجارت است که کاسبان باید از آن دوری جویند. مسئولیت پذیری[۱۶] و توانایی ایجاد ارتباط شفاف، آسان و سازنده با دیگران مقید باشد که هرگونه عدم پایبندی به هر یک از این موارد موجب می‌شود فرد و سازمان نتواند جایگاه خود را در حوزه اخلاق کسب و کار پیدا کند.[۱۷] از این رو، سازمان‌های اخلاقی کسب و کار باید بر استیفای حقوق جامعه خود تأکید کنند و یک شهروند متعهد اخلاقی به همه مسئولیت‌های اقتصادی خود پایبند است؛ اگرچه قانون نیز بر تعهدات کاری و قراردادهای تجاری و کسب و کار حاکم باشد.[۱۸] قاعده دیگر، امانت داری[۱۹] در کار است که تاجران و کاسبان باید مقید به آن باشند. تاجران و کاسبان با رعایت نظم و برنامهریزی صحیح و برقراری نظم و ترتیب امکان وفای به عهد و رعایت تعهدات فراهم می‌آورن و با وفای عقود و تعهدات[۲۰]، امانت داری آنها در تعهدات شخصی و ملاقات ها و قراردادهای کاری[۲۱] تضمین می شود.[۲۲]
قاعده دیگر اخلاقی، احترام به اموال دیگران است که سبب می شود افراد حرمت یکدیگر را حفظ کنند و از خوردن اموال یکدیگر خودداری نمایند احترام به اموال مردم، شامل تصرف مجاز و با رضایت خاطر صاحب مال[۲۳]، پرداخت حقوق مالى و بدهى مردم، حفظ و نگهدارى و مانند آن مى شود. این حریم ها براى آن است که اموال تباه نگردد، انسان ها کشته نشوند، کینه توزى و نزاع در جامعه رواج پیدا نکند، کسب و کار ترک نگردد و مردم با آسودگى خاطر اموالشان را براى دفع نیازهاى یکدیگر به جریان بیندازند.[۲۴]
منابع
دانشنامه پژوهه؛ اخلاق کار در زندگی
دانشنامه پژوهه؛ بررسی مؤلفه‌های اخلاق کار در سبک زندگی اسلامی
دانشنامه حوزه؛ بررسی مؤلفه های اخلاق کار در اسلام
ویکی اهل بیت؛ احترام به دیگران
ارجاعات
- ↑ .ویکی پدیا؛ اخلاق حرفه ای
- ↑ . رفتار اخلاقی، کلید پایداری یك کسب و کار است
- ↑ . نیازمند عزم ملی برای رعایت اصول اخلاق در محیط های کسب و کار داریم؛ تدوین منشور اخلاقی کسب و کار در فارس؛اخلاق كسب و كار نيازمند شبكهسازی جهانی است؛ بنگاه‌های اقتصادی نسبت به مسائل اخلاقی حساس باشند
- ↑ . لا أُقْسِمُ بِيَوْمِ الْقِيامَةِ وَ لا أُقْسِمُ بِالنَّفْسِ اللَّوَّامَةِ؛ «نه! سوگند به روز رستاخيز، و [باز] نه! سوگند به و جدان سرزنشگر!» (قیامه/2-1)
- ↑ . دانشنامه پژوهه؛ بررسی مؤلفه‌های اخلاق کار در سبک زندگی اسلامی؛رفق و مدارا؛ خصیصه اخلاقی پرستار/ تدوین کدهای اخلاقی بومی بر اساس فرهنگ دینی
- ↑ .ویکی پدیا؛ اخلاق حرفه ای
- ↑ . رعایت اخلاق در روابط تجاری از هرج و مرج جلوگیری می‌کند؛تلاش برای ارتقای شاخص‌های اخلاق حرفه‌ای در كسب و كار
