سوره یس

سوره یس؛ سوره سی و ششم قرآن کریم که در شهر مکه بر پیامبر نازل شده و ۸۳ آیه دارد و روایات متعددی آن را از جمله سوره‌های مهم قرآن شمرده‌اند. این سوره را یاسین نامیده‌اند، به این مناسبت که با حروف مُقَطَّعه یاء و سین آغاز می‌شود.

محتوای سوره

محتویات سوره یاسین به طور کلی درباره توحید، معاد، وحی، قرآن و بشارت و انذار است. این سوره چون با حروف مُقطعه «یاء» و «سین» آغاز شده، به این نام مشهور است. طبق روایات، سوره یس یکی از بافضیلت‌ترین سوره‌های قرآن است، تا آنجا که قلب قرآن لقب گرفته است.

۱ – رسالت رسالت پیامبر اکرم (ص): سورة یس نخست سخن از رسالت پیامبر اکرم (ص)و قرآن مجید و هدف از نزول آن و پیروان آن به میان می آورد.

۲ –رسالت انبیای الهی :  سپس در بخش دیگری رسالت سه نفر از پیامبران الهی و چگونگی دعوت آنها به توحید و مبارزه آنان با شرک را مطرح می کند.

۳ -  توحید و نشانه های دلالت کننده برآن : در بخش دیگری که از آیة ۳۳ به بعد شروع می شود به نکات جالب توحیدی و نشانه های عظمت خداوند می پردازد.

۴ -  معاد : در قسمت دیگر این سوره موضوعات مربوط به معاد و دلائل گوناگون حشر و نشر، سؤال و جواب در قیامت، پایان جهان و بهشت و جهنم سخن می گوید؛ که به نکات تکان دهنده در این باره اشاره می کند.

۵ – موضوعات مختلف : در پایان سوره، صحنه های مختلفی از آفرینش، زندگی، مرگ، انذار و بشارت را مطرح می کند و به انسان ها هشدارهای جدی می دهد.

قانون زوجیت

«تشکیل خانواده ناشی از یک قانون عامّ عالم وجود است، قانون عامّ آفرینش است؛ آن قانون عبارت است از قانون زوجیّت: سُبحانَ الَّذی خَلَقَ الاَزواجَ کُلَّها مِمّا تُنبِتُ الاَرضُ وَ مِن اَنفُسِهِم وَ مِمّا لا یَعلَمون؛ خدای متعال در همه چیز، در همه چیز ــ خَلَقَ الاَشیاءَ کُلَّها ــ در همه چیز زوجیّت قرار داده؛ در انسان زوجیّت هست، در حیوانات زوجیّت هست، در گیاهان زوجیّت هست؛ وَ مِمّا لا یَعلَمون؛ یک چیزهایی هم هست که زوجیّت هست، [ولی] ما نمی‌دانیم. حالا مثلاً در بین سنگ‌ها زوجیّت چه جوری است، ما نمی‌دانیم؛ در آینده ممکن است کشف بشود. در بین اجرام فلکی زوجیّت هست، چه جوری است، ما نمی‌دانیم؛ در آینده کشف خواهد شد. ببینید، سُبحانَ الَّذی خَلَقَ الاَزواجَ کُلَّها مِمّا تُنبِتُ الاَرضُ وَ مِن اَنفُسِهِم وَ مِمّا لا یَعلَمون؛ خب، این زوجیّت است. این که خواندم سوره «یس» بود. آیه‌ دیگر، سوره‌ «والذّاریات» است: وَ مِن کُلِّ شَیءٍ خَلَقنا زَوجَینِ لَعَلَّکُم تَذَکَّرون؛ زوجیّت یک قانون عام است.»

