غروی نائینی، نهله

دکتر نهله غروی نائینی

غروی نائینی، نهله (زاده 1331 شمسی، تهران)؛ نویسنده، حدیث‌پژوه و استاد تمام بازنشسته در گروه علوم قرآن و حدیث، دانشگاه تربیت مدرس است.

زندگی‌نامه

خانم دکتر نهله غروی نایینی، متولد 1331 شمسی در تهران است. وی دیپلم خود را در رشته ریاضی از دبیرستان مرجان خوارزمی در سال 1349 اخذ کرد. سپس در سال 1353 برای مقطع کارشناسی، وارد دانشگاه صنعتی شریف در رشته شیمی شد. او به سبب علاقه وافری که به مطالعات حدیثی و به‌ویژه مسأله نقش زنان در نقل حدیث در شیعه داشت، در سال 1365 وی برای مقطع کارشناسی ارشد وارد دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تهران شد و در سال 1368 کارشناسی ارشد را به پایان رساند. او در سال 1372 دکترای این رشته را در دانشگاه تربیت مدرس اخذ کرد.

استاد غروی نائینی در حال حاضر استاد گروه علوم قرآن وحدیث دانشگاه تربیت مدرس، عضو هیأت تحریریه چند مجله علمی - پژوهشی و عضو هیئت مدیره انجمن علوم قرآن و حدیث ایران می‌باشد. دیدگاه‌ها و نظرات پژوهشی ایشان در قالب کتب، طرح‌های پژوهشی و مقالات متعددی در همایش‌های داخلی و خارجی ارائه شده است. عمده علاقه‌های پژوهشی ایشان، علوم حدیث، رجال حدیث و به‌ویژه نقش زنان در فهم و نقل قرآن و حدیث،  مباحث تفسیری، اخلاق و تعلیم و تربیت و نیز مطالعات زنان بوده است. وی در سال 1402 به مقام بازنشستگی نائل شد.

سوابق علمی و اجرایی

این استاد علاوه بر تدریس دروس دانشگاهی، راهنمایی پایان‌نامه‌ها و رساله‌های متعدد و اجرای طرح‌های پژوهشی، تاکنون چندین جلد کتاب و تعداد زیادی مقاله به رشته تحریر در آورده است:

فقه الحدیث، تهران: دفتر نشر دانشگاه تربیت مدرس،1379 – تجديد چاپ 1391.

تاريخ حديث شيعه، قم: مؤسسه شيعه‌شناسي، 1386

محدثات شیعه، تهران: دفتر نشر دانشگاه تربیت مدرس 1375 -تجدید چاپ در سال 1387.

دیگر آثار: «مقدمه‌ای بر آشنایی با محدثات شيعه»، «جایگاه حضرت فاطمه زهرا در منابع حدیثی اهل سنت»، «گونه‌های مقابله با فرقه‌های کج‌اندیش در سيره امام رضا (ع)»، «امام باقر و حفظ و صيانت حدیث»، «فاطمه از نگاه امام علی» و «فلسفه نبوت و جایگاه آن در باور ملاصدرا با تأکید بر کتاب الحجة شرح اصول کافی».

دیدگاه‌ها

مادران ائمه اطهار علیهم‌السلام

ایشان در مقاله «مادران ائمه اطهار (ع)»، منتشره در مجله بانوان شیعه، به بازشناسی زندگانی مادران ائمه اطهار (ع) پرداخته و بیان داشته‌اند: «دوازده امام معصوم شيعيان از نسل پاك و طاهر به دنيا آمدند و هريك علاوه بر عصمت و علم، از شايستگی‌های فراوانی برخوردار بودند و به ويژگی خاصی شهرت داشتند. پدران اين بزرگواران امام و اسوه بودند؛ ليكن مادرانشان از خاندان‌های گوناگون و از مليت‌های مختلف بودند. شرح حال اين بانوان نشان می‌دهد كه ايشان در صفات و شايستگی‌ها همانند يكديگر بودند؛ صفاتی؛ همچون پاكی، طهارت، عبوديت و خلوص در ايمان. اين مقاله به معرفی اين بزرگ‌واران می‌پردازد».

