ویراستار
۳٬۲۹۵
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
(صفحه‌ای تازه حاوی «ب'''باستان‌شناسی''': مطالعه آثار تمدن‌های گذشته بر اساس آثار غير مكتوب در لابه‌لای صفحات زمين. هدف از باستان‌شناسی، شناخت فرهنگ ها و تمدن های گذشته است و پیشینۀ آن به قرن هجدهم و سرزمین مصر بازمی‌گردد. باستان‌شناسی به طور خاص در حوزۀ مطال...» ایجاد کرد) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۸: | خط ۸: | ||
== کاربرد باستان‌شناسی در مطالعات قرآنی == | == کاربرد باستان‌شناسی در مطالعات قرآنی == | ||
[[پرونده:تصویری از مدائن صالح محل قوم حجر.jpg|جایگزین=تصویری از مدائن صالح محل قوم حجر|بندانگشتی|تصویری از مدائن صالح محل قوم حجر]] | |||
باستان‌شناسی به طور خاص در حوزه مطالعات قرآنی نیز می‌تواند کمک‌کننده باشد؛ برای نمونه در پیشینه تاریخی قصص‌قرآن، کتیبه‌شناسی مؤثر است. از آنجا که هدف قرآن، پند گرفتن مردم است و نه دادن اطلاعات تاریخی، به همین دلیل تنها بخش‌هایی از داستان‌های مختلف را بازگو می‌کند. با بهره‌گیری از کتیبه‌شناسی می‌توان پی برد این بخش‌ها که به صورت قطعه قطعه در قرآن ذکر شده به چه چیزی اشاره می‌کردند. مثلاً داستان مربوط به «سیل عرم» که در سوره سبا اشاره شده است «لَقَدْ کَانَ لِسَبَإٍ فِی مَسْکَنِهِمْ آیَةٌ جَنَّتَانِ عَنْ یَمِینٍ وَ شِمَالٍ ... فَأَعْرَضُوا فَأَرْسَلْنَا عَلَیْهِمْ سَیْلَ الْعَرِمِ وَبَدَّلْنَاهُمْ بِجَنَّتَیْهِمْ جَنَّتَیْنِ ذَوَاتَیْ أُکُلٍ خَمْطٍ وَأَثْلٍ وَشَیْءٍ مِنْ سِدْرٍ قَلِیلٍ»؛<ref>سبأ/15.</ref> اهل سبأ دو باغ داشتند که خیلی از آن بهره می‌بردند، اما ناسپاسی کردند و سیل عرم بر آن‌ها نازل شد و این دو باغ آن‌ها تبدیل به باغی بدون استفاده شد و در اینجا مفسران می‌گویند که این سیل، اشاره به شکستن سد مأرب دارد. با کشف این سد و پی بردن به اینکه واژه «عرم» بجامانده در کتیبه‌ها به معنای سد بوده، مشخص می‌شود این داستان به واقعه مشخص تاریخی که در آن منطقه بوده اشاره دارد.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/3770993/%D9%86%D9%82%D8%B4-%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%DA%A9%D8%B4%D9%81-%D9%85%D8%B3%D8%AA%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%AA-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%A2%DB%8C%D8%A7%D8%AA%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86 نقش باستان‌شناسی در کشف مستندات برای آیاتی از قرآن]</ref> | باستان‌شناسی به طور خاص در حوزه مطالعات قرآنی نیز می‌تواند کمک‌کننده باشد؛ برای نمونه در پیشینه تاریخی قصص‌قرآن، کتیبه‌شناسی مؤثر است. از آنجا که هدف قرآن، پند گرفتن مردم است و نه دادن اطلاعات تاریخی، به همین دلیل تنها بخش‌هایی از داستان‌های مختلف را بازگو می‌کند. با بهره‌گیری از کتیبه‌شناسی می‌توان پی برد این بخش‌ها که به صورت قطعه قطعه در قرآن ذکر شده به چه چیزی اشاره می‌کردند. مثلاً داستان مربوط به «سیل عرم» که در سوره سبا اشاره شده است «لَقَدْ کَانَ لِسَبَإٍ فِی مَسْکَنِهِمْ آیَةٌ جَنَّتَانِ عَنْ یَمِینٍ وَ شِمَالٍ ... فَأَعْرَضُوا فَأَرْسَلْنَا عَلَیْهِمْ سَیْلَ الْعَرِمِ وَبَدَّلْنَاهُمْ بِجَنَّتَیْهِمْ جَنَّتَیْنِ ذَوَاتَیْ أُکُلٍ خَمْطٍ وَأَثْلٍ وَشَیْءٍ مِنْ سِدْرٍ قَلِیلٍ»؛<ref>سبأ/15.