سوره قارعه

سوره قارعه

سوره قارعه؛ سوره صد و یکم قرآن کریم و از سوره‌های مکیه، دارای ۱۱ آیه و ۴۰ کلمه. نام سوره از واژه «القارعه» در آیه اول گرفته شده که یکی از نام‌های قیامت و به معنای کوبنده است.

معرفی سوره

سوره قارعه، سوره صد و یکم قرآن کریم و حسب روایات ترتیب نزول، سی‌امین سوره نازل شده بر پیامبر اکرم (ص) است. این سوره از سوره‌های مکیه قرآن کریم حساب شده که دارای ۱۱ آیه و ۴۰ کلمه است.

غرض و محتوای سوره

این سوره از آغاز تا پایان از واقعه قیامت سخن گفته و سختی‌ها و احوال آن روز و سرنوشت انسان را بیان می‌کند. کسی که اعمال نیک او بیشتر و سنگین‌تر از اعمال بد و گناهانش باشد، از زندگی خوش و جاودانه برخوردار می‌شود و اگر کسی اعمال بد و گناهان او بیشتر و سنگین‌تر از اعمال نیک او باشد، بازگشت‌گاه او دوزخ است و در آتشی بس سوزان خواهد بود. علامه طباطبایی، محور اصلی این سوره را بیم و بشارت دانسته، و غلبه را با انذار و بیم دانسته است.

تفسیر سوره

الْقارِعَةُ (1) مَا الْقارِعَةُ (2) وَ ما أَدْراكَ مَا الْقارِعَةُ (3)

خداوند در ابتدای سوره به پیامبر(ص) می‌فرماید تو چه می‌دانی که «قارعه» چیست؟ قارعه اسمی از اسامی قیامت و به معنای کوبندگی است. «قرع» به معنی کوبیدن است. چون قیامت اتفاقی است که همه چیز را می‌کوبد و با همه چیز اصابت می‌کند.

يَوْمَ يَكُونُ النَّاسُ كَالْفَراشِ الْمَبْثُوثِ (4)

روزی است که مردم مثل پروانه پراکنده می‌شوند. همانطور که اغلب پروانه‌ها در اثر خوردن به چراغ می‌سوزند و تعداد کمی از آنها باقی می‌مانند در روز قیامت نیز چنین است؛ اغلب مردم به جهنم می‌روند و تعداد کمی از جهنم نجات می‌یابند. چون اغلب مردم مرتکب گناه شده‌اند و باید عقوبت اعمال خود را بچشد. در واقع، قیامت، رستاخیزی بی‌پرواتر از پروانه است.

وَ تَكُونُ الْجِبالُ كَالْعِهْنِ الْمَنْفُوشِ (5)

روز قیامت، روزی است که کوه‌ها مثل پنبه زده شده می‌شوند. هول روز قیامت چنان است که کوه‌های سنگین و بزرگ در این روز پراکنده می‌شوند.

فَأَمَّا مَنْ ثَقُلَتْ مَوازينُهُ (6) فَهُوَ في‏ عيشَةٍ راضِيَةٍ (7)

هر کس در روز قیامت ترازویش سنگین شد، او در یک زندگانی پسندیده در قیامت قرار می‌گیرد.

وَ أَمَّا مَنْ خَفَّتْ مَوازينُهُ (8) فَأُمُّهُ هاوِيَةٌ (9) وَ ما أَدْراكَ ما هِيَهْ (10) نارٌ حامِيَةٌ (11)

و هر کس ترازویش سبک بود، جایگاهش در «هاویه» است. و تو چه می‌دانی که این هاویه چیست؟ «نار حامیه» آتشی سوزنده است. چنان سوزندگی در این آتش است که در هیچ آتشی وجود ندارد.

تصویرسازی قیامت در سوره قارعه

آیات سوره قارعه تصویرسازی قیامت است که بسیار شوک‌آور صورت می‌گیرد و از همان ابتدای سوره اینگونه است. سوره از ابتدا با شوک و دلهره آغاز می‌شود و گویی بمبی را می‌ترکاند. این سوره به نوعی از بین رفتن روابط انسانی در آستانه روز قیامت را وصف می‌کند و می‌توان گفت در آن روز روابط انسانی و طبیعی فروپاشیده و درهم کوبیده‌شدن روابط را نشان می‌دهد. در آخر نیز معیار سعادت‌مندی را ذکر می‌کند که اگر انسان دارای اعمال باارزش باشد، سعادتمند خواهد بود.

علت تشبیه رستاخیز مردم به پروانه

یکی از نکات این سوره تعبیر پراکندگی انسان به پروانه در روز قیامت است و این به دلیل حرکت نامنظم پروانه است که نظمی ندارد. جمع پروانه‌ها پراکنده هستند؛ یعنی در مقایسه با دیگر موجودات فاقد انسجام‌اند. دیگر اینکه پروانه از خطرها اجتناب نمی‌کند؛ چون پروانه فاقد قوه حافظه است، خاطره ندارد و مدام به سمت خطر می‌رود. با نگاه به مجموعه پروانه‌ها، آنچه به ما منتقل می‌شود، ترس و اضطراب و بی‌توجهی به خطر است و وضعیت انسان در روز قیامت به همین وضعیت تشبیه شده است.

منابع

ایکنا

ویکی شیعه