صدقه: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۸ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''صدقه'''؛ پرداخت بخشی از مال به فرد مستحق به قصد قربت خداوند. صدقه به انواع واجب و مستحب تقسیم می‌شود و آثار مادی و معنوی فراوانی در حوزه فردی و اجتماعی به همراه دارد. صدقه در مصارف خاصی صرف می‌شود و پرداخت صدقه همراه با رعایت آداب آن موجب برتری عمل گشته و تأثیر آن را بیشتر می‌کند. | |||
== تعریف صدقه == | == تعریف صدقه== | ||
صدقه مالی است که انسان از دارایی خود در راه رضای خدا برای کمک به نیازمندان اعطا می‌کند.<ref>[https://shahrekord.iqna.ir/fa/news/3946177/%D8%B5%D8%AF%D9%82%D9%87-%D9%88-%D8%AA%D8%A3%D8%AB%DB%8C%D8%B1-%D8%A2%D9%86-%D8%A8%D8%B1-%D8%AD%D9%84-%D9%85%D8%B4%DA%A9%D9%84%D8%A7%D8%AA-%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C صدقه و تأثیر آن بر حل مشکلات اجتماعی]</ref> | صدقه مالی است که انسان از دارایی خود در راه رضای خدا برای کمک به نیازمندان اعطا می‌کند.<ref>[https://shahrekord.iqna.ir/fa/news/3946177/%D8%B5%D8%AF%D9%82%D9%87-%D9%88-%D8%AA%D8%A3%D8%AB%DB%8C%D8%B1-%D8%A2%D9%86-%D8%A8%D8%B1-%D8%AD%D9%84-%D9%85%D8%B4%DA%A9%D9%84%D8%A7%D8%AA-%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C صدقه و تأثیر آن بر حل مشکلات اجتماعی]</ref> | ||
== انواع صدقه == | ==انواع صدقه== | ||
صدقات به دو دسته تقسیم | صدقات به دو دسته تقسیم می‌شوند: ۱- صدقه واجب: یعنی بخشی از اموال شخصی که با شرایطی خاص به افرادی مخصوصی داده می‌شود؛ از جمله زکات، خمس و فطریه. ۲- صدقه مستحب: اندازه خاصی ندارد و انسان می‌تواند هر مقدار از مالش را که بخواهد در راه خدا به فقرا و نیازمندان ببخشد.<ref>تفسیر المیزان، مرکز نشر و توزیع کتاب، قم، ج۲، ص۴۰.</ref> | ||
مصارف صدقه: | مصارف صدقه: | ||
با توجه به آیه 60 سوره توبه (إِنَّمَا الصَّدَقَاتُ لِلْفُقَرَاءِ وَالْمَسَاكِينِ وَالْعَامِلِينَ عَلَيْهَا وَالْمُؤَلَّفَةِ قُلُوبُهُمْ وَفِي الرِّقَابِ وَالْغَارِمِينَ وَفِي سَبِيلِ اللَّهِ وَابْنِ السَّبِيلِ فَرِيضَةً مِنَ اللَّهِ وَاللَّهُ عَلِيمٌ حَكِيمٌ ) مصارف واقعی صدقه به روشنی بیان شده است: ۱- | با توجه به آیه 60 سوره توبه (إِنَّمَا الصَّدَقَاتُ لِلْفُقَرَاءِ وَالْمَسَاكِينِ وَالْعَامِلِينَ عَلَيْهَا وَالْمُؤَلَّفَةِ قُلُوبُهُمْ وَفِي الرِّقَابِ وَالْغَارِمِينَ وَفِي سَبِيلِ اللَّهِ وَابْنِ السَّبِيلِ فَرِيضَةً مِنَ اللَّهِ وَاللَّهُ عَلِيمٌ حَكِيمٌ ) مصارف واقعی صدقه به روشنی بیان شده است: ۱- فقرا ۲- مساکین ۳- عاملان و جمع آوری کنندگان زکات که آنچه به آنها داده می‌شود در حقیقت به منزله مزد و اُجرت آنها است. ۴- «مُؤلِفَة قلوبُهُم» یعنی کسانی که انگیزۀ معنوی نیرومندی برای پیشبرد اهداف اسلامی ندارند و با تشویق مالی می‌توان تألیف قلب و جلب محبت آنان را نمود. ۵- برای آزاد ساختن بردگان. ۶- برای اداء دِین بدهکاران و آنها که بدون جُرم و تقصیر زیر بار بدهکاری مانده و از ادای آن عاجز شده‌اند. ۷- مصرف در راه خدا و منظور آن، تمام راه‌هایی است که بر گسترش و تقویت آئین الهی منتهی شود. ۸- «وَ ابنِ سبیل» و کمک به واماندگان در راه، مسافرانی که بخاطر علتی در راه مانده و زاد و توشه کافی برای رسیدن به مقصد ندارند.<ref>تفسیر نمونه، ج۸، ص۵.</ref> | ||