</ref> اهل سبأ دو باغ داشتند که خیلی از آن بهره می‌بردند، اما ناسپاسی کردند و سیل عرم بر آن‌ها نازل شد و این دو باغ آن‌ها تبدیل به باغی بدون استفاده شد و در اینجا مفسران می‌گویند که این سیل، اشاره به شکستن سد مأرب دارد. با کشف این سد و پی بردن به اینکه واژه «عرم» بجامانده در کتیبه‌ها به معنای سد بوده، مشخص می‌شود این داستان به واقعه مشخص تاریخی که در آن منطقه بوده اشاره دارد.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/3770993/%D9%86%D9%82%D8%B4-%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%DA%A9%D8%B4%D9%81-%D9%85%D8%B3%D8%AA%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%AA-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%A2%DB%8C%D8%A7%D8%AA%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86 نقش باستان‌شناسی در کشف مستندات برای آیاتی از قرآن]</ref> | ||
== باستان‌شناسی قرآن == | == باستان‌شناسی قرآن == | ||
۲۲۳ آیه از قرآن کریم همچون مسایل مربوط به ولادت و زندگی پیامبران، پادشاهان آن عصر همچون فرعون و نمرود، اماکن وسرزمین ها مانند مصر و روم، اصحاب همچون اصحاب کهف، حکما مانند لقمان و ذوالقرنین و... ظرفیت پژوهش باستان شناسانه دارد. این موارد غیر از پژوهش هایی است که در مورد مکان و زمان رسالت حضرت رسول (ص) می توان انجام داد. بیشترین ظرفیت باستان شناسی دوران پیامبران مربوط به حضرت موسی با بیش از پنجاه آیه است و پس از آن، سی و دو آیه به حضرت ابراهیم، نُه آیه به حضرت نوح، هفت آیه به آدم، هشت آیه به یونس، هفت آیه به داوود و سلیمان، شش آیه به زکریا، شانزده آیه به حضرت مسیح، چهارده آیه به هود، بیست آیه به لوط، نُه آیه به ایوب، دو آیه به ارمیای نبی و دانیال و یک آیه نیز به زرتشت، ذوالقرنین، اشموئیل و... اختصاص دارد.<ref>[https://qom.iqna.ir/fa/news/1401963/%D9%86%D8%B4%D8%B3%D8%AA-%D8%B9%D9%84%D9%85%DB%8C-%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%E2%80%8E%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86-%D8%A8%D8%B1%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D8%B1-%D8%B4%D8%AF نشست علمی باستان‌شناسی در قرآن برگزار شد]</ref> | ۲۲۳ آیه از قرآن کریم همچون مسایل مربوط به ولادت و زندگی پیامبران، پادشاهان آن عصر همچون فرعون و نمرود، اماکن وسرزمین ها مانند مصر و روم، اصحاب همچون اصحاب کهف، حکما مانند لقمان و ذوالقرنین و... ظرفیت پژوهش باستان شناسانه دارد. این موارد غیر از پژوهش هایی است که در مورد مکان و زمان رسالت حضرت رسول (ص) می توان انجام داد. بیشترین ظرفیت باستان شناسی دوران پیامبران مربوط به حضرت موسی با بیش از پنجاه آیه است و پس از آن، سی و دو آیه به حضرت ابراهیم، نُه آیه به حضرت نوح، هفت آیه به آدم، هشت آیه به یونس، هفت آیه به داوود و سلیمان، شش آیه به زکریا، شانزده آیه به حضرت مسیح، چهارده آیه به هود، بیست آیه به لوط، نُه آیه به ایوب، دو آیه به ارمیای نبی و دانیال و یک آیه نیز به زرتشت، ذوالقرنین، اشموئیل و... اختصاص دارد.