اخبار غیبی قرآن

در آیه ۴۱ این سوره آمده است که یکی از نشانه‌های خدا در صحنه دریاست که توجه انسان را به طبیعت جلب کرده است یا بحث حیوانات را مطرح کرده است؛ همچنین آیه ۷۷ این سوره که به خلق انسان از نطفه اشاره داشته است که نکته علمی خاصی به نظر نمی‌رسد اما زمینه رشد علمی را برای انسان فراهم می‌ ‎کند. شگفتی‌ها آن دسته مطالبی هستند که اشاراتی قبل از قرآن هم در متون قبلی وجود داشته است و قرآن نیز بر آن اشاره داشته است البته مطالب صحیح آنها و نه خرافات مانند اینکه خورشید و ماه در فضا شناور هستند. اینها خبرهایی از قرآن هستند که قبل از قرآن کسی نگفته که مرحوم خویی و معرفت و ... به آن پرداخته اند و آن را نشانه اعجاز قرآن برشمرده‌اند؛ زیرا خبر غیبی را داده است که قبل از آن کسی نگفته و بعدا کشف شده که در آیه ۳۸ این سوره نمونه ای این اعجاز را می‌بینیم. این آیه غوغا است؛ اولا قرآن خلاف حس بشر سخن گفته است چون حرکت کاذب خورشید در ذهن ما می آید در حالی که ما که در زمین هستیم در حال حرکتیم و قرآن به حرکت صادق اشاره کرده است یعنی به حرکت خود خورشید؛ همچنین برخلاف هیئت بطلمیوسی سخن گفته است که قائل به مرکزیت زمین و حرکت خورشید به دور زمین بوده است همچنین فرموده که شمس تجری دارد نفرمود تحرک دارد بنابراین به تغییرات درونی خورشید اشاره داشته است.

وجه تسمیه یس به قلب قرآن

مرحوم علامه طباطبایی درباره این سوره گفته است، ما از مرحوم قاضی سوال کردیم، چرا سوره یاسین قلب قرآن است؟ ایشان گفتند به مناسبت آیات پایانی سوره یاسین است. با یك بررسی به این حقیقت مى‌رسیم كه مطالب اصلى قرآن كه مربوط به مبدأ و معاد و دعوت به آن است در این سوره قرار دارد، بقیه امور فرع است، لذا قلب قرآن آیات خداشناسى است كه مبدأ و معاد خداست و مبانی و اصول دین است و سوره یس این مبانی را داراست. همان گونه که قلب، حیات جسمانی انسان را تأمین می‌کند، این عقاید سه گانه هم حیات دینی انسان را تأمین می‌کند.در روایت به این نکته اشاره شده است ‌که سوره «یس» قلب قرآن است؛ چنان‌که امام صادق(ع) می‌فرماید: «هر چیزى، قلبى دارد و قلب قرآن سوره یس است».

برخی اندیشمندان اسلامی نیز آیاتی را به عنوان قلب سوره یاسین معرفی کرده‌اند:

۱. آیه پایانی سوره یس: «بنابراین [از هر عیب و نقصى‏] منزّه است خدایى که مالکیّت و فرمانروایى همه چیز به دست اوست، و به سوى او بازگردانده می‌شوید».[۲] این آیه شریفه بر این‌که خداوند صاحب ملکوت و هرچه در آن است، تأکید می‌کند؛ از این‌رو قلب این سوره معرفی شده است. این را از کلام ابن عبّاس برداشت کرده‌اند که گفت: «من نمی‌دانستم چگونه این فضیلت‌ها به قرائت سوره یس اختصاص یافته است، تا این‌که دانستم به خاطر این آیه است».

۲. قلب سوره یس آیه «سَلامٌ قَوْلاً مِنْ رَبٍّ رَحیمٍ» است.

در منابعی که این آیات را به عنوان قلب سوره یس معرفی کرده‌اند، چیزی درباره خواص و تعداد خواندن آن چیزی نگفته‌اند. همچنین؛ در مورد آنچه درباره قلب بودن این آیات گفته شد؛ روایتی از پیامبر اسلام(ص) و ائمه اطهار(ع) نیافتیم و شاید این موضوع، تفسیری استحسانی از جانب مفسران باشد یا مستند به روایتی باشد که به دست ما نرسیده است.

فضایل سوره

در فضیلت تلاوت سوره یس از پیامبر(ص) روایت شده هر کس سوره یس را قرائت کند مانند آن است که ده بار قرآن را ختم کرده است. همچنین هر کس سوره یس را برای رضای خدا بخواند، خداوند او را خواهد بخشید و پاداشی همانند دوازده ختم قرآن به او خواهد داد و اگر برای مریض در حال مرگ خوانده شود، به تعداد حروف این سوره ده فرشته نزد او به صف شده و برای او استغفار می‌کنند و شاهد قبض روحش می‌شوند و جنازه‌اش را تشییع می‌کنند و بر او نماز می‌گزارند و شاهد دفنش خواهند بود.

منابع

خبرگزاری ایکنا