خشی (ریشه)

نسخهٔ تاریخ ‏۲۹ سپتامبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۵:۲۶ توسط Tabasi (بحث | مشارکت‌ها)

ریشه «خشی» (H̬ŠY)؛ ترسیدن، ساکت و منفعل بودن. این ریشه 48 بار در قرآن کریم به‌کار رفته است.

معنای لغوی

خشية: ترس شديد. در اقرب الموارد از كليّات ابو البقاء نقل شده: خشيت از خوف شديدتر است‏. در مفردات ميگويد: خشية ترسى است آميخته با تعظيم. و اكثرا با علم بچيزيكه از آن ميترسند توأم است، و لذا علماء بآن مخصوص شده در آيه‏ إِنَّما يَخْشَى‏ اللَّهَ مِنْ عِبادِهِ الْعُلَماءُ فاطر: 28.

ولى قول راغب كليّت ندارد مثلا در جاهائى از قبيل‏ ... وَ تِجارَةٌ تَخْشَوْنَ‏ كَسادَها توبه: 24 و إِذاً لَأَمْسَكْتُمْ‏ خَشْيَةَ الْإِنْفاقِ ... اسراء: 100 تعظيم معنائى ندارد (قاموس قرآن، ج2، ص251).

ساخت‌های صرفی در قرآن

خَشِیَ (فعل مجرد): 40 بار

خَشیَة (اسم): 8 بار

برای مشاهده تفصیلی آیات، نک: خشی (واژگان)

ریشه‌شناسی

زبان واژه آوانگاری معنا توضیحات ارجاع
فارسی بین‌المللی فارسی لاتین
آفروآسیایی باستان h̬aĉaˁ خَشَع ساکت بودن be silent Orel, 290 (no. 1321)
سامی باستان h̬Vŝaˁ خشَع فروتن بودن، آرام بودن be humble, be calm
عبری חָשָׁה حاشا ḥāšā ساکت بودن، خاموش بودن، منفعل بودن و بی‌کنش بودن be silent, inactive, still Gesenius, 364
عبری جدید חָשָׁה حاشا ḥāšā ساکت بودن، منفعل بودن to be silent, be inactive Klein, 235
اوگاریتی DelOlmo,
آرامی חָשָׁה، חָשִׁי حاشا، حاشی ḥāšā, ḥāšī زمزمه کردن، ساکت بودن، خاموش بودن [to whisper,]' be silent, quiet Jastrow, 509
سریانی PayneSmith,
مندایی Macuch,
فنیقی Krahmalkov,
اکدی/آشوری h̬ašūm عبور کردن در حالت سکوت و خاموشی to pass over in silence Black, 111-112
h̬ašū(m) نگران بودن to be anxious
حبشی h̬as̕ˁa, h̬as̕ˀa

ḥasˀa, ḥas̕ˀa

خَشعَ، خَشأَ

حَسأَ، حَشأَ

آرام بودن، آرام شدن، سرد شدن (خشم)، فروکش کردن، غش کردن be calm, be still, be

appeased, cool off (anger), subside, be faint'

Leslau, 266
سبائی Beeston,
عربی خشی مشکور، -

Zammit, 161


نیز رجوع کنید: خشع (ریشه)

منابع

خشی (واژگان)

منابع ریشه شناسی