سوره حشر

برای مشاهده متن سوره اینجا کلیک کنید.

سوره حشر؛ پنجاه و نهمین سوره و از سوره‌های مدنی است که در جزء ۲۸ قرار گرفته است. نام سوره از آیه دوم گرفته شده است که به اخراج یهودیان از مدینه اشاره می‌کند. سوره حشر با تسبیح خدا آغاز می‌شود و با تقدیس او پایان می‌پذیرد. موضوعاتی از جمله شکست یهودیان بنی‌نضیر از مسلمانان، احکام تقسیم اموال و غنایمی که بدون جنگ نصیب مسلمانان می‌شود، ملامت منافقان و افشای اعمالشان، توصیف و تمجید از فداکاری‌های مهاجران، در این سوره بیان شده است.

محتوای سوره

سوره حشر با تسبیح و نیایش الهی یعنی «‌سَبَّحَ لله‌» آغاز می‌شود و ویژگی آن این است که در آیات پایانی به صفات جمال و جلال الهی و اسمای حُسنا و عُظمای خداوند اشاره می‌کند. از موضوعاتی که در این سوره مطرح شده می‌توان به این موارد اشاره کرد: داستان یهودیان بنی نضیر و شکست خوردنشان در برابر مسلمانان و تبعید آنان، احکام تقسیم اموال و غنایمی که بدون جنگ نصیب مسلمانان می‌شود، ملامت منافقان و افشای اعمال منافقانه و خیانت‌آمیز آنان در قبال مسلمانان و توصیف و تمجید از فداکاری‌های مهاجران. بین آغاز و انجام سوره حشر پیوند خاصی وجود دارد؛ این سوره با تسبیح و تقدیس الهی آغاز می‌شود و با همین موضوع پایان می‌پذیرد.

انتخاب اصلح

در آیه ۲۳ سوره حشر خدا اینگونه توصیف می‌شود؛ «هُوَ اللَّهُ الَّذِي لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ الْمَلِكُ الْقُدُّوسُ السَّلَامُ الْمُؤْمِنُ الْمُهَيْمِنُ الْعَزِيزُ الْجَبَّارُ الْمُتَكَبِّرُ سُبْحَانَ اللَّهِ عَمَّا يُشْرِكُونَ». در این آیه ابتدا از وحدانیت خدا می‌گوید و مالک حقیقی که حکومت دارد و بعد اوصافی که نشان می‌دهد کسی که می‌خواهد حاکم الهی باشد و در سلسله حکومت الهی مسئولیت داشته باشد باید چه ویژگی‌هایی داشته باشد. کمانکش با تاکید بر اینکه کسی که می‌خواهد مقام خلیفه الهی داشته باشد باید به این اوصاف نزدیک باشد افزود:«الْقُدُّوسُ» نهایت پاکی و «السلام» نهایت سلامت حاکم را بیان می‌کند. «الْمُؤْمِنُ» نیز یعنی قول، جوارح و فعل او در سلامت است و هیچ عیبی به دیگران نمی‌رساند و ایمنی بخش و امنیت دهنده است و«الْمُهَيْمِنُ» به معنای برترین نگهدارنده و حافظ دیگران باشد و دیگران نقص خود را با کمال او بپوشانند. «الْعَزِيزُ» یعنی شکست ناپذیر در نهایت ابهت و صلابت که دیگران نتوانند به او رسوخ کنند و ضربه‌ای به او بزنند، «الْجَبَّارُ» یعنی جبران کننده و تکمیل کننده شکست‌ها و کمبودها. این ویژگی‌ها باید درکنار هم باشد تا شخص، صالح شود. در اسلام اصل به عدم ولایت است یعنی هیچکس بر دیگری حق ولایت ندارد مگر به اذن خدا و اینکه خداوند کسانی را که به مقام خلیفه الهی برساند. رئیس جمهور باید همزمان مقبولیت و مشروعیت داشته باشد که مقبولیت آرای مردم و مشروعیت هم همان امر ولی امر است و اگر تنفیذ مقام معظم رهبری نباشد مشروعیت هم وجود ندارد.باید معیارهای انتخاب اصلح را ریز به ریز پیدا کرد، قرآن درباره شکل انتخابات و معیارهای انتخاب آیه دارد باید این‌ها را استخراج کرد و عمل نمود.

ویژگی انصار

در بيان ويژگی‌های انصار، با اشاره به آيه ۹ اين سوره مباركه باید گفت: انصار دوستدار مهاجرين، اهل ايثار و از خود گذشتگی بودند. بر اساس همين آيه، انصار از كسانی بودند كه از اين‌كه زمين‌های بنی النضير به نيازمندانی از مهاجرين داده شد، ناراحتی نكردند و علاوه بر آن چشم بد به مال كسی ندوختند.انصار «شح» به مال كسی نداشتند در بيان تفاوت «شح» و «بخل» گفت: انسانی كه بخيل باشد، تنها مال شخصی خودش را از ديگران دريغ می‌كند، اما انسان‌های شحيح، علاوه بر آن‌كه مال خود را از ديگران دريغ می‌كنند، بلكه چشم به مال افراد ديگر داشته و در صدد تصاحب آن‌ها هستند، كه بايد بدانيم كه اين صفت به مراتب از صفت اولی بدتر است.

فضایل سوره

در بین سوره‌های قرآن کریم، سُوَر مسبحات از برجستگی خاص و امتیاز ویژه برخوردار است، و در بین سور مسبحات، سوره مبارکه حشر جایگاه و منزلت ویژه‌ای دارد. این سوره تنها سوره در قرآن مجید است که در آن هم آغاز به تسبیح کرده و هم ختم به تسبیح فرموده است. همچنین امتیاز دیگر سوره مبارکه حشر بر سایر سُور قرآن این است که مشتمل بر تعدادی از اسمای حسنای الهی است و پانزده اسم از نوده و نه اسم خداوند متعال در چند آیه آخر آن جمع شده که به تعبیر پیامبر(ص)، اسم «الله الاعظم» در آیات آخر این سوره آمده است؛ و فرمود: «هر کس آیات آخر سوره حشر را قرائت کند، غفران الهی شامل ذنوب متقدم و متأخر او خواهد بود».

منابع

خبرگزاری ایکنا

دانشنامه قرآن پژوهی