سواد عاطفی

سواد عاطفی؛ توانایی ارتباط با اعضای خانواده. سواد عاطفی یکی از انواع سواد است که در عصر جدید مطرح است. واکنش‌ها نسبت به ابراز‌های عاطفی، نشان دهنده سواد عاطفی است و این موضوع حاصل توانایی‌ها و ادراکات هوش عاطفی است. هوش عاطفی نیازمند مهارت‌هایی ازجمله: آگاهی نسبت به احساسات خود، آگاهی نسبت به احساسات دیگران، آگاهی نسبت به نظر اطرافیان و توانایی اقدام نسبت به حل مشکلات خود و دیگران است. داشتن سواد عاطفی می‌تواند از بحران‌های عاطفی جلوگیری کند و شرایط را از حالت بحرانی و افزایش مشکلات به شرایط مساعد و کنترل شده برساند.

تعریف

در اوایل قرن بیستم به افراد توانمند در خواندن، نوشتن و مسلط به زبان مادری افراد باسواد گفته می‌شد. اما یونسکو در اوایل قرن ۲۱ فرد باسواد را کسی دانسته است که دارای ۱۲ مهارت باشد؛ سواد عاطفی، سواد ارتباطی، سواد مالی، سواد رسانه‌ای، سواد تربیتی، سواد رایانه‌ای، سواد سلامت، سواد قومیت، نژاد و توجه به بوم، سواد محیط زیست، سواد انرژی، سواد علمی و دانشگاهی و سواد تحلیل. براین اساس، سواد را به «توانایی تغییر در زندگی»، و سواد عاطفی را توانایی ارتباط با اعضای خانواده تعریف کرده‌اند. درحالی‌که سواد ارتباطی نیز، به ارتباط مؤثر و ایمن با اعضای جامعه تعریف شده است.

اهمیت و ضرورت آموزش سواد عاطفی

آنچه درگذشته به‌عنوان سواد مطرح بود، شامل خواندن و نوشتن می‌شد. ولی سواد در عصر جدید، موارد مختلفی را دربرمی‌گیرد که سواد عاطفی، سواد رسانه‌ای و سواد مالی از جمله این موارد است. برهمین اساس، تشکیل خانواده به سواد عاطفی نیاز دارد و دختران و پسران باید مهارت‌های ارتباطی خانواده را قبل از تشکیل آن یاد بگیرند. لذا ابتدا باید دانش و سواد عاطفی و سپس شرایط فردی و اقتصادی افراد را در مورد ازدواج مدنظر قرار داد. واکنش‌ها نسبت به ابراز‌های عاطفی، نشان دهنده سواد عاطفی است. این موضوع حاصل توانایی‌ها و ادراکات هوش عاطفی است. به عنوان مثال زمانی که خانم‌ها از موضوعی ناراحت هستند یکی از دشوارترین لحظاتی است که برای درک بهتر آن‌ها، نیاز به هوش عاطفی است. هوش عاطفی نیز نیازمند مهارت‌هایی است ازجمله: آگاهی نسبت به احساسات خود، آگاهی نسبت به احساسات دیگران، آگاهی نسبت به نظر اطرافیان و توانایی اقدام نسبت به حل مشکلات خود و دیگران.

آثار و نتایج افزایش سواد عاطفی

توانمندسازی فکری و روحی، ارائه سبک زندگی سالم و تقدم سلامت‌محوری بر درمانگری از طریق افزایش سطح سواد عاطفی و دینی میسّر است. داشتن سواد عاطفی می‌تواند از بحران‌های عاطفی جلوگیری کند، و شرایط را از حالت بحرانی و افزایش مشکلات به شرایط مساعد و کنترل شده برساند. درمقابل، اگر نیازهای عاطفی رفع نشود، عوارضی همچون افسردگی، ناراحتی، بی‌خوابی، پریشانی احوال و بسیاری از مسائل دیگر را به‌همراه دارد. افرادی که سواد رابطه عاطفی و جنسی ندارند، ممکن است آن‌را از طریق روابط قبل از ازدواج یا تحت تاثیر فیلم‌های پورن و شبکه‌های ماهواره‌ای کسب کنند. کسب سواد عاطفی به این‌صورت، آسیب‌زاست زیرا تصویری که در ذهن افراد شکل می‌گیرد، با واقعیت منطبق نیست. لذا وقتی افراد این آگاهی را نداشته باشند، همان انتظار را از همسر خود دارند و چون این انتظار برآورده نمی‌شود، باعث آزردگی، سرد مزاجی، پرخاشگری، خیانت و بسیاری از مسائل دیگر می‌شود.

راهکارهای ارتقاء سواد عاطفی

آموزش سواد عاطفی، می‌تواند از طریق آموزش روش‌های مدیریت عواطف و احساسات که شامل راهکارهای عملی مدیریت خشم و سایر عواطف، مدیریت وابستگی‌ها، نحوه مدیریت صحیح روابط، دوری از روابط سمی و تعیین مرزها در روابط، نحوه مدیریت احساس خستگی، مدیریت احساس تنهایی، مدیریت اندوه و سوگواری، خودآگاهی و نحوه شناخت احساسات است، صورت گیرد. همچنین، معرفی ابعاد زندگی ائمه معصومین(ع) و در رأس آن امام حسین(ع) می‌تواند سبب ارتقای سواد عاطفی افراد شود. وقتی مردم نحوه برقراری ارتباط عاطفی امام حسین(ع) با فرزندان، همسر و خانواده خود را فراگیرند می‌توانند سواد عاطفی و رابطه خود را ارتقاء دهند.

منابع

ایکنا