ابابیل

ابابیل؛ تعبیری قرآنی که بسیاری از مفسران آن را پرنده ای خاص دانسته اند.

ابابایل در قرآن

این کلمه فقط یک بار در قرآن مجید در آیه سوم سوره فیل به کار رفته است: «وارسل علیهم طیرا ابابیل» (و بر سر آنان پرندگانی فوج فوج فرستاد) نکته مهم درباره این کلمه این است که نام پرنده خاصی نیست. و اینکه بعضی از مفسران آن را پرستو یا نوعی مرغابی شمرده‌اند، نادرست و بدون سند است. ابوعبید معمربن مثنی(م 210 ق) می‌نویسد: طیرا ابابیل یعنی جماعات متفرقه، جائت الطیر ابابیل من هاهناو هاهنا» (مجاز القرآن، ذیل سوره فیل) و همو بر آن است که این کلمه مفردی ندارد. ابن منظور از قول ابن سیده می‌نویسد که ابیل، و ابول و اباله یعنی گروهی از پرندگان و اسب و شتر و گویند ابابیل جماعتی است پراکنده و واحد آن ابیل و ابول است.

زجاج در معنای طیراً ابابیل می‌نویسد یعنی گروه هایی اینجا و گروه هایی آنجا و به اصطلاح فوج‌فوج. بعضی از مفسران و قرآن پژوهان تجددگرا مانند عبده و خزائلی ابابیل را به آبله ربط می‌دهند و برآنند که پرندگان سنگها یا سنگ گلهای آلوده به میکروب آبله را بر سپاه ابرهه سردار حبشه که آهنگ ویران کردن خانه کعبه را داشت، فرو باریده‌اند و آنان دچار بیماری مهلک هم گیر شده و نابود شده‌اند. آذرتاش ابابیل را به معنای دسته دسته، گروه گروه(فوج فوج) که برای پرنده یا شتر و اسب به کار می‌رود گفته است و ربط آن را با آبله و ابلک(=ابلق) نادرست دانسته است.

ارجاعات

این مدخل برگرفته از دانشنامه قرآن و قرآن پژوهی است و مقاله آن هنوز به طور کامل تدوین نیافته است.