امر به معروف و نهی از منکر

امر به معروف و نهی از منکر؛ نوعی نظارت بر اعمال و رفتار مردم است که توسط افراد صالح می بایست انجام شود. این نظارت به طور معمول، از طریق زبان صورت می گیرد و وظیفه همه افرادی است که شرایط آن را دارا می باشند. یکی از شرایط امر به معروف آن است که فرد آمر قدرت تشخیص خوب از بد را داشته باشد و خوب را به جای بد جایگزین نکند. کارکرد اصلی امر به معروف و نهی از منکر، اصلاح جامعه و جلوگیری از تسلط افراد ناشایست بر مردم است.

امر به معروف و نهی از منکر در اصطلاح

امر به معروف و نهی از منکر نوعی نظارت همگانی یا اجتماعی است که افراد مجرب و کارآزموده دیگران را به کارهای نیک دعوت می کنند و از کارهای بد باز می دارند. اجرای این نظارت همگانی مراتبی دارد که مرتبه اول همان، تذکر زبانی است. در این مرتبه، افراد صالح مثل یک دوست و برادر و به قصد کمک به فرد خاطی تذکر می دهند و مرتبه دوم آن عملی است که وظیفه حکومت، دستگاه قضا و نیروی انتظامی است.

کارکرد امر به معروف و نهی از منکر

یکی از کارکردهای امر به معروف و نهی از منکر، اصلاح جامعه و مردم است. به بیان دیگر، امر به معروف و نهی از منکر باید با هدف خیرخواهی و اصلاح دیگران باشد؛ نه اینکه صرفا، تذکر دادن به منظور اداء تکلیف باشد. یکی از کارکردهای امر به معروف و نهی از منکر، خنثی شدن برنامه‌های فرهنگی دشمنان است که بر ضد مسلمانان فعالیت های فرهنگی انجام می دهند. یکی دیگر از کارکردهای امر به معروف و نهی از منکر، ترویج روحیه برادری و مسئولیت داشتن مردم نسبت به یکدیگر است. به بیان دیگر، امر به معروف و نهی از منکر سبب می‌شود که مردم نسبت به مسائل مختلف و همچنین در برابر یکدیگر بی‌تفاوت نباشند و به سمت تعالی پیش بروند. از این رو، نجات جامعه با عنایت بیشتر افراد به یکدیگر، از گمراهی‌ها رهایی پیدا می کند و مسئولیت اجتماعی بیشتر می شود.

شرایط اجرای امر به معروف و نهی از منکر در قرآن

یکی از شرایط اجرای امر به معروف و نهی از منکر، استفاده از افراد شایسته، مؤمن و حافظ مرزهای الهی در اجرای امر به معروف و نهی از منکر است. به بیان دیگر، بهترین افراد یا بهترین امت ها وظیفه دعوت به امر به معروف و نهی از منکر دارند. از این رو، تا زمانی که فرد بر بُعد فردی امر به معروف و نهی از منکر فائق نیاید و ملزم نشود، بعد اجتماعی امر به معروف و نهی از منکر در او به کمال و جایگاه واقعی نخواهد رسید. بر این اساس، امر به معروف و نهی از منکر باید توسط کسانی انجام شود که خود صلاحیت این کار را داشته باشند. یکی دیگر از شرایط امر به معروف و نهی از منکر این است که آمران معروف، قدرت تشخیص حق از باطل و راستی و درستی از انحراف و کج‌روی‌ها را دارا باشند. به بیان دیگر، تا شخصی دانا به امور امر به معروف و نهی از منکر نباشد، نمی تواند امر به معروف و نهی از منکر کند؛ زیرا منکر را جای معروف و معروف را جای منکر می‌گذارد؛ از این رو، جایی که باید مانع منکر شود، به آن امر می‌کند و جایی که باید معروف را تبلیغ کند، از آن نهی می‌کند.

منابع

امامت پدیا

ایکنا