نفقه: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۶ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''نفقه'''؛ هزینه لازم برای رفع نیازهای اساسی زندگی. «نفقه» و «انفاق» هردو از یک ریشه‌اند لذا نفقه همچون انفاق، برابراست با مالی که فرد به دیگران کمک می‌کند<ref>[https://iqna.ir/fa/news/3770247/%DA%86%D8%B1%D8%A7-%D8%A2%D9%82%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%AF-%D8%A8%D9%87-%D9%87%D9%85%D8%B3%D8%B1-%D8%AE%D9%88%D8%AF-%D9%86%D9%81%D9%82%D9%87-%D8%A8%D8%AF%D9%87%D9%86%D8%AF-%DA%86%D9%86%D8%AF-%D9%88-%DA%86%D9%88%D9%86-%D8%A7%D9%86%D9%81%D8%A7%D9%82-%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D9%86-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D9%87%D9%85%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D9%86 چرا آقایان باید به همسر خود نفقه بدهند؟/ چند و چون انفاق کردن برای همسران]</ref>. نفقه در اصطلاح نیز آن چیزی است که زن به‌طور متعارف برای زندگی نیاز دارد ومصادیق آن شامل خوراک، پوشاک، مسکن است که شوهر موظف است آنها را مهیا نماید<ref>[https://iqna.ir/fa/news/3633394/%D8%B9%D8%A7%D9%85%D9%84%DB%8C-%DA%A9%D9%87-%D8%A8%D9%87-%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D8%B4%D9%88%DB%8C%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%AD%DA%A9%D8%A7%D9%85-%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%D8%A8%D8%AE%D8%B4%D8%AF عاملی که به زندگی زناشویی استحکام می‌بخشد]</ref>. علاوه بر همسر، نفقه اقارب (البته درصورت نیاز) و مملوکات نیز بر گردن مالک واجب است. | |||
== نفقه همسر دائم == | == نفقه همسر دائم == | ||
امور درون خانه اعم از آشپزی، تربیت فرزندان، رسیدگی به نظافت منزل و ... زن را از فعالیت و کار درآمدزا غافل | امور درون خانه اعم از آشپزی، تربیت فرزندان، رسیدگی به نظافت منزل و ... زن را از فعالیت و کار درآمدزا غافل می‌کند از این رو در اسلام علاوه بر مهریه، پرداخت نفقه به همسران نیز واجب شده‌است تا اینگونه آنها نیازمند و محتاج نباشند<ref>[https://iqna.ir/fa/news/2110348/%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85-%D8%A8%D8%A7-%D8%AA%D8%B4%D8%B1%D9%8A%D8%B9-%D9%85%D9%87%D8%B1%D9%8A%D9%87-%D9%88-%D9%86%D9%81%D9%82%D9%87-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%82%D9%84%D8%A7%D9%84-%D9%85%D8%A7%D9%84%DB%8C-%D8%B2%D9%86-%D8%B1%D8%A7-%D8%AA%D8%A3%D9%85%D9%8A%D9%86-%D9%83%D8%B1%D8%AF%D9%87-%D8%A7%D8%B3%D8%AA اسلام با تشريع مهريه و نفقه استقلال مالی زن را تأمين كرده است]</ref>. | ||
== نفقه همسر در قرآن == | == نفقه همسر در قرآن == | ||
آیات بسیاری در قرآن کریم بر مسئله نفقه تأکید | آیات بسیاری در قرآن کریم بر مسئله نفقه تأکید کرده‌اند که در ادامه برخی از آنها مطرح خواهدشد. در آیه ۲۳۳ سوره مبارکه بقره آمده‌است که: «وَالْوَالِدَاتُ یُرْضِعْنَ أَوْلَادَهُنَّ حَوْلَیْنِ کَامِلَیْنِ ... عَلَی الْمَوْلُودِ لَهُ رِزْقُهُنَّ وَکِسْوَتُهُنَّ بِالْمَعْرُوفِ؛ مادران، فرزندان خود را دو سال تمام شیر می‌دهند. ... بر پدر لازم است تا خوراک و پوشاک مادر را به طور شایسته (در مدت شیر دادن) بپردازد» براساس