سوره جاثیه
سوره جاثیه؛ چهل و پنجمین سوره قرآن کریم، سوره‌ای مکی در جزء 25 ام، دارای 37 آیه. در آیه 28 این سوره، از به‌زانو درآمدن مردم (جاثیه) در روز قیامت، سخن به‌میان آمده است.
معرفی سوره
چهل و پنجمین سوره قرآن کریم «جاثیه» نام دارد. این سوره با ۳۷ آیه در جزء بیست و پنجم قرار گرفته است. این سوره که مکی است در ترتیب نزول، شصت و پنجمین سوره‌ای است که بر پیامبر(ص) نازل شده است. این سوره را جاثیه می‌نامند، زیرا در آیه ۲۸ آن، از به زانو درآمدن بسیاری از مردم در قیامت برای گرفتن نامه اعمالشان سخن گفته شده است. جاثیه در لغت به معنای به زانو درآمده است (1).
غرض و محتوای سوره
سوره مبارکه جاثیه از حوامیم هفتگانه است و عمده مباحث آن در زمینه توحید است (3). هدف این سوره، دعوت عموم بشر به دین توحید است. سوره جاثیه، نخست با مسئله توحید آغاز مى‌شود و سپس به مسئله نبوت و تأکید بر پیروی از پیامبران اشاره دارد. همچنین به مستکبرانی که آیات و نشانه‌های خدا را انکار می‌کنند به شدت هشدار داده و تهدید کرده است و نیز به کسانى که هوای نفس خود را پرستش می‌کنند، در حالی که به گمراهی خود آگاه هستند، هشدار می‌دهد. سوره جاثیه زاویه‌ای از مواجه شدن مشرکان با دعوت اسلامی و طریقه آن‌ها در مواجهه با دلایل و نشانه‌های این دعوت و سرسختی آن‌ها در مقابله با حقایق و مسائل دعوت اسلامی و پیروی کامل آن‌ها از هوا و هوس را برای ما ترسیم می‌کند. سوره جاثیه حاملِ دعوت انسان‌ها به سمت خدا است. این سوره مردم را با دلیل و برهان که گاه با تهدید و تشویق همراه است، به این حقایق فرا می‌خواند.
در این سوره قیامت به صورت ملموس ارائه شده است. تمامی گروه‌ها را می‌بینیم که در انتظار بازپرسی و محاسبه اعمال خود هستند. نامه‌های اعمال خود را دریافت می‌کنند. در حالی که همه چیز در آن ثبت است؛ آن گاه امت‌های مختلف را به دو دسته تقسیم می‌کند؛ دسته‌ای مؤمنان صالح که از رحمت الهی برخوردارند و دسته‌ای کافران گناهکار که با رسوایی و توبیخ روبه رو هستند و جایگاهشان آتش است (1).
تفسیر سوره
قرآن، جامع‌ترین پاسخ برای انسان جویای معرفت
قرآن به حكم آيه ۲۰ سوره جاثيه «هَذَا بَصَائِرُ لِلنَّاسِ» پاسخی جامع و كامل، به خواسته‌های انسان سرگشته و جويای معرفت است. اساسا قرآن كتاب انسان‌شناسی و انسان‌سازی است. اگرچه خواندن قرآن به‌عنوان بزرگترين ذكر، فضيلت بسياری دارد و در جای جای قرآن و در كلام معصومين(ع) به زياد خواندن قرآن و تأمل و تفكر در آيات آن توصيه شده است، اما پر واضح است كسی كه تنها به خواندن قرآن اكتفا كند و به دستورات و تعاليم نورانی آن بی‌اعتنا بوده و عمل نكند نه تنها به او نفعی نمی‌رسد، بلكه از انوار قرآن، هدايت و كمالی دريافت نمی‌كند (2).
هواپرستی، مایه انکار اصول دین
با توجه به آیه ۲۳ سوره جاثیه هواپرستی، عامل انکار توحید است: «أَفَرَأَيْتَ مَنِ اتَّخَذَ إِلَهَهُ هَوَاهُ وَأَضَلَّهُ اللَّهُ عَلَى عِلْمٍ وَخَتَمَ عَلَى سَمْعِهِ وَقَلْبِهِ وَجَعَلَ عَلَى بَصَرِهِ غِشَاوَةً فَمَن يَهْدِيهِ مِن بَعْدِ اللَّهِ أَفَلَا تَذَكَّرُونَ؛ پس آيا ديدى كسى را كه هوس خويش را معبود خود قرار داده و خدا او را دانسته گمراه گردانيده و بر گوش او و دلش مُهر زده و بر ديدهاش پرده نهاده است آيا پس‌از خدا چه كسى او را هدايت خواهد كرد آيا پند نمیگيريد». در واقع، آن‌چه باعث انکار اصول اعتقادی می‌شود، هواپرستی است، از آن‌جا که انسان علاقه دارد در ارتکاب گناه کسی مانع او نشود؛ لذا حقایق اعتقادی و دینی را منکر می‌شود (4).
منابع
ایکنا