سوره سجده
سوره سجده؛ سی و دومین سوره قرآن کریم «سجده» نام دارد. این سوره با ۳۰ آیه در جزء بیست و یکم قرآن کریم جای دارد. سجده، سوره‌ای مکی است و هفتاد و پنجمین سوره‌ای است که بر پیامبر(ص) نازل شده است.
معرفی سوره
سوره سجده جزو سوره‌های مکی و در ترتیب نزول، هفتاد و پنجمین سوره‌ای است که بر پیامبر(ص) نازل شده است. این سوره در چینش کنونی مُصحَف، سی و دومین سوره است [۱]این سوره به سبب آیه پانزدهم که قرائت یا شنیدن آن باعث سجده واجب می‌شود، سجده نام گرفته است. خداوند در آیه ۱۵ این سوره، یکی از نشانه‌های بارز مؤمن را به خاک افتادن به علامت تعظیم و سپاس، هنگام یادآوری آیات و نشانه‌های خدا، و سجده و ستایش خداوند می‌داند. این آیه، سجده واجب دارد و نام سوره نیز از همین آیه گرفته شده است.[۲]
محتوای سوره
سوره سجده درباره معاد، خلقت هستی در شش زمان و خلقت انسان از گِل سخن می‌گوید و به منکرانِ قیامت هشدار عذاب می‌دهد و ثواب مؤمنان را پاداشی معرفی می‌کند که برای انسان قابل تصور نیست. علامه طباطبایی(ره) هدف اصلی سوره سجده را دلیل آوردن بر مبدأ و معاد و رفع شبهات پیرامون این دو مسئله دانسته است. مسئله کتاب و نبوت، بیان تفاوت دو گروه مؤمنان به آیات الهی و فاسقانی که از راه و رسم عبودیت خدا خارج شده‌اند و اشاره به وعده ثواب خارج از تصور به مومنان و هشدار به عذاب فاسقان در دنیا و آخرت، از موضوعاتی است که در این سوره به آن پرداخته شده است.سوره سجده را تقویت ایمان به مبدأ و معاد و ایجاد موج نیرومندی برای حرکت به سوی تقوا و بازداری از سرکشی و طغیان و توجه به ارزش مقام والای انسان دانسته‌اند.
در ابتدای این سوره، سخن از عظمت قرآن و نزول آن از سوی پروردگار مورد توجه قرار گرفته و سپس به نشانه‌های خداوند در زمین و آسمان و تدبیر این جهان می‌پردازد. آفرینش انسان از خاک و روح الهی و اعطای وسایل فراگیری علم و دانش و سخن گفتن از مرگ و عالم پس از مرگ از دیگر موضوعاتی است که در این سوره مورد اشاره قرار گرفته است.همچنین در این سوره به مؤمنان بشارت رسیدن به بهشت و به فاسقان عذاب آتش جهنم وعده داده شده است. ابتدا به امتیازی که دو گروه مؤمنان حقیقی به آیات خدا و فاسقان و منکران آیات الهی از یکدیگر دارند، بیان می‌کند و نیز به دسته اول وعده ثوابی می‌دهد که از تصور هر متصور بیرون است و به دسته دوم به انتقام شدیدی تهدید می‌کند که عبارت است از عذاب دردناک و ابدی در قیامت و عذابی کوچک‌تر از آن که در دنیا به زودی خواهند چشید.[۲]
آیه ۷ سوره سجده «الَّذِی أَحْسَنَ کلَّ شَیءٍ خَلَقَهُ...؛ همان کسی که هر چیزی را که آفریده‌است نیکو آفریده...» اشاره به نظام احسن در آفرینش است؛ اما پرسشی که مطرح می‌کند چگونگی جمع مسئله شر با نظام احسن است. علامه طباطبایی در این باره بر این باور است هر موجودی برای خودش حُسنی دارد که کامل‌تر و تمام‌تر از آن قابل تصور نیست؛ اما اینکه موجودی را زشت و ناپسند می‌بینیم، به سبب دو دلیل است: ۱. بدی و ناپسندی به دلیل نبود یک حُسن است. مثلا ظلم ظالم بدان جهت که فعلی از افعال است زشت نیست؛ بلکه بدان جهت که حقی را معدوم و باطل می‌کند، زشت است. ۲. زشتی به دلیل این است که موجود مورد نظر را با موجودی دیگر مقایسه می‌کنیم و به سبب همین مقایسه به نظر می‌رسد که زشت است و حال آنکه زشتی و بدی ذاتی آن چیز نیست، مثلا خار در مقایسه با گُل، زشت به نظر می‌رسد.[۳][۴]
فضایل سوره
در فضیلت تلاوت سوره سجده نقل شده است هر کس سوره الم تنزیل (سوره سجده) و تبارک الذی بیده الملک (سوره ملک) را بخواند مانند آن است که شب قدر را احیا گرفته است. همچنین روایت شده هر کس سوره سجده را هر شب جمعه بخواند، خداوند نامه اعمالِ او را به دست راست او می‌دهد و گذشته او را می‌بخشد و از دوستان محمد(ص) و اهل بیتش خواهد بود. در مورد خواص سوره نیز نقل شده است اگر کسی آن را بنویسید و همراه داشته باشد، از تب و سردرد و درد مفاصل در امان خواهد بود.[۵][۶]
منابع
خبرگزاری ایکنا