این آیه پرداخت نفقه زن در ایام فرزنداری و شیردهی کودک بر مرد واجب است<ref>[https://iqna.ir/fa/news/4024482/%D8%A7%D8%B7%D8%A7%D8%B9%D8%AA-%D8%B2%D9%86-%D8%A7%D8%B2-%D8%B4%D9%88%D9%87%D8%B1-%D8%AF%D8%B1-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86-%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%85%D8%AF%D9%87-%D8%A7%D8%B3%D8%AA-%D8%AA%D8%B9%D8%A7%D9%85%D9%84-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D8%B3-%D9%85%D8%B9%D8%B1%D9%88%D9%81-%D9%86%D9%87-%D8%A7%D8%B7%D8%A7%D8%B9%D8%AA اطاعت زن از شوهر در قرآن نیامده است/ تعامل براساس معروف نه اطاعت]</ref>. | ||
آنچنان که در آیه ششم سوره مبارکه طلاق ذکر شده، بر مردان واجب است تا به اندازه | آنچنان که در آیه ششم سوره مبارکه طلاق ذکر شده، بر مردان واجب است تا به اندازه دارایی‌شان نفقه بپردازند: «أَسْكِنُوهُنَّ مِنْ حَيْثُ سَكَنْتُمْ مِنْ وُجْدِكُمْ ... َإِنْ كُنَّ أُولَاتِ حَمْلٍ فَأَنْفِقُوا عَلَيْهِنَّ حَتَّى يَضَعْنَ حَمْلَهُنَّ فَإِنْ أَرْضَعْنَ لَكُمْ فَآتُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ...: همانجا كه [خود] سكونت داريد، به قدر استطاعت خويش آنان را جاى دهيد ... اگر باردارند خرجشان را بدهيد تا وضع حمل كنند. و اگر براى شما [بچه] شير مى‌دهند مزدشان را به ايشان بدهيد.». در آیه ۳۴ سوره مبارکه نساء هم بر این مهم تأکید شده که برمردان واجب است تا به‌سبب توانایی‌هایی که نسبت به زنان دارند، هزینه‌های زندگی همسران خود را تأمین نمایند: «الرِّجَالُ قَوَّامُونَ عَلَی النِّسَاءِ بِمَا فَضَّلَ اللّهُ بَعْضَهُمْ عَلَی بَعْضٍ وَبِمَا أَنْفَقُوا مِنْ أَمْوَالِهِمْ؛ مردان، سرپرست و نگهبان زنان‌اند، به دلیل برتری‌هایی که خداوند (از نظر نظام اجتماع) برای بعضی نسبت به بعضی دیگر قرار داده است و به دلیل انفاق‌هایی که از اموالشان (در مورد زنان) می‌کنند.»<ref>[https://iqna.ir/fa/news/3770247/%DA%86%D8%B1%D8%A7-%D8%A2%D9%82%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%AF-%D8%A8%D9%87-%D9%87%D9%85%D8%B3%D8%B1-%D8%AE%D9%88%D8%AF-%D9%86%D9%81%D9%82%D9%87-%D8%A8%D8%AF%D9%87%D9%86%D8%AF-%DA%86%D9%86%D8%AF-%D9%88-%DA%86%D9%88%D9%86-%D8%A7%D9%86%D9%81%D8%A7%D9%82-%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D9%86-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D9%87%D9%85%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D9%86 چرا آقایان باید به همسر خود نفقه بدهند؟/ چند و چون انفاق کردن برای همسران]</ref>. | ||
== احکام فقهی و قانونی نفقه همسر == | == احکام فقهی و قانونی نفقه همسر == | ||
برای پرداخت نفقه شرایطی را باید مورد توجه قرار داد: نخست آنکه ازدواج باید دائمی باشد چراکه برای همسر موقت هیچ | برای پرداخت نفقه شرایطی را باید مورد توجه قرار داد: نخست آنکه ازدواج باید دائمی باشد چراکه برای همسر موقت هیچ نفقه‌ای لازم نیست؛ درثانی پرداختن نفقه به زنی واجب است که از همسر خود تمکین نماید در غیر اینصورت مصداق نشوز می‌گردد و بر زن ناشزه نفقه واجب نیست. شرط سوم نیز آن است که زن مسلمان بماند چراکه بر زن مرتد نفقه استحقاق ندارد مگر آنکه باز به اسلام