جنگ شناختی
جنگ شناختی؛ تأثیر بر ذهن و قدرت شناخت دیگران. جنگ شناختی، به معنای جهت‌دهی و تحت‌تأثیر قراردادن افکار، احساسات و قدرت شناخت دیگران از طریق فضای مجازی، اخبار، رسانه‌ها و تصاویر گوناگون، به هدف اجرای خواسته‌ها و اهداف گروه‌های دیگر است. جنگ شناختی یا جنگ ترکیبی، شیوه‌ای برای تصرف و استعمار کشورهای دیگر، بدون مواجهۀ مستقیم و بدون بهره‌گیری از ابزارهای کشتار جمعی است.
تعریف لغوی
واژۀ جنگ به معنای دشمنی، نبرد، پرخاش و پیکار است. شناخت واژه‌ای فارسی و به معنای ادراک، آگاهی و معرفت است.[۱]
تعریف اصطلاحی
واژۀ شناخت مربوط به حوزۀ روان‌شناسی شناختی است و در ترکیب «جنگ شناختی» دارای دو معنا است؛ نخست، مدل‌های شناختی که بر نحوۀ درک و باورهای فرد اثر می‌گذارند، دوم، شناخت در ارتباط و تحت‌تأثیر پویایی‌های گروهی که در اثر فشارهای درون یک گروه و مجموعه، تفسیر اطلاعات و انتخاب‌های اعضای آن مجموعه دچار سوگیری و جهت‌گیری‌های خاص می‌شود.[۲] جنگ شناختی عبارت از تحت‌تأثیر قراردادن ادراکات، قدرت شناخت و اذهان عمومی و شاخصه‌های هویتی و فرهنگی و مذهبی افراد یک گروه و یا جامعه، با استفاده از ابزارهای گوناگون رسانه‌ای و ارتباطی قدیمی یا پیشرفتۀ گوناگون برای ایجاد نتیجۀ دلخواه و تصرف بدون مواجهۀ مستقیم کشورها است.[۳] جنگ شناختی دارای سه اصطلاح است؛ قبل از پیشرفت علوم‌شناختی عقیده بر این بود که به‌طورکلی جنگ شامل ابعاد پنج‌گانه‌ای است که وجه شناختی بُعد پنجم آن است. بر اساس دیدگاه دوم، جنگ شناختی؛ یعنی استفاده از علوم‌شناختی برای کنترل و مدیریت جنگ و در اصطلاح سوم، جنگ شناختی شامل استفادۀ خاص از هوش مصنوعی است.[۴]
پیشینه جنگ شناختی
شیوه‌های جنگ قبل و پس از دوران جنگ سرد دگرگون شد. قبل از دوران جنگ سرد، درگیری و نبرد به شکل رویارویی مستقیم، از طریق افراد و ابزارهای جنگ و کشتار صورت می‌گرفت. پس از آن، با پیشرفت تکنولوژی و فناوری و ایجاد شبکه‌های اینترنتی و گسترش دنیای مجازی، طرفین متخاصم از مواجهۀ مستقیم با یکدیگر خودداری کردند و با بهره‌گیری از ابزارها و تکنولوژی‌های جدید، به جنگ‌های روانی، سایبری، اطلاعاتی در حوزۀ شناختی روی آوردند که موجب شد مفهوم جنگ از کشتار و خونریزی و مواجهۀ مستقیم وارد حوزۀ جدید تحت تأثر قراردادن ادراک و شناخت مردم گروه‌ها و کشورها شود.[۵]
ابعاد و شیوه‌های جنگ شناختی
جنگ شناختی از طرق و روش‌های مختلفی صورت می‌گیرد. جنگ روانی، جنگ اطلاعاتی، جنگ سایبری، جنگ الکترونیک، همگی شیوه‌های گوناگون جنگ شناختی و تأثیرگذاری بر قوۀ درک و شناخت افراد و جهت‌دهی به آن در جوامع گوناگون است.[۶]در جنگ شناختی، روان‌شناسی جامعه توسط دشمن در دستور کار قرار می‌گیرد و روی ذهن و ادراک خودآگاه و ناخودآگاه مردم برنامه‌ریزی می‌شود و به‌وسیلۀ اطلاعات دروغین و خوراک فکری که از طریق فضای مجازی و قدرت رسانه‌ای در اختیار مردم قرار می‌گیرد، ذهن و عملکرد جامعه جهت‌دهی می‌شود.[۷] یکی از مهم‌ترین راهکارهای دشمن برای جهت‌دهی به ذهن و عقیده و عملکرد مردم، بهره‌گیری از محبوبیت افراد مشهور و هنرمندان مورد علاقۀ مردم است؛ زیرا این جنگ از طریق قدرت شناخت و تحت‌تأثیر قراردادن فکر و احساس مردم صورت می‌گیرد.[۸]
راهکارهای قرآن برای مقابله با جنگ شناختی
