دلبستگی

دلبستگی؛ پیوند عاطفی و تعلق خاطر به کسی یا چیزی. علاقه و دلبستن به کسی یا چیزی، بر دو نوع است؛ گاهی دلبستگی ممدوح و شایسته می¬باشد مانند علاقه به خداوند. گاهی نیز دلبستگی ناپسند و مذموم است مانند علاقه و وابستگی به دنیا. روشن است که نوع دوم تبعات سوء به همراه می آورد.

دلبستگی در لغت و اصطلاح

دلبستگی در لغت به‌معنای حالت و چگونگی دلبسته است. این واژه در فرهنگ‌های لغت با کلماتی همچون محبت، رغبت، دوستی و مودت مترادف است. دلبستگی در اصطلاح به‌معنای پیوند عاطفی عمیق بین افراد در زندگی است و منجر به لذت بردن از تعامل با آنها می‌شود. در واقع، دلبستگی همان برقراری ارتباط قلبی با فرد مورد علاقه، به شکل مهر ورزیدن، عاشق بودن، دلدادگی و تعلّق خاطرِ فرد به شخص (یا شی ء) می-باشد.

علایم دلبستگی کودک و مادر

پناه بردن به مادر در زمان ناراحتی؛ حضور مادر به‌عنوان سدی دفاعی برای کودک در برابر بیگانگان؛ دچار شدن به اضطراب در زمان غیب مادر از نشانه¬های دلبستگی مادر و کودک می باشد.

ثمرات دلبستگی ممدوح

دلبستگی به اهل بیت (ع) یکی از گونه های دلبستگی ممدوح است که نتایج اخروی دارد. این دلبستگی یک باور انتزاعی و کلیسایی نیست بلکه یک نوع سبک زندگی است. دلبستگی معنوی متغیر پیش‌بینی مناسبی برای سلامت روان است؛ یعنی افرادی که دارای دلبستگی معنوی هستند، دارای سلامت روان نیز هستند. همچنین، از جمله آثار دلبستگی سالم، آرامش و اطمینان است. تعلق و دلبستگی به ذات اقدس الهی، پناهگاه امن، و تعلق و دلبستگی به غیر او خانه‌ای ناامن است.

پیامد دلبستگی مذموم

دلبستگی به غیر خدا مهم‌ترین مانع محبت به خداست؛ داشتن غیر خدا مانند خانه، ماشین، ثروت و... مشکل نیست، اما دلبستگی به آن‌ها خطرناک است. زیرا، اگر كسی در محبت به دنيا و به هر آنچه غير خدايی است دلبستگی پيدا كند آمرزيده نخواهد شد. دلبستگی به تعلقات دنیوی از عوامل مهم در فاصله گرفتن از قرآن به شمار می¬رود. انسان باید در سایه آموزه‌های دینی از این دنیا به عنوان سکوی پرشی برای رسیدن به خداوند متعال استفاده کند و تعلقات دنیوی نباید او را از رسیدن به خداوند متعال باز دارد. مضاف بر آنکه، دلبستگی به مال و مقام و تبعیت از هوا و هوس یکی‌از انگیزه‌های مخالفت عده‌ای از مردم در برابر پیامبران بوده است. این نوع دلبستگی، يكی از شاهراه‌های نفوذ شيطان در دل انسان و مايه آلودگی روح و ظلمت جان است كه سرانجام موجب شقاوت و بدبختی انسان می‌شود. در واقع، دل بستن به دنيا منشأ همه گناهان است. این وابستگی و گرفتار شدن در دام لذت‌ها و شهوت‌های دنیوی، از مهم‌ترین موانع بصیرت است، زیرا تمام مشکلات ما از آنجا ناشی می‌شود که ما به دنیا دلبستگی داریم و برای به دست آوردن لذایذ آن چشمانمان را به روی حقایق می‌بندیم. در برخی احاديث و روايات دلبستگی به مال دنيا و تعلقات دنيوی عامل كافر از دنيا رفتن انسان‌ها معرفی شده است. به عنوان مثال، پيامبر(ص) می‌فرمايند: ‌من سه چيز را برای كسی كه به دنيا دلبسته است تضمين می‌كنم؛ فقری كه بی‌نيازی برای آن نيست، گرفتاری كه آسودگی برای آن نيست و حزن و اندوهی كه پايان ندارد. در حدیثی از امام صادق(ع) آمده است: کسی که روز و شب را در حالی بگذَرانَد که بیشترین اهتمام وی مربوط به امور دنیوی باشد، خداوند، فقر را رویاروی وی قرار می دهد. این حدیث شریف، بیانگر این حقیقت است که دلبستگی شدید مادی، مانع شکل گیری نظام دلبستگی کمال یافته می گردد و کسانی که در به دست آوردن اهداف و ارضای امیال و نیازهایشان، علیرغم دستوارت خداوند، همیشه میل درونی را بر نیازهای دیگر، مقدّم می دارند، درخت حِرص را در روان خود، بارور نموده اند و باید در انتظار چیدن میوه های تلخ غم بنشینند .

راهکار مقابله با دلبستگی مذموم

تنها راه مقابله با دلبستگی به امور دنيوی، حفظ تقوا بوده و البته اين مسئله كار آسانی نيست. انسان اگر گاهی بداند اگر از این بگذرد به چیز بالاتری می‌رسد، علاقه‌اش کم می‌شود. قرآن می-فرماید: «لَمَغْفِرَةٌ مِنَ اللَّهِ وَ رَحْمَةٌ خَيْرٌ مِمَّا يَجْمَعُون‏» (آل‌عمران/۱۵۷). لطف و رحمت خدا بهتر است از سرمایه‌ای که جمع کردی، مواظب باشیم حظّ دنیای شما کم نباشد. ولی از آخرت غافل نباشیم.

منابع

ویکی زندگی.

ایکنا

دانشنامه حوزه.