استعاذه

استعاذه؛ اصطلاحی قرآنی به معنای گفتن «اعوذبالله من الشیطان الرجیم» در ابتدای خواندن قرآن.

تعریف

در لغت به معنی«پناه بردن» و در اصطلاح علم قرائت، عبارت است از گفتن«اعوذبالله من الشیطان الرجیم» (پناه می‌برم به خدا از شر شیطان رانده‌شده). استحباب گفتن« اعوذ بالله...» در آغاز قرائت قرآن از آیه «فاذا قرائت القرآن فاستعذ بالله من الشیطان الرجیم» (پس چون خواهی قرآن بخوانی، از (شر) شیطان مطرود به خداوند پناه ببر) (98 سوره نحل) و برخی روایات فهمیده می‌شود.

استعمال های مختلف استعاذه

صحیح‌ترین نوع استعاذه همان «اعوذ بالله من الشیطان الرجیم» است که از قرآن اقتباس شده است. اما این تعبیر به طریقه‌های دیگری نیز وارد شده است مثل «اعوذ بالله السمیع العلیم من الشیطان الرجیم». از پیامبر اکرم(ص) نیز روایت شده ست که به این مسعود فرمودند: «بگو اعوذبالله من الشیطان الرجیم چرا که من از جبرئیل و او از مکائیل و او هم از لوح محفوظ این چنین یاد گرفته است(النشر فی القرائات العشر، ج 1/244).

موارد اخفاء استعاذه

قراء اخفا در استعاذه را در چهار مورد نیکو دانسته‌اند:

1) وقتی قاری در حضور جمع، یا به تنهایی قرآن را آهسته می‌خواند

2) وقتی قاری در تنهایی، قرآن را به جهر یا آهسته می‌خواند

3) در نماز چه جهریه(صبح و مغرب و عشاء) و چه اخفائیه(ظهر و عصر)

4) در هنگام درس، برای استفاده از آیه‌ای از قرآن بعنوان شاهد مثال(الارشادات الجلیة فی القرائات السبع ص 19 به نقل از تجوید جامع ،ص 41)

اگر قاری در بین قرائت قرآن مجبور به مکث اندک شود لازم نیست مجددا استعاذه بگوید. ولی اگر برای انجام کاری قرائت را ترک کند و دوباره بخواهد بخواند، مستحب است، استعاذه بگوید. برای قرائت قرآن در محافل رسم چنین است که اگر از ابتدای سوره‌ای قرائت را آغاز کنند قبل از بسم الله، استعاذه می‌گویند و اگر از بین سوره شروع کنند پس از گفتن استعاذه برای گفتن «بسم الله...» مخیرند. برای قرائت سوره توبه گفتن استعاذه تاکید شده است زیرا مشتمل بر برائت از مشرکین است.

ارجاعات

این مدخل برگرفته از دانشنامه قرآن و قرآن پژوهی است و مقاله آن هنوز به طور کامل تدوین نیافته است.