درآید<ref>[https://iqna.ir/fa/news/3770247/%DA%86%D8%B1%D8%A7-%D8%A2%D9%82%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%AF-%D8%A8%D9%87-%D9%87%D9%85%D8%B3%D8%B1-%D8%AE%D9%88%D8%AF-%D9%86%D9%81%D9%82%D9%87-%D8%A8%D8%AF%D9%87%D9%86%D8%AF-%DA%86%D9%86%D8%AF-%D9%88-%DA%86%D9%88%D9%86-%D8%A7%D9%86%D9%81%D8%A7%D9%82-%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D9%86-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D9%87%D9%85%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D9%86 چرا آقایان باید به همسر خود نفقه بدهند؟/ چند و چون انفاق کردن برای همسران]</ref>. | ||
درخصوص مقدار نفقه حد خاصی تعیین | درخصوص مقدار نفقه حد خاصی تعیین نشده‌است و میزان آن متناسب با شئون خانوادگی زن، عرف و عادت ساکنان هر منطقه و وضع مالی مرد تعیین می‌شود لذا به‌عنوان مثال اگر زن در خانه پدری خود خادم داشته، بر شوهر نیز واجب است تا برایش خادم فراهم نماید<ref>[https://iqna.ir/fa/news/3597202/%D9%86%D9%81%D9%82%D9%87-%D8%B2%D9%86-%DA%86%D9%82%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D8%B3%D8%AA نفقه زن چقدر است]</ref>. در فقه همچنین میزان درآمد مرد نیز برای تعیین میزان نفقه درنظر گرفته می-شود.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/3770247/%DA%86%D8%B1%D8%A7-%D8%A2%D9%82%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%AF-%D8%A8%D9%87-%D9%87%D9%85%D8%B3%D8%B1-%D8%AE%D9%88%D8%AF-%D9%86%D9%81%D9%82%D9%87-%D8%A8%D8%AF%D9%87%D9%86%D8%AF-%DA%86%D9%86%D8%AF-%D9%88-%DA%86%D9%88%D9%86-%D8%A7%D9%86%D9%81%D8%A7%D9%82-%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D9%86-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D9%87%D9%85%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D9%86 چرا آقایان باید به همسر خود نفقه بدهند؟/ چند و چون انفاق کردن برای همسران]</ref> | ||
== سایر | == سایر گونه‌های نفقه == | ||
=== نفقه اقارب === | === نفقه اقارب === | ||
مردان علاوه بر آنکه نفقه همسران خویش را باید پرداخت کنند، لازم است که از طرفی بر فرزندان خود و فرزندان ایشان و همینطور به پایین(نوادگان و | مردان علاوه بر آنکه نفقه همسران خویش را باید پرداخت کنند، لازم است که از طرفی بر فرزندان خود و فرزندان ایشان و همینطور به پایین(نوادگان و نبیره‌ها و...) و از طرف دیگر به والدین خود و والدین ایشان همینطور به بالا(والدین و...)، درصورتی‌که هرکدام از آنها نیازمند باشد نفقه پرداخت کنند<ref>[http://fa.wikifeqh.ir/%D9%86%D9%81%D9%82%D9%87_(%D9%81%D9%82%D9%87) ویکی فقه]</ref>. البته در پرداخت نفقه والدین، دختران نیز می‌بایست مشارکت داشته باشند<ref>[https://iqna.ir/fa/news/3795371/%D9%BE%D8%A7%D8%B3%D8%AE-%D8%B1%D9%87%D8%A8%D8%B1-%D9%85%D8%B9%D8%B8%D9%85-%D8%A7%D9%86%D9%82%D9%84%D8%A7%D8%A8-%D8%A8%D9%87-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%81%D8%AA%D8%A7%D8%A6%DB%8C-%D8%AF%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D9%86%D9%81%D9%82%D9%87-%D9%85%D8%A7%D8%AF%D8%B1 پاسخ رهبر معظم انقلاب به استفتائی درباره «نفقه مادر»]</ref>. | ||
=== نفقه مملوک === | === نفقه مملوک === | ||