- ↑ . وَ لَوْ أَنَّ أَهْلَ الْقُرى آمَنُوا وَ اتَّقَوْا لَفَتَحْنا عَلَيْهِمْ بَرَكاتٍ مِنَ السَّماءِ وَ الْأَرْضِ وَ لكِنْ كَذَّبُوا فَأَخَذْناهُمْ بِما كانُوا يَكْسِبُونَ؛ «و اگر مردم شهرها ايمان آورده و به تقوا گراييده بودند، قطعاً بركاتى از آسمان و زمين برايشان مىگشوديم، ولى تكذيب كردند؛ پس به [كيفر] دستاوردشان [گريبان] آنان را گرفتيم». (أعراف/96)
- ↑ . تأثیر تقوا در کسب و کار ؛ اخلاق و آداب کار در اسلام؛ دانشنامه پژوهه؛ اخلاق کار در زندگی
- ↑ . صداقت و انصاف رکن پویای کسب و کار حلال باشد
- ↑ . فعالان اقتصادی مروج اخلاق کسب و کار باشند
- ↑ . وَ أَقِيمُوا الْوَزْنَ بِالْقِسْطِ وَ لا تُخْسِرُوا الْمِيزانَ؛ «و وزن را به انصاف برپا داريد و در سنجش مكاهيد». (الرحمن/9). وَ إِلى مَدْيَنَ أَخاهُمْ شُعَيْباً قالَ يا قَوْمِ اعْبُدُوا اللَّهَ ما لَكُمْ مِنْ إِلهٍ غَيْرُهُ قَدْ جاءَتْكُمْ بَيِّنَةٌ مِنْ رَبِّكُمْ فَأَوْفُوا الْكَيْلَ وَ الْمِيزانَ وَ لا تَبْخَسُوا النَّاسَ أَشْياءَهُمْ وَ لا تُفْسِدُوا فِي الْأَرْضِ بَعْدَ إِصْلاحِها ذلِكُمْ خَيْرٌ لَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ؛ «و به سوى [مردم] مَدْيَنْ، برادرشان شعيب را [فرستاديم]؛ گفت: «اى قوم من، خدا را بپرستيد كه براى شما هيچ معبودى جز او نيست. در حقيقت، شما را از جانب پروردگارتان برهانى روشن آمده است. پس پيمانه و ترازو را تمام نهيد، و اموال مردم را كم مدهيد، و در زمين، پس از اصلاح آن فساد مكنيد. اين [رهنمودها] اگر مؤمنيد براى شما بهتر است». (أعراف/85)
- ↑ . وَ أَوْفُوا الْكَيْلَ إِذا كِلْتُمْ وَ زِنُوا بِالْقِسْطاسِ الْمُسْتَقِيمِ ذلِكَ خَيْرٌ وَ أَحْسَنُ تَأْوِيلًا؛ «و چون پيمانه مىكنيد، پيمانه را تمام دهيد، و با ترازوى درست بسنجيد كه اين بهتر و خوش فرجامتر است». (اسراء/35)
- ↑ . آموزه‌های اخلاقی پایه حقوق تجارت در فرهنگ اقتصادی قرآن کریم؛«اخلاق كسب و كار» در علم اقتصاد جديد مسبوق به آموزه‌های اسلامی است؛ بررسی مؤلفه های اخلاق کار در اسلام
- ↑ . يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لا تَأْكُلُوا الرِّبَوا أَضْعافاً مُضاعَفَةً وَ اتَّقُوا اللَّهَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ؛ «اى كسانى كه ايمان آوردهايد، ربا را [با سود] چندين برابر مخوريد، و از خدا پروا كنيد، باشد كه رستگار شويد». (آل عمران/130)
- ↑ . وَ لَقَدْ كانُوا عاهَدُوا اللَّهَ مِنْ قَبْلُ لا يُوَلُّونَ الْأَدْبارَ وَ كانَ عَهْدُ اللَّهِ مَسْؤُلًا؛ «با آنكه قبلًا با خدا سخت پيمان بسته بودند كه پشت [به دشمن] نكنند، و پيمان خدا همواره بازخواست دارد». (احزاب/15)
- ↑ . فعالان اقتصادی مروج اخلاق کسب و کار باشند؛ لزوم فراگيری دانش تجارت در كسب و كار از منظر فقهی
- ↑ . توسعه پایدار با کسب و کار اخلاق‌مدارانه محقق می‌شود
