انفال

انفال؛ به اموال عمومی گفته می شود که تحت مالکیت خصوصی شخص یا گروهی قرار ندارد و باید در راه خدا، پیامبر(ص)، خويشاوندان نزديك پیامبر(ص)، يتيمان، در راه ماندگان و بينوايان مصرف شود. مالکیت و اختیار این اموال به خداوند، پیامبر(ص) و امامان (ع) و در عصر غیبت در اختیار حکومت اسلامی سپرده شده است.

انفال در لغت

انفال در لغت به ‌معنای افزایش، عطیه، غنیمت، بخشش^[۱] و افزودن بر مقدار واجب است. به بیان دیگر، به هرچیزی که اضافه به انسان داده شود یا انجام دهد، نفل گویند. به عنوان نمونه، به این دلیل به نمازهای مستحبی نافله می گویند که انسان مازاد نماز واجب، نمازهای دیگری نیز می خواند.^[۲]

انفال در قرآن کریم

انفال در قرآن به ثروت‌ و اموال عمومى گفته می شودکه مالکیّت و چگونگى مصارف آن در اختیار پیامبر(ص) و امامان (ع)^[۳] و یا در اختیار حکومت اسلامی در عصر غیبت^[۴] قرار داده شده است. وجه نامگذاری این اموال، به انفال به این جهت است که این اموال، علاوه بر اموال مرتبط با خمس و هدیه، به پیامبر(ص) و امامان (ع) اختصاص یافته است.^[۵] دلیل اختصاص این اموال به پیامبر(ص) و امامان (ع) این بوده است که ثروت در دست گروهی خاص و ثروتمند انباشته^[۶] نشود و در راه يتيمان، در راه ماندگان، بينوايان^[۷]^[۸]مصرف شود.

قلمرو انفال در حکومت اسلامی

هرگونه اموال عمومی را جزء انفال به شمار می آورند. قلمرو این اموال محدوده خاصی دارد؛ حتی اموال بی صاحب و بایر که مالکیت خصوصی ندارد، جزء این اموال به شمار می رود. یکی از مصادیق آن، غنائم جنگی است که به جنگجویان تعلق ندارد.^[۹] از مصادیق دیگر آن می توان به کلیه منابع طبیعی همانند دره ها، جنگل‌ها، قلّه کوه‌ها، معادن، مراتع، جنگلها، ساحل دریا و کناره رود، جزایر، قلّه کوه‌ها اشاره کرد ^[۱۰]^[۱۱] علاوه بر این، زمین‌هایی یدست آمده از دشمن، اموال منقول و غیر منقول پادشاهان، ارث بدون وارث، زمین های بدست آمده بدون جنگ و خونریزی همانند زمین‌های یهودیان بنی نضیر در مدین و زمین فدک در محدوده انفال قرار دارد. از مصادیق دیگر انفال، زمین موات است که این زمین ها به سبب موانعی همانند بی آبی یا آب گرفتگی و مانند آن، بدون آباد کردن، قابل بهره برداری نیست و تحت مالکیت شخص یا گروهی نیست.^[۱۲]

منابع

احکام فقهی انفال در فقه شیعه.

امامت پدیا

ایکنا

بازشناسی مفهوم انفال و رابطه آن با مراتع در فقه و حقوق

دانشنامه آزاد فارسی

فرهنگنامه قرآن

نقد نظریه شخصی‌انگاری تملک انفال در «آموزه‌های فقه مدنی

ویکی جو

ویکی شیعه

ویکی علوم اسلامی

ارجاعات

↑ . دائرةالمعارف قرآن کریم.
↑ . فرهنگنامه قرآن
↑ . يَسْأَلُونَكَ عَنِ الأَنفَالِ قُلِ الأَنفَالُ لِلّهِ وَالرَّسُولِ فَاتَّقُواْ اللّهَ وَأَصْلِحُواْ ذَاتَ بِيْنِكُمْ وَأَطِيعُواْ اللّهَ وَرَسُولَهُ إِن كُنتُم مُّؤْمِنِينَ: [اى پيامبر] از تو در باره غنايم جنگى می‌پرسند بگو غنايم جنگى اختصاص به خدا و فرستاده [او] دارد پس از خدا پروا داريد و با يكديگر سازش نماييد و اگر ايمان داريد از خدا و پيامبرش اطاعت كنيد.
↑ . ویکی جو؛ بازشناسی مفهوم انفال و رابطه آن با مراتع در فقه و حقوق؛ نقد نظریه شخصی‌انگاری تملک انفال در «آموزه‌های فقه مدنی»؛ مديريت نادرست منابع طبيعی، نعمت را به نقمت بدل می‌كند؛ فرقه‌های زاییده صهیونیسم هدفی جز شیعه‌کشی ندارند.
↑ . .امامت پدیا؛ دانشنامه آزاد فارسی.
↑ . ویکی شیعه؛ امامت پدیا؛ يكی از اهداف مهم انفال ايجاد تعادل ثروت ميان اغنيا و محرومان است؛ انفال از نگاه فقه شیعی و سنی.
↑ . ما أَفاءَ اللَّهُ عَلى‏ رَسُولِهِ مِنْ أَهْلِ الْقُرى‏ فَلِلَّهِ وَ لِلرَّسُولِ وَ لِذِي الْقُرْبى‏ وَ الْيَتامى‏ وَ الْمَساكِينِ وَ ابْنِ السَّبِيلِ كَيْ لا يَكُونَ دُولَةً بَيْنَ الْأَغْنِياءِ مِنْكُمْ وَ ما آتاكُمُ الرَّسُولُ فَخُذُوهُ وَ ما نَهاكُمْ عَنْهُ فَانْتَهُوا وَ اتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ شَدِيدُ الْعِقابِ‏ (حشر/7)؛ «آنچه خدا از [دارايىِ‏] ساكنان آن قريه‏ها عايد پيامبرش گردانيد، از آنِ خدا و از آنِ پيامبر [او] و متعلّق به خويشاوندان نزديك [وى‏] و يتيمان و بينوايان و در راه ماندگان است، تا ميان توانگران شما دست به دست نگردد. و آنچه را فرستاده [او] به شما داد، آن را بگيريد و از آنچه شما را باز داشت، بازايستيد و از خدا پروا بداريد كه خدا سخت‏كيفر است»
↑ . لِلْفُقَراءِ الْمُهاجِرِينَ الَّذِينَ أُخْرِجُوا مِنْ دِيارِهِمْ وَ أَمْوالِهِمْ يَبْتَغُونَ فَضْلًا مِنَ اللَّهِ وَ رِضْواناً وَ يَنْصُرُونَ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ أُولئِكَ هُمُ الصَّادِقُونَ؛ «[اين غنايم، نخست‏] اختصاص به بينوايان مهاجرى دارد كه از ديارشان و اموالشان رانده شدند: خواستار فضل خدا و خشنودى [او] مى‏باشند و خدا و پيامبرش را يارى مى‏كنند. اينان همان مردم درست كردارند».(حشر/8).
↑ . دانشنامه آزاد فارسی.
↑ . فرهنگنامه قرآن؛ احکام فقهی انفال در فقه شیعه.
↑ . حق و حدود استفاده از انفال از منظر قرآن كريم بررسی شد؛ انفال؛ سوره‌ای در راستای یادآوری اهمیت حفظ منابع طبیعی.
↑ . ویکی علوم اسلامی.

