خشی (ریشه)

ریشه «خشی» (H̬ŠY)؛ ترسیدن، ساکت و منفعل بودن. این ریشه 48 بار در قرآن کریم به‌کار رفته است.

معنای لغوی

خشية: ترس شديد. در اقرب الموارد از كليّات ابو البقاء نقل شده: خشيت از خوف شديدتر است‏. در مفردات ميگويد: خشية ترسى است آميخته با تعظيم. و اكثرا با علم بچيزيكه از آن ميترسند توأم است، و لذا علماء بآن مخصوص شده در آيه‏ إِنَّما يَخْشَى‏ اللَّهَ مِنْ عِبادِهِ الْعُلَماءُ فاطر: 28.

ولى قول راغب كليّت ندارد مثلا در جاهائى از قبيل‏ ... وَ تِجارَةٌ تَخْشَوْنَ‏ كَسادَها توبه: 24 و إِذاً لَأَمْسَكْتُمْ‏ خَشْيَةَ الْإِنْفاقِ ... اسراء: 100 تعظيم معنائى ندارد (قاموس قرآن، ج2، ص251).

ساخت‌های صرفی در قرآن

خَشِیَ (فعل مجرد): 40 بار

خَشیَة (اسم): 8 بار

برای مشاهده تفصیلی آیات، نک: خشی (واژگان)

ریشه‌شناسی

زبان	واژه	آوانگاری		معنا		توضیحات	ارجاع
زبان	واژه	فارسی	بین‌المللی	فارسی	لاتین	توضیحات	ارجاع
آفروآسیایی باستان	h̬aĉaˁ	خَشَع		ساکت بودن	be silent		Orel, 290 (no. 1321)
سامی باستان	h̬Vŝaˁ	خشَع		فروتن بودن، آرام بودن	be humble, be calm		Orel, 290 (no. 1321)
عبری	חָשָׁה	حاشا	ḥāšā	ساکت بودن، خاموش بودن، منفعل بودن و بی‌کنش بودن	be silent, inactive, still		Gesenius, 364
عبری جدید	חָשָׁה	حاشا	ḥāšā	ساکت بودن، منفعل بودن	to be silent, be inactive		Klein, 235
اوگاریتی							DelOlmo,
آرامی	חָשָׁה، חָשִׁי	حاشا، حاشی	ḥāšā, ḥāšī	زمزمه کردن، ساکت بودن، خاموش بودن	[to whisper,]' be silent, quiet		Jastrow, 509
سریانی							PayneSmith,
مندایی							Macuch,
فنیقی							Krahmalkov,
اکدی/آشوری	h̬ašūm			عبور کردن در حالت سکوت و خاموشی	to pass over in silence		Black, 111-112
اکدی/آشوری	h̬ašū(m)			نگران بودن	to be anxious		Black, 111-112
حبشی	h̬as̕ˁa, h̬as̕ˀa ḥasˀa, ḥas̕ˀa	خَشعَ، خَشأَ حَسأَ، حَشأَ		آرام بودن، آرام شدن، سرد شدن (خشم)، فروکش کردن، غش کردن	be calm, be still, be appeased, cool off (anger), subside, be faint'		Leslau, 266
سبائی							Beeston,
عربی	خشی						مشکور، - Zammit, 161

نیز رجوع کنید: خشع (ریشه)

منابع

خشی (واژگان)

منابع ریشه شناسی