منظور از مملوک، آن مواردی است که به ملکیت انسان | منظور از مملوک، آن مواردی است که به ملکیت انسان درآمده‌اند همچون برده یا حیوان، اما نکته مهم آنکه نفقه مملوک حتی اگر یک زنبور عسل هم باشد بر گردن مالکش است. همچون نفقه همسر، هیچ حد خاصی برای آن مشخص نشده و به طور مطلق هر موردی که برای زندگی آن حیوان لازم است باید توسط صاحبش مهیا گردد و در اختیار او قرار داده-شود.<ref>[http://fa.wikifeqh.ir/%D9%86%D9%81%D9%82%D9%87_(%D9%81%D9%82%D9%87) ویکی فقه]</ref> | ||
== منابع == | == منابع == | ||
| خط ۲۶: | خط ۲۵: | ||
پایگاه خبری ایکنا | پایگاه خبری ایکنا | ||
== | == ارجاعات == | ||
[[رده:احکام و قرآن]] | |||
[[رده:حقوق و قرآن]] | |||
نسخهٔ کنونی تا ۲۳ ژوئیهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۱۱:۵۳
نفقه؛ هزینه لازم برای رفع نیازهای اساسی زندگی. «نفقه» و «انفاق» هردو از یک ریشه‌اند لذا نفقه همچون انفاق، برابراست با مالی که فرد به دیگران کمک می‌کند[۱]. نفقه در اصطلاح نیز آن چیزی است که زن به‌طور متعارف برای زندگی نیاز دارد ومصادیق آن شامل خوراک، پوشاک، مسکن است که شوهر موظف است آنها را مهیا نماید[۲]. علاوه بر همسر، نفقه اقارب (البته درصورت نیاز) و مملوکات نیز بر گردن مالک واجب است.
نفقه همسر دائم
امور درون خانه اعم از آشپزی، تربیت فرزندان، رسیدگی به نظافت منزل و ... زن را از فعالیت و کار درآمدزا غافل می‌کند از این رو در اسلام علاوه بر مهریه، پرداخت نفقه به همسران نیز واجب شده‌است تا اینگونه آنها نیازمند و محتاج نباشند[۳].
نفقه همسر در قرآن
آیات بسیاری در قرآن کریم بر مسئله نفقه تأکید کرده‌اند که در ادامه برخی از آنها مطرح خواهدشد. در آیه ۲۳۳ سوره مبارکه بقره آمده‌است که: «وَالْوَالِدَاتُ یُرْضِعْنَ أَوْلَادَهُنَّ حَوْلَیْنِ کَامِلَیْنِ ... عَلَی الْمَوْلُودِ لَهُ رِزْقُهُنَّ وَکِسْوَتُهُنَّ بِالْمَعْرُوفِ؛ مادران، فرزندان خود را دو سال تمام شیر می‌دهند. ... بر پدر لازم است تا خوراک و پوشاک مادر را به طور شایسته (در مدت شیر دادن) بپردازد» براساس این آیه پرداخت نفقه زن در ایام فرزنداری و شیردهی کودک بر مرد واجب است[۴]. آنچنان که در آیه ششم سوره مبارکه طلاق ذکر شده، بر مردان واجب است تا به اندازه دارایی‌شان نفقه بپردازند: «أَسْكِنُوهُنَّ مِنْ حَيْثُ سَكَنْتُمْ مِنْ وُجْدِكُمْ ... َإِنْ كُنَّ أُولَاتِ حَمْلٍ فَأَنْفِقُوا عَلَيْهِنَّ حَتَّى يَضَعْنَ حَمْلَهُنَّ فَإِنْ أَرْضَعْنَ لَكُمْ فَآتُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ...: همانجا كه [خود] سكونت داريد، به قدر استطاعت خويش آنان را جاى دهيد ... اگر باردارند خرجشان را بدهيد تا وضع حمل كنند. و اگر براى شما [بچه] شير مى‌دهند مزدشان را به ايشان بدهيد.». در آیه ۳۴ سوره مبارکه نساء هم بر این مهم تأکید شده که برمردان واجب است تا به‌سبب توانایی‌هایی که نسبت به زنان دارند، هزینه‌های زندگی همسران خود را تأمین نمایند: «الرِّجَالُ قَوَّامُونَ عَلَی النِّسَاءِ بِمَا فَضَّلَ اللّهُ بَعْضَهُمْ عَلَی بَعْضٍ وَبِمَا أَنْفَقُوا مِنْ أَمْوَالِهِمْ؛ مردان، سرپرست و نگهبان زنان‌اند، به دلیل برتری‌هایی که خداوند (از نظر نظام اجتماع) برای بعضی نسبت به بعضی دیگر قرار داده است و به دلیل انفاق‌هایی که از اموالشان (در مورد زنان) می‌کنند.»[۵].