<ref>[https://qom.iqna.ir/fa/news/1401963/%D9%86%D8%B4%D8%B3%D8%AA-%D8%B9%D9%84%D9%85%DB%8C-%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%E2%80%8E%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86-%D8%A8%D8%B1%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D8%B1-%D8%B4%D8%AF نشست علمی باستان‌شناسی در قرآن برگزار شد]</ref> | ||
[[پرونده:تصویری از سد مأرب.jpg|جایگزین=تصویری از سد مأرب|بندانگشتی|تصویری از سد مأرب]] | |||
همچنین قرآن کریم بخش وسیعی را به درس‌هایی از تاریخ امم پیشین پیامبران اختصاص داده و بیش از 13 بار به سیر و سیاحت در زمین برای مطالعه تاریخ پیشینیان تاکید کرده است. برای نمونه می‌فرماید: «قُلْ سِيرُوا فِي الْأَرْضِ فَانْظُرُوا كَيْفَ كانَ عاقِبَةُ الَّذِينَ مِنْ قَبْلُ؛<ref>روم/42.</ref> بگو در زمین سیر کنید و عاقبت پیشینیان را بنگرید.» کاربرد فی الارض (در زمین) به جای علی الارض (به روی زمین) برای مطالعه آثار تاریخی، شاید اشاره به حفاری و کندوکاو در اندرون زمین باشد که لازمه باستان‌شناسی است. فرمان به سیر و سیاحت در زمین و نظر افکندن، مطالعه تاریخ مستند به اسناد و مدارک غیرمکتوب، یعنی باستان‌شناسی را مورد تأکید قرار می‌دهد. از سوی دیگر قرآن، تاریخ پیامبران، امم و ملوک را به صورت تابلوهایی زنده و متحرک بازسازی می‌کند. به‌طوری که وقایع تاریخی را به صورت وقایع حال درآورده و در بسیاری از موارد با فعل (الم تر) مردم را به مشاهده حوادث تاریخی زنده ترغیب می‌کند. به عنوان نمونه می‌فرماید: «آیا نمی‌بینی که پروردگارت با قوم عاد چه کرد؟»<ref>فجر/6.</ref> | همچنین قرآن کریم بخش وسیعی را به درس‌هایی از تاریخ امم پیشین پیامبران اختصاص داده و بیش از 13 بار به سیر و سیاحت در زمین برای مطالعه تاریخ پیشینیان تاکید کرده است. برای نمونه می‌فرماید: «قُلْ سِيرُوا فِي الْأَرْضِ فَانْظُرُوا كَيْفَ كانَ عاقِبَةُ الَّذِينَ مِنْ قَبْلُ؛<ref>روم/42.</ref> بگو در زمین سیر کنید و عاقبت پیشینیان را بنگرید.» کاربرد فی الارض (در زمین) به جای علی الارض (به روی زمین) برای مطالعه آثار تاریخی، شاید اشاره به حفاری و کندوکاو در اندرون زمین باشد که لازمه باستان‌شناسی است. فرمان به سیر و سیاحت در زمین و نظر افکندن، مطالعه تاریخ مستند به اسناد و مدارک غیرمکتوب، یعنی باستان‌شناسی را مورد تأکید قرار می‌دهد. از سوی دیگر قرآن، تاریخ پیامبران، امم و ملوک را به صورت تابلوهایی زنده و متحرک بازسازی می‌کند. به‌طوری که وقایع تاریخی را به صورت وقایع حال درآورده و در بسیاری از موارد با فعل (الم تر) مردم را به مشاهده حوادث تاریخی زنده ترغیب می‌کند. به عنوان نمونه می‌فرماید: «آیا نمی‌بینی که پروردگارت با قوم عاد چه کرد؟»<ref>فجر/6.</ref> | ||