- ↑ . وَ قالَ الْمَلِكُ ائْتُونِي بِهِ أَسْتَخْلِصْهُ لِنَفْسِي فَلَمَّا كَلَّمَهُ قالَ إِنَّكَ الْيَوْمَ لَدَيْنا مَكِينٌ أَمِينٌ؛و پادشاه گفت: «او را نزد من آوريد، تا وى را خاص خود كنم.» پس چون با او سخن راند، گفت: «تو امروز نزد ما با منزلت و امين هستى.» (یوسف/54)
- ↑ . آثار اقتصادی نظم و انضباط از منظر قرآن و حدیث؛ دانشنامه حوزه؛ بررسی مؤلفه های اخلاق کار در اسلام
- ↑ . قالَتْ إِحْداهُما يا أَبَتِ اسْتَأْجِرْهُ إِنَّ خَيْرَ مَنِ اسْتَأْجَرْتَ الْقَوِيُّ الْأَمِينُ؛ يكى از آن دو [دختر] گفت: «اى پدر، او را استخدام كن، چرا كه بهترين كسى است كه استخدام مىكنى: هم نيرومند [و هم] درخور اعتماد است.» (قصص/26)
- ↑ . بَلى مَنْ أَوْفى بِعَهْدِهِ وَ اتَّقى فَإِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُتَّقِينَ؛ «آرى، هر كه به پيمان خود وفا كند، و پرهيزگارى نمايد، بىترديد خداوند، پرهيزگاران را دوست دارد». (آل عمران/76)؛ وَ إِنْ كُنْتُمْ عَلى سَفَرٍ وَ لَمْ تَجِدُوا كاتِباً فَرِهانٌ مَقْبُوضَةٌ فَإِنْ أَمِنَ بَعْضُكُمْ بَعْضاً فَلْيُؤَدِّ الَّذِي اؤْتُمِنَ أَمانَتَهُ وَ لْيَتَّقِ اللَّهَ رَبَّهُ وَ لا تَكْتُمُوا الشَّهادَةَ وَ مَنْ يَكْتُمْها فَإِنَّهُ آثِمٌ قَلْبُهُ وَ اللَّهُ بِما تَعْمَلُونَ عَلِيمٌ؛ «و اگر در سفر بوديد و نويسندهاى نيافتيد وثيقهاى بگيريد؛ و اگر برخى از شما برخى ديگر را امين دانست، پس آن كس كه امين شمرده شده، بايد سپرده وى را بازپس دهد؛ و بايد از خداوند كه پروردگار اوست، پروا كند. و شهادت را كتمان مكنيد، و هر كه آن را كتمان كند قلبش گناهكار است، و خداوند به آنچه انجام مىدهيد داناست». (بقره/283)
- ↑ .وَ آتُوا الْيَتامى أَمْوالَهُمْ وَ لا تَتَبَدَّلُوا الْخَبِيثَ بِالطَّيِّبِ وَ لا تَأْكُلُوا أَمْوالَهُمْ إِلى أَمْوالِكُمْ إِنَّهُ كانَ حُوباً كَبِيراً؛ «و اموال يتيمان را به آنان [باز] دهيد، و [مالِ] پاك و [مرغوب آنان] را با [مال] ناپاك [خود] عوض نكنيد؛ و اموال آنان را همراه با اموال خود مخوريد كه اين گناهى بزرگ است». (نساء/2) يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لا تَأْكُلُوا أَمْوالَكُمْ بَيْنَكُمْ بِالْباطِلِ إِلَّا أَنْ تَكُونَ تِجارَةً عَنْ تَراضٍ مِنْكُمْ وَ لا تَقْتُلُوا أَنْفُسَكُمْ إِنَّ اللَّهَ كانَ بِكُمْ رَحِيماً؛ «اى كسانى كه ايمان آوردهايد، اموال همديگر را به ناروا مخوريد- مگر آنكه داد و ستدى با تراضى يكديگر، از شما [انجام گرفته] باشد- و خودتان را مكشيد، زيرا خدا همواره با شما مهربان است». (نساء/29)
- ↑ [https://wiki.ahlolbait.com/%D8%A7%D8%AD%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D9%85_%D8%A8%D9%87_%D8%AF%DB%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D9%86 . ویکی اهل بیت؛ احترام به دیگران ]