امن (ریشه)
ریشه «امن» (ˀMN)؛ ایمنی، آرامش خاطر. از این ریشه، أمِنَ (ثلاثی مجرد) به معنای ایمنی یافتن و آرام شدن است. باب افعال این ریشه (آمَنَ - ایمان) با حرف جر «باء» به‌کار رفته و به معنای باورمند شدن و اطمینان به خداست. این ریشه جمعا 879 بار در قرآن به‌کار رفته است.
معنای لغوی
أَمْن: ايمنى. آرامش قلب. خاطر جمع بودن. امن و امانة و امان در اصل به يك معنىاند (مفردات راغب).
إِيمَان: تسليم توأم با اطمينان خاطر (قاموس قرآن، ج1، ص23-128).
ساخت‌های صرفی در قرآن
أمِنَ (فعل مجرد): 20 بار
آمِن (اسم فاعل): 17 بار
مأمون (اسم مفعول): 1 بار
أمین (صفت فعیل): 14 بار
أمانَۀ (اسم): 6 بار
أمن (مصدر): 5 بار
أمَنَۀ (اسم): 2 بار
مَأمَن (اسم مکان): 1 بار
آمَنَ (باب إفعال):
آمَنَ (ایمنی بخشیدن): 1 بار
آمَنَ بِ (ایمان آوردن): 536 بار
ایمان (مصدر) : 45 بار
مُؤمِن (اسم فاعل): 230 بار
ائتَمَنَ (باب افتعال): 1 بار
ریشه‌شناسی
| زبان | واژه | آوانگاری | معنا | توضیحات | ارجاع | ||
| فارسی | بین‌المللی | فارسی | انگلیسی | ||||
| آفروآسیایی باستان | *ˀaman- | اَمَن | باور داشتن، دانستن | believe, know | Orel, 10 (No. 37) | ||
| سامی باستان | ˀman | امَن | مطمئن بودن، باور داشتن | be certain, believe | |||
| عبری | אָמַן | آمَن | ˀāman | تأیید کردن، حمایت کردن | confirm, support | ابواب و معانی متعدد | Gesenius, 52 |
| اوگاریتی | amn | امن | باورمند، معتقد | adj. faithful | DelOlmo, 71 | ||
| آرامی | אָמֵן | آمِن | ˀāmen | قوی بودن، پر طاقت؛ محکم، مستقیم | to be strong, enduring; firm, straight | Jastrow, 77 | |
| אֲמָןָה | اَمانا | ˀamānā | ایمان، اعتماد و اطمینان | faith, trust | |||
| سریانی | ܐܡܢ | امن | ˀMN | محکم کردن | to make firm | ابواب و معانی متعدد | PayneSmith, 19 |
| مندایی | AMN | امن | محکم بودن، درست | to be firm, true | ابوب و معانی متعدد | Macuch, 22 | |
| فنیقی | ˀMN | أمن | صنعتگر، استادکار (ماهر) | artisan, craftsman | Krahmalkov, 60 | ||
| حبشی | ˀamna | اَمنَ | باور داشتن، اعتماد، ایمان داشتن، اطمینان داشتن، درست بودن، اقرار کردن به ایمان، اعتراف (به گناهان)، پذیرفتن | believe, trust, have faith in, have confidence, be true, profess the faith, confess (sins), admit | Leslau, 24 | ||
| سبائی | ˀMN | امن | ایمن بودن، انجام چیزی با مصونیت | be secure, do sth with impunity | صورت‌ها و معانی متعدد | Beeston, 6 | |
| گویش‌های جنوبی | شحری، مهری، حرسوسی، جبالی | همن
امن |
hmn
ˀmn |
باور داشتن | believe | Orel, 10 (No. 37) | |
| عربی | أمن
آمَنَ |
امنیت و اطمینان یافتن
ایمان آوردن، باور داشتن |
to be safe, untroubled
to be faithful, to believe |
مشکور، ج1، ص37
Zammit, 79 | |||