سوره غاشیه

سوره غاشیه

سوره غاشیه؛ هشتاد و هشتمین سوره قرآن، از سوره‌های مکی و دارای 26 آیه. غاشیه (به معنای پوشاننده)، از نام‌های قیامت است و در آیه اول سوره آمده است. سوره توصیفی از دو چهره انسانی (افسرده و شاداب) و شرایط آن‌ها در قیامت ارائه می‌دهد.

معرفی سوره

سوره غاشیه، هشتاد و هشتمین سوره و از سوره‌های مکی قرآن است که در جزء سی‌ام قرآن جای گرفته است. این سوره 26 آیه دارد. غاشیه به معنای پوشاننده و یکی از نام‌های قیامت است. این سوره با توصیفی از بهشت و دوزخ، از احوال و عاقبت کار شکست خوردگان و نیز از خشنودی، شادابی و رستگاری پیروزمندان سخن می‌گوید و انسان‌ها را به تفکر در شگفتی‌های آفرینش فرا می‌خواند.

معنای غاشیه

غاشيه (از ماده غشی) به معنای پوشاننده است، یعنی آن چیزی که در بر می‌گیرد. انتخاب اين نام برای قيامت به خاطر آن است كه حوادث وحشتناك آن ناگهان همه را زيرپوشش خود قرار می‌دهد و همه چیز را دربر می‌گیرد.

دو چهره در قیامت (افسرده و شاداب)

در این سوره، سخن از دو گروه انسان‌ها در اهوال قیامت است:

گروهی خاشع و خوار هستند، از چشمه‌هایی جوشان به آنها چشانده می‌شود و غذای آنها هم خاری در بیابان بوده که حیوانات هم نمی‌توانند آن را بخورند. این غذا نه آنها را از گرسنگی بی‌نیاز و نه چاق می‌کند و صرفاً دردآورد و رنج‌آور است. آبی هم که به اینها می‌دهند، از چشمه جوشان است و آتش در تماس با آنهاست؛ البته خود جهنمی‌ها و قلوب آنها هم وقود آتش جهنم هستند. این گروه تلاشگران بی‌نصيبی هستند که از تلاش و كوشش زيادی كه در زندگی دنيا به خرج داده‌اند، جز خستگی چيزی نصيبشان نشده است. چهره آنها از شدت درد و فشار در خود فرورفته و خشوع کرده‌اند.

در برابر اینها چهره‌هایی قرار دارند که نرم و در نعمت هستند. علامه طباطبایی معتقد است در اینکه قرآن در اینجا از واو عطف استفاده نکرده، برای این است که خداوند خواسته تا تفکیک و جدایی کامل میان بهشتیان و جهمنیان را به تصویر بکشد. گروه دوم از اعمالشان در دنیا راضی و خوشحال هستند، و امروز در جایگاه بلندی در بهشت قرار دارند که به تعبیر علامه طباطبایی(ره) دال بر مقام و رتبه عالی آنهاست. در این گروه، چهره‌هايشان شاداب و باطراوت است، چون از سعی و تلاش خود خشنود هستند. این گروه در التذاذ و نعمت و گشایش هستند و چهره آنها بشاش است

راه حلی برای درمان افسردگی

در این سوره، به‌طور غیرمستقیم به راه‌حلی برای درمان افسردگی اشاره شده است. در سوره غاشیه خداوند انسانی که عملی انجام می‌دهد، اما کار او به نتیجه نمی‌رسد را متوجه قدرت خداوند می‌کند و سعی می‌کند جهان‌بینی او را گسترش دهد. همچنین انسان را متوجه آخرت و عدم کافی بودن ملاک‌های دنیایی می‌کند. بدین ترتیب متوجه خواهد شد که تلاش او را خداوند خواهد دید.

ماهیت مادی قیامت

انسان در قیامت از نعمات مادی بهره‌مند می‌شود، البته نه اینکه این ماهیت مانند ماده در دنیا باشد. قیامت عالمی مادی است، گرچه تفاوت زیادی با ماده عالم دنیا دارد، از این رو بهشتیان می‌توانند به لحاظ مادی هم در باغ بلندی سکونت داشته باشند.

فیزیک جدید نیز معتقد است دنیای مادی که ما می‌شناسیم، درصد اندکی از عالم است و مابقی ماده تاریک است. شاید همین بخش تاریک در عالم قیامت روشن شود و یا ماده دیگری در کار باشد، زیرا در برخی آیات هم بر پیچیده شدن طومار زمین و آسمان و تبدیل زمین به زمینی غیر از این اشاره شده است.

تأکید بر تفکر در آفرینش شتر

خداوند درآیه ۱۷ سوره مبارکه غاشیه می‌فرماید: «أَفَلَا يَنْظُرُونَ إِلَى الْإِبِلِ كَيْفَ خُلِقَتْ»؟! آيا به شتر نمى‌‏نگرند كه چگونه آفريده شده است؟! اگر کلام وحی توصیه به تأمل در محیط زیست و طبیعت می‌کند، از این منظر است که انسان با تفکر در آن، به قدرت الهی پی ببرد. در حقیقت می‌توان محیط زیست را آیه و نشانه‌ای از پروردگار عالمیان دانست.

منابع

ایکنا

ویکی شیعه