== آداب صدقه == | ==آداب صدقه== | ||
صدقه دادن آدابی دارد که رعایت آن موجب کامل تر شدن عمل است، از جمله؛ 1- خداوند در آيه ۲۶۴ سوره بقره، ايمان به خدا و آخرت را شرط ارزشمندی صدقه می‌شمارد و اگر صدقه به قصد تقرب الی الله باشد، آن را از بهترين كارها و ارزشمندترين امور می‌داند.<ref>[https://tabriz.iqna.ir/fa/news/3580247/%DA%86%D8%B1%D8%A7-%D8%B5%D8%AF%D9%82%D9%87-%D8%B1%D8%A7-%D8%A7%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D8%AC-%D9%85%D8%A7%D9%84-%D8%A8%D9%87-%D9%82%D8%B5%D8%AF-%D8%AA%D9%82%D8%B1%D8%A8-%D8%A7%D9%84%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D8%B4%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%86%D8%AF چرا صدقه را اخراج مال به قصد تقرب الی‌الله شمرده‌اند]</ref> 2- بنابر آيات قرآن، بهتر است صدقه از پاك ترين و محبوب ترين اموال باشد: | صدقه دادن آدابی دارد که رعایت آن موجب کامل تر شدن عمل است، از جمله؛ 1- خداوند در آيه ۲۶۴ سوره بقره، ايمان به خدا و آخرت را شرط ارزشمندی صدقه می‌شمارد و اگر صدقه به قصد تقرب الی الله باشد، آن را از بهترين كارها و ارزشمندترين امور می‌داند.<ref>[https://tabriz.iqna.ir/fa/news/3580247/%DA%86%D8%B1%D8%A7-%D8%B5%D8%AF%D9%82%D9%87-%D8%B1%D8%A7-%D8%A7%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D8%AC-%D9%85%D8%A7%D9%84-%D8%A8%D9%87-%D9%82%D8%B5%D8%AF-%D8%AA%D9%82%D8%B1%D8%A8-%D8%A7%D9%84%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D8%B4%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%86%D8%AF چرا صدقه را اخراج مال به قصد تقرب الی‌الله شمرده‌اند]</ref> 2- بنابر آيات قرآن، بهتر است صدقه از پاك ترين و محبوب ترين اموال باشد: «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَنْفِقُوا مِنْ طَيِّبَاتِ مَا کَسَبْتُمْ وَ مِمَّا أَخْرَجْنَا لَکُمْ مِنَ الْأَرْضِ وَ لاَ تَيَمَّمُوا الْخَبِيثَ مِنْهُ تُنْفِقُونَ وَ لَسْتُمْ بِآخِذِيهِ إِلاَّ أَنْ تُغْمِضُوا فِيهِ وَ اعْلَمُوا أَنَ اللَّهَ غَنِيٌ حَمِيدٌ؛ اى كسانى كه ايمان آورده ايد! از قسمت‌هاى پاكيزه اموالى كه [از طريق تجارت] به دست آورده‌ايد و از آنچه از زمين براى شما خارج ساخته ايم؛ انفاق كنيد» «هرگز به [حقيقت] نيكوكارى نمي‌رسيد مگر اينكه از آنچه دوست مي‌داريد، [در راه خدا] انفاق كنيد و آنچه انفاق مي‌كنيد، خداوند از آن آگاه است»(البقره/267)<ref>[https://iqna.ir/fa/news/3580752/%D8%A2%D8%AF%D8%A7%D8%A8-%D8%B5%D8%AF%D9%82%D9%87-%D8%AF%D8%A7%D8%AF%D9%86-%D8%B1%D8%A7-%DB%8C%D8%A7%D8%AF-%D8%A8%DA%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C%D9%85 آداب صدقه دادن را یاد بگیریم]</ref> 3- اولويت صدقه دادن به خويشاوندان نزديك است. رسول خدا (ص) در سخناني فرمودند: «در حالي كه اقوام نزديك انسان محتاج باشند؛ جاى صدقه دادن به ديگران نيست».