الگو بودن حضرت زهرا (س)

غروی‌نائینی درباره الگو بودن و دست یافتنی بودن یا دست یافتنی نبودن شخصیت حضرت زهرا(س) معتقد است: «لازم نیست از نظر علمی به پایه حضرت زهرا(س) برسیم، ما می‌توانیم زندگی ایشان را مرور کنیم. البته گزارش‌ها درباره زندگی حضرت زهرا(س) متأسفانه زیاد نیست. افرادی در این زمینه قلم زده‌‌اند، اما آنچه اصل گزارش زندگانی حضرت زهرا(س) است، خیلی نیست، ولی قرآن نمونه‌ای از زندگی حضرت را برای ما بیان می‌کند. رفتار حضرت در زندگانی خود واقعاً برای همه الگو است. این که خداوند می‌فرماید:«اسْتَعِینُواْ بِالصَّبْرِ وَالصَّلاَةِ» خداوند این را فرموده است چون زندگانی انسان دارای سختی‌ها و مشکلات فراوانی است. نمونه صبر کردن در برابر همه این مشکلات را در زندگی حضرت زهرا(س) می‌بینیم».

رکن بودن نقش فاطمه(س) در نظام‌سازی رسول الله(ص)

ایشان معتقداند در نظام‌سازی رسول خدا(ص) یک رکن مهم قرار دارد و آن رکن مهم، حضرت زهرا(س) است. این در این باره می‌گویند: «اگر چنین باشد که هست، نباید از روایت‌ها حتی در مورد زندگی شخصی ایشان ساده بگذریم و باید حکومتی و امتی به آن نگاه کنیم. بنده از یک سمت عبارت «نساءنا» در آیه مباهله و از سمت دیگر لقب «سیده نساء العالمین» را به عنوان یک رکن مهم تمدن‌ساز، جامعه‌ساز و نظام‌ساز و حاکمیتی می‌دانم؛ البته حاکمیتی که اتصال به عرش الهی دارد. مسئله رکن بودن حضرت زهرا(س) را در اواخر حدیث کساء هم می‌توانیم درک کنیم. وقتی جبرئیل(ع) از خداوند می‌پرسد زیر کساء چه کسانی هستند؟ پاسخ داده می‌شود: فاطمه و پدر فاطمه، فاطمه و فرزندان فاطمه، فاطمه و همسر فاطمه(س). محوریت این خانواده، فاطمه(س) است.

گونه‌های مقابله با فرقه‌های كج‌انديش در سيره امام رضا(ع)

امام رضا(ع) كه در دوران خلافت مأمون (از طرفداران مكتب اعتزال) در پايتخت زندگی می‌كردند، با فرقه‌های مختلف مواجه بودند؛ از جمله آن‌ها فرقه‌های واقفيه، غلات، متصوفه، معتزله، مجبره و مفوضه بودند كه اين مقاله به بيان شيوه مقابله آن حضرت با اين فرقه‌ها پرداخته است.

يكی از شيوه‌هايی كه امامان(ع) در طی چد قرن برای تثبيت عقائد صحيح اسلام و انتشار آن به كار می‌بستند، از طريق پرورش اصحاب و شاگردان مكتب اهل بيت(ع) بود تا در برابر جريانات منحرف جامعه و يا در مناظراتی كه بين اصحاب و علمای ساير فرق از مكتب خلفا روی می‌داد، با آمادگی كامل در مقابل اين جريانات فكری مقابله نمايند. شیوه دیگر، مناظره بوده است. در حقيقت،‌ مناظراتی كه مأمون برای امام رضا(ع) ترتيب می‌داد، ‌مبارزاتی بود كه ميان بزرگ‌ترين دانشمندان زمان از فرق و مذاهب مختلف و امام رضا(ع) انجام می‌شد و در اين مجالس اگر مدافع اسلام شخصی غير از امام رضا(ع) بود، شكست می‌خورد. علم امام(ع) به گونه‌ای بود كه اكثر علمای آن زمان، به علم حضرت(ع) اعتراف داشتند.

منابع

ایکنا

دانشگاه تربیت مدرس

انجمن علمی مطالعات زنان، دانشگاه تربیت مدرس

امامت پدیا

ارجاعات