با استناد به آیات قرآن مجید می‌توانیم راهکارهای مناسبی برای مقابله با جنگ شناختی در پیش بگیریم. یکی از این راهکارهای قرآنی این است که مسلمانان نباید سلیقۀ شخصی خود را بر خواست و اراده پیامبر و رهبر الهی جامعه ترجیح بدهند.[۹]رعایت ادب و احترام نسبت به رهبر جامعۀ اسلامی و اطاعت از فرامین الهی نیز تبلیغات غلط و جنگ شناختی دشمن را بی‌اثر می‌کند. یکی از رهنمودهای قرآنی که رعایت و التزام به آن نقش محوری در مقابله با جنگ شناختی دشمن دارد، دستور قرآن به تحقیق و بررسی درمورد اخبار گوناگونی است که از طرق مختلف در اختیار ما قرار می‌گیرد. بر اساس آیۀ قرآن،[۱۰]اگر شخص فاسق و کسی که صادق و قابل‌اعتماد نیست، اطلاعاتی در اختیار ما قرار داد، قبل از پذیرش باید درمورد صحت آن خبر تحقیق و بررسی کنیم.[۱۱]
شیوه‌های مقابله با جنگ شناختی
روایت‌های صحیح و به‌موقع درمورد وقایع گوناگون و جهاد تبیین و افزایش بصیرت و آگاهی نسل نوجوان و جوان مهم‌ترین راه برای مقابله با جنگ شناختی و ترکیبی دشمن است.[۱۲]یکی از روش‌های دشمن در جنگ‌های شناختی و رسانه‌ای، تحریف واقعیت‌ها و مخدوش کردن و کوچک‌شمردن نکات مثبت است که از طریق جهاد تبیین و تشریح واقعیت‌ها می‌توان آثار آن را خنثی کرد.[۱۳] محتواسازی مناسب و مؤثر در فضای مجازی و رسانه‌ها نیز یکی از راهکارهای مقابله با جنگ شناختی دشمن و خنثی‌سازی اطلاعات غلط و جهت‌دار است.[۱۴]بهره‌گیری مناسب از ظرفیت‌های هنرهای تجسمی و تولید فیلم‌ها، کلیپ‌ها و نقاشی‌های مفید نیز یکی از مهم‌ترین روش‌های ایجاد آگاهی و بصیرت در سطح جامعه و ازبین‌بردن آثار مخرب جنگ شناختی است.[۱۵]
منابع
ایکنا
ویکی زندگی
ارجاعات
- ↑ . فرهنگ فارسی عمید، ذیل واژۀ جنگ؛ جنگ شناسی: مفاهیم و نظریه‌ها،ص235.
- ↑ . جنگ شناسی: مفاهیم و نظریه‌ها، ص235-236.
- ↑ . جنگ شناختی تکنیک جدید دشمن است؛ از آشنایی با جنگ شناختی تا تبیین جایگاه حقیقی زن در اسلام.
- ↑ . آشوب معرفتی گسترده در فضای مجازی حاکم است/ فیلترینگ چندان مؤثر نیست.
- ↑ . جایگاه جنگ شناختی در میان جنگ‌های نوین، ص21.
- ↑ . جایگاه جنگ شناختی در میان جنگ‌های نوین، ص21-31؛ جنگ اطلاعاتی و نقش آن در جنگ آینده،ص29؛ تکنولوژی اطلاعاتی و حاکمیت ملی، ص136.
- ↑ . نقش هوشیاری افکار عمومی در جنگ شناختی؛ توجه به جهاد تببین راهکار مقابله با جنگ شناختی است؛ دوره تربیت مربی جنگ شناختی و تهاجم ترکیبی در فارس برگزار می‌شود.
- ↑ . هنرمندان و رسانه‌ها فرماندهان میدانِ جنگ شناختی امروز کشور هستند؛ حجاب و عفاف از مسائل مهم جنگ بزرگ شناختی است.
- ↑ . یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لا تُقَدِّمُوا بَیْنَ یَدَیِ اللَّهِ وَرَسُولِهِ وَاتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ سَمِیعٌ عَلِیمٌ؛ «اى كسانى كه ايمان آورده ايد در برابر خدا و پيامبرش [در هيچ كارى] پيشى مجوييد و از خدا پروا بداريد كه خدا شنواى داناست.» (حجرات/1)
- ↑ . یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِنْ جَاءَکُمْ فَاسِقٌ بِنَبَإٍ فَتَبَیَّنُوا أَنْ تُصِیبُوا قَوْمًا بِجَهَالَةٍ فَتُصْبِحُوا عَلَى مَا فَعَلْتُمْ نَادِمِینَ؛ «اى كسانى كه ايمان آوردهايد اگر فاسقى برايتان خبرى آورد نيك وارسى كنيد مبادا به نادانى گروهى را آسيب برسانيد و [بعد] از آنچه كردهايد پشيمان شويد.» (حجرات/6)
- ↑ . راهکارهای قرآن برای مقابله با جنگ شناختی.
- ↑ . جهاد تبیین مهم‌ترین راه مقابله با جنگ شناختی دشمن است؛ هنرمندان و رسانه‌ها فرماندهان میدانِ جنگ شناختی امروز کشور هستند.
- ↑ . مفهوم‌شناسی و روش‌شناسی جهاد تبیین.
- ↑ . جنگ شناختی را با محتواسازی مناسب مهار کنیم.
- ↑ . حجاب و عفاف از مسائل مهم جنگ بزرگ شناختی است.