[1] . دائرةالمعارف قرآن کریم.

[2] . فرهنگنامه قرآن

[3] . يَسْأَلُونَكَ عَنِ الأَنفَالِ قُلِ الأَنفَالُ لِلّهِ وَالرَّسُولِ فَاتَّقُواْ اللّهَ وَأَصْلِحُواْ ذَاتَ بِيْنِكُمْ وَأَطِيعُواْ اللّهَ وَرَسُولَهُ إِن كُنتُم مُّؤْمِنِينَ: [اى پيامبر] از تو در باره غنايم جنگى می‌پرسند بگو غنايم جنگى اختصاص به خدا و فرستاده [او] دارد پس از خدا پروا داريد و با يكديگر سازش نماييد و اگر ايمان داريد از خدا و پيامبرش اطاعت كنيد.

[4] . ویکی جو؛ بازشناسی مفهوم انفال و رابطه آن با مراتع در فقه و حقوق؛ نقد نظریه شخصی‌انگاری تملک انفال در «آموزه‌های فقه مدنی»؛ مديريت نادرست منابع طبيعی، نعمت را به نقمت بدل می‌كند؛ فرقه‌های زاییده صهیونیسم هدفی جز شیعه‌کشی ندارند.

[5] . .امامت پدیا؛ دانشنامه آزاد فارسی.

[6] . ویکی شیعه؛ امامت پدیا؛ يكی از اهداف مهم انفال ايجاد تعادل ثروت ميان اغنيا و محرومان است؛ انفال از نگاه فقه شیعی و سنی.

[7] . ما أَفاءَ اللَّهُ عَلى‏ رَسُولِهِ مِنْ أَهْلِ الْقُرى‏ فَلِلَّهِ وَ لِلرَّسُولِ وَ لِذِي الْقُرْبى‏ وَ الْيَتامى‏ وَ الْمَساكِينِ وَ ابْنِ السَّبِيلِ كَيْ لا يَكُونَ دُولَةً بَيْنَ الْأَغْنِياءِ مِنْكُمْ وَ ما آتاكُمُ الرَّسُولُ فَخُذُوهُ وَ ما نَهاكُمْ عَنْهُ فَانْتَهُوا وَ اتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ شَدِيدُ الْعِقابِ‏ (حشر/7)؛ «آنچه خدا از [دارايىِ‏] ساكنان آن قريه‏ها عايد پيامبرش گردانيد، از آنِ خدا و از آنِ پيامبر [او] و متعلّق به خويشاوندان نزديك [وى‏] و يتيمان و بينوايان و در راه ماندگان است، تا ميان توانگران شما دست به دست نگردد. و آنچه را فرستاده [او] به شما داد، آن را بگيريد و از آنچه شما را باز داشت، بازايستيد و از خدا پروا بداريد كه خدا سخت‏كيفر است»

[8] . لِلْفُقَراءِ الْمُهاجِرِينَ الَّذِينَ أُخْرِجُوا مِنْ دِيارِهِمْ وَ أَمْوالِهِمْ يَبْتَغُونَ فَضْلًا مِنَ اللَّهِ وَ رِضْواناً وَ يَنْصُرُونَ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ أُولئِكَ هُمُ الصَّادِقُونَ؛ «[اين غنايم، نخست‏] اختصاص به بينوايان مهاجرى دارد كه از ديارشان و اموالشان رانده شدند: خواستار فضل خدا و خشنودى [او] مى‏باشند و خدا و پيامبرش را يارى مى‏كنند. اينان همان مردم درست كردارند».(حشر/8).

[9] . دانشنامه آزاد فارسی.

[10] . فرهنگنامه قرآن؛ احکام فقهی انفال در فقه شیعه.

[11] . حق و حدود استفاده از انفال از منظر قرآن كريم بررسی شد؛ انفال؛ سوره‌ای در راستای یادآوری اهمیت حفظ منابع طبیعی.

[12] . ویکی علوم اسلامی.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]