<ref>همان</ref> 4- صدقه و انفاق به طور مخفی بهتر است ؛ (وَاِنْ تُخْفُوها وَ تُؤتُوها الفُقَراءَ فَهُوَ خَرٌ لَکمْ؛ «و اگر آن را پنهان داريد و به مستمندان بدهيد، اين براى شما بهتر است» (بقره/271)) 5- صدقه و انفاق با آزار و منّت همراه نباشد؛ (یا أیها الَّذینَ آمَنُوا لاتُبْطِلُوا صَدَقاتِکمْ بِالمَنِّ و .. ؛ «اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد، صدقه‌هاى خود را با منّت و آزار، باطل مكنيد» (بقره/264)) ۶- و انفاق کننده می‌داند که تنها واسطه بین خدا و خلق اوست و مالک حقیقی خداست ( وَأنْفِقُوا مما جَعَلَکمْ مَسْتَخْلِفْین فِیهِ؛ «و از آنچه شما را در [استفاده از] آن، جانشين [ديگران] كرده، انفاق كنيد.» (حدید/7) <ref>[https://fa.wikizendegy.ir/wiki/%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%D9%94_%D8%A7%D8%B5%D9%84%DB%8C ویکی سبک زندگی]</ref> | ||
== آثار مادی و معنوی صدقه == | ==آثار مادی و معنوی صدقه == | ||
در بسياری از روايات، صدقه با دو اثر جذب منفعت و دفع بلا مورد تاكيد قرار گرفته است.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/1837358/%D9%85%D8%B1%D9%88%D8%B1%DB%8C-%D8%A8%D8%B1-%D8%B5%D8%AF%D9%82%D9%87-%D9%88-%D8%A2%D8%AB%D8%A7%D8%B1-%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C-%D9%88-%D9%85%D8%B9%D9%86%D9%88%DB%8C-%D8%A2%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86- مروری بر «صدقه و آثار اجتماعی و معنوی آن در قرآن»]</ref> برخی دیگر از آثار صدقه در ادامه معرفی | در بسياری از روايات، صدقه با دو اثر جذب منفعت و دفع بلا مورد تاكيد قرار گرفته است.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/1837358/%D9%85%D8%B1%D9%88%D8%B1%DB%8C-%D8%A8%D8%B1-%D8%B5%D8%AF%D9%82%D9%87-%D9%88-%D8%A2%D8%AB%D8%A7%D8%B1-%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C-%D9%88-%D9%85%D8%B9%D9%86%D9%88%DB%8C-%D8%A2%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86- مروری بر «صدقه و آثار اجتماعی و معنوی آن در قرآن»]</ref> برخی دیگر از آثار صدقه در ادامه معرفی می‌گردد: | ||
افزایش روزی: | افزایش روزی: | ||
امام علی(ع) در قسمتی از نهج‌البلاغه می‌فرمايد: «استنزلوا الرزق بالصدقة»؛ رسيدن روزى را با صدقه دادن بخواهيد.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/1962279/%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%87%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87-%D8%B5%D8%AF%D9%82%D9%87-%D8%A7%D8%B2-%D8%AF%D9%8A%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%E2%80%8C%D8%B9%D9%84%DB%8C%D8%B9- نگاهی به مقاله «صدقه از ديدگاه امام‌علی(ع)»]</ref> | امام علی(ع) در قسمتی از نهج‌البلاغه می‌فرمايد: «استنزلوا الرزق بالصدقة»؛ رسيدن روزى را با صدقه دادن بخواهيد.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/1962279/%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%87%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87-%D8%B5%D8%AF%D9%82%D9%87-%D8%A7%D8%B2-%D8%AF%D9%8A%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%E2%80%8C%D8%B9%D9%84%DB%8C%D8%B9- نگاهی به مقاله «صدقه از ديدگاه امام‌علی(ع)»]</ref> | ||
صدقه عامل دفع بلا: | صدقه عامل دفع بلا: | ||