احکام فقهی و قانونی نفقه همسر
برای پرداخت نفقه شرایطی را باید مورد توجه قرار داد: نخست آنکه ازدواج باید دائمی باشد چراکه برای همسر موقت هیچ نفقه‌ای لازم نیست؛ درثانی پرداختن نفقه به زنی واجب است که از همسر خود تمکین نماید در غیر اینصورت مصداق نشوز می‌گردد و بر زن ناشزه نفقه واجب نیست. شرط سوم نیز آن است که زن مسلمان بماند چراکه بر زن مرتد نفقه استحقاق ندارد مگر آنکه باز به اسلام درآید[۶]. درخصوص مقدار نفقه حد خاصی تعیین نشده‌است و میزان آن متناسب با شئون خانوادگی زن، عرف و عادت ساکنان هر منطقه و وضع مالی مرد تعیین می‌شود لذا به‌عنوان مثال اگر زن در خانه پدری خود خادم داشته، بر شوهر نیز واجب است تا برایش خادم فراهم نماید[۷]. در فقه همچنین میزان درآمد مرد نیز برای تعیین میزان نفقه درنظر گرفته می-شود.[۸]
سایر گونه‌های نفقه
نفقه اقارب
مردان علاوه بر آنکه نفقه همسران خویش را باید پرداخت کنند، لازم است که از طرفی بر فرزندان خود و فرزندان ایشان و همینطور به پایین(نوادگان و نبیره‌ها و...) و از طرف دیگر به والدین خود و والدین ایشان همینطور به بالا(والدین و...)، درصورتی‌که هرکدام از آنها نیازمند باشد نفقه پرداخت کنند[۹]. البته در پرداخت نفقه والدین، دختران نیز می‌بایست مشارکت داشته باشند[۱۰].
نفقه مملوک
منظور از مملوک، آن مواردی است که به ملکیت انسان درآمده‌اند همچون برده یا حیوان، اما نکته مهم آنکه نفقه مملوک حتی اگر یک زنبور عسل هم باشد بر گردن مالکش است. همچون نفقه همسر، هیچ حد خاصی برای آن مشخص نشده و به طور مطلق هر موردی که برای زندگی آن حیوان لازم است باید توسط صاحبش مهیا گردد و در اختیار او قرار داده-شود.[۱۱]
منابع
ویکی فقه
پایگاه خبری ایکنا
ارجاعات
- ↑ چرا آقایان باید به همسر خود نفقه بدهند؟/ چند و چون انفاق کردن برای همسران
- ↑ عاملی که به زندگی زناشویی استحکام می‌بخشد
- ↑ اسلام با تشريع مهريه و نفقه استقلال مالی زن را تأمين كرده است
- ↑ اطاعت زن از شوهر در قرآن نیامده است/ تعامل براساس معروف نه اطاعت
- ↑ چرا آقایان باید به همسر خود نفقه بدهند؟/ چند و چون انفاق کردن برای همسران
- ↑ چرا آقایان باید به همسر خود نفقه بدهند؟/ چند و چون انفاق کردن برای همسران
- ↑ نفقه زن چقدر است
- ↑ چرا آقایان باید به همسر خود نفقه بدهند؟/ چند و چون انفاق کردن برای همسران
- ↑ ویکی فقه
- ↑ پاسخ رهبر معظم انقلاب به استفتائی درباره «نفقه مادر»
- ↑ ویکی فقه