پیامبر (ص) فرمودند: «انَّ الصَّدَقَةَ تَدْفَعُ میتَةَ السُّوءِ عَنِ الانْسان؛ صدقه و انفاق، مرگ‌های سیاه و بد را از انسان دفع می‌کند»<ref>[https://iqna.ir/fa/news/3971950/%D8%AA%D9%85%D8%A7%DB%8C%D8%B2-%D8%B5%D8%AF%D9%82%D9%87-%D9%88-%D8%AF%D8%B9%D8%A7-%D8%AF%D8%B1-%D8%B3%D8%B1%D9%86%D9%88%D8%B4%D8%AA-%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86 تمایز صدقه و دعا در سرنوشت انسان]</ref> همچنین | پیامبر (ص) فرمودند: «انَّ الصَّدَقَةَ تَدْفَعُ میتَةَ السُّوءِ عَنِ الانْسان؛ صدقه و انفاق، مرگ‌های سیاه و بد را از انسان دفع می‌کند»<ref>[https://iqna.ir/fa/news/3971950/%D8%AA%D9%85%D8%A7%DB%8C%D8%B2-%D8%B5%D8%AF%D9%82%D9%87-%D9%88-%D8%AF%D8%B9%D8%A7-%D8%AF%D8%B1-%D8%B3%D8%B1%D9%86%D9%88%D8%B4%D8%AA-%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86 تمایز صدقه و دعا در سرنوشت انسان]</ref> همچنین می‌فرمایند: این آیه (يَمْحُو اللَّهُ مَا يَشَاءُ وَيُثْبِتُ) بشارت به شیعیان است، دعایتان مستجاب می‌شود و با صدقه بلا از شما دفع می‌گردد.<ref>همان</ref> | ||
حفظ ایمان: | حفظ ایمان: | ||
خداوند متعال با سه چیز انسان را در برابر هجوم شیطان محافظت کرده است؛ نماز و زکات و روزه. بنابراین صدقه از عواملی است که ایمان آدمی را حفظ می‌کند.<ref>[https://kurdistan.iqna.ir/fa/news/3564847/%D8%B5%D8%AF%D9%82%D9%87-%D8%B9%D8%A7%D9%85%D9%84%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%AD%D9%81%D8%B8-%D8%A7%DB%8C%D9%85%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D8%B3%D8%AA صدقه عاملی در حفظ ایمان است]</ref> | خداوند متعال با سه چیز انسان را در برابر هجوم شیطان محافظت کرده است؛ نماز و زکات و روزه. بنابراین صدقه از عواملی است که ایمان آدمی را حفظ می‌کند.<ref>[https://kurdistan.iqna.ir/fa/news/3564847/%D8%B5%D8%AF%D9%82%D9%87-%D8%B9%D8%A7%D9%85%D9%84%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%AD%D9%81%D8%B8-%D8%A7%DB%8C%D9%85%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D8%B3%D8%AA صدقه عاملی در حفظ ایمان است]</ref> | ||
== آثار اجتماعی صدقه در جامعه == | ==آثار اجتماعی صدقه در جامعه== | ||
دين مبين اسلام برای كاهش فاصله طبقاتی در جامعه راهكارهای عملی بسياری پيشنهاد كرده است و دادن صدقه يكی از اين راهكارهایی است كه زمينه ايجاد ثبات مادی ميان اقشار مختلف جامعه را فراهم می‌كند.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/1843481/%D9%83%D8%A7%D8%B1%D9%83%D8%B1%D8%AF-%D8%A7%D8%B5%D9%84%DB%8C-%D8%B5%D8%AF%D9%82%D9%87-%D9%83%D9%85%E2%80%8C%D8%B1%D9%86%DA%AF-%D9%83%D8%B1%D8%AF%D9%86-%D8%AE%D9%84%D8%A7%D8%A1%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D8%AA كاركرد اصلی صدقه كم‌رنگ كردن خلاءهای اقتصادی است]</ref> اول به ثروتمندان اعلام کرده که در مال شما حقی برای مستضعفان است دوم اینکه تشویق به صدقه و انفاق بلاعوض کرده است.<ref>[https://lorestan.iqna.ir/fa/news/3609948/%D8%A2%D8%AB%D8%A7%D8%B1-%D9%88-%D8%A8%D8%B1%DA%A9%D8%A7%D8%AA-%D8%B5%D8%AF%D9%82%D9%87%D8%B5%D8%AF%D9%82%D9%87-%D9%BE%D8%A7%DA%A9%E2%80%8C%DA%A9%D9%86%D9%86%D8%AF%D9%87-%D8%A7%D8%B3%D8%AA آثار و برکات صدقه/صدقه پاک‌کننده است]</ref> | دين مبين اسلام برای كاهش فاصله طبقاتی در جامعه راهكارهای عملی بسياری پيشنهاد كرده است و دادن صدقه يكی از اين راهكارهایی است كه زمينه ايجاد ثبات مادی ميان اقشار مختلف جامعه را فراهم می‌كند.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/1843481/%D9%83%D8%A7%D8%B1%D9%83%D8%B1%D8%AF-%D8%A7%D8%B5%D9%84%DB%8C-%D8%B5%D8%AF%D9%82%D9%87-%D9%83%D9%85%E2%80%8C%D8%B1%D9%86%DA%AF-%D9%83%D8%B1%D8%AF%D9%86-%D8%AE%D9%84%D8%A7%D8%A1%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D8%AA كاركرد اصلی صدقه كم‌رنگ كردن خلاءهای اقتصادی است]</ref> اول به ثروتمندان اعلام کرده که در مال شما حقی برای مستضعفان است دوم اینکه تشویق به صدقه و انفاق بلاعوض کرده است.<ref>[https://lorestan.iqna.ir/fa/news/3609948/%D8%A2%D8%AB%D8%A7%D8%B1-%D9%88-%D8%A8%D8%B1%DA%A9%D8%A7%D8%AA-%D8%B5%D8%AF%D9%82%D9%87%D8%B5%D8%AF%D9%82%D9%87-%D9%BE%D8%A7%DA%A9%E2%80%8C%DA%A9%D9%86%D9%86%D8%AF%D9%87-%D8%A7%D8%B3%D8%AA آثار و برکات صدقه/صدقه پاک‌کننده است]</ref> | ||
=== صدقه به عنوان مسئولیت اجتماعی === | ===صدقه به عنوان مسئولیت اجتماعی=== | ||
صدقه دادن به نیازمندان حس مسئولیت‌پذیری را در جامعه بالا می‌برد.<ref>[https://qazvin.iqna.ir/fa/news/2432078/%D8%B5%D8%AF%D9%82%D9%87-%D8%AD%D8%B3-%D8%A7%D8%B9%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%AF-%D9%88-%D8%AA%D9%88%D9%83%D9%84-%D8%A8%D9%87-%D8%AE%D8%AF%D8%A7-%D8%B1%D8%A7-%D8%AA%D9%82%D9%88%D9%8A%D8%AA-%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%D9%83%D9%86%D8%AF صدقه حس اعتماد و توكل به خدا را تقويت می‌كند]</ref> آیه ۲۷۴ سوره بقره «الَّذِینَ یُنفِقُونَ أَمْوَالَهُم بِاللَّیْلِ وَالنَّهَارِ سِرًّا وَعَلاَنِیَةً فَلَهُمْ أَجْرُهُمْ عِندَ رَبِّهِمْ وَلاَ خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَلاَ هُمْ یَحْزَنُونَ؛ کسانى که اموال خود را شب و روز، و نهان و آشکارا، انفاق مىکنند، پاداش آنان نزد پروردگارشان براى آنان خواهد بود؛ و نه بیمى بر آنان است و نه اندوهگین مىشوند» که در شأن حضرت علی(ع) نازل شده است به خصوصیت بارز ایشان در توجه به فقرا اشاره دارد و نشان | صدقه دادن به نیازمندان حس مسئولیت‌پذیری را در جامعه بالا می‌برد.<ref>[https://qazvin.iqna.ir/fa/news/2432078/%D8%B5%D8%AF%D9%82%D9%87-%D8%AD%D8%B3-%D8%A7%D8%B9%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%AF-%D9%88-%D8%AA%D9%88%D9%83%D9%84-%D8%A8%D9%87-%D8%AE%D8%AF%D8%A7-%D8%B1%D8%A7-%D8%AA%D9%82%D9%88%D9%8A%D8%AA-%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%D9%83%D9%86%D8%AF صدقه حس اعتماد و توكل به خدا را تقويت می‌كند]</ref> آیه ۲۷۴ سوره بقره «الَّذِینَ یُنفِقُونَ أَمْوَالَهُم بِاللَّیْلِ وَالنَّهَارِ سِرًّا وَعَلاَنِیَةً فَلَهُمْ أَجْرُهُمْ عِندَ رَبِّهِمْ وَلاَ خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَلاَ هُمْ یَحْزَنُونَ؛ کسانى که اموال خود را شب و روز، و نهان و آشکارا، انفاق مىکنند، پاداش آنان نزد پروردگارشان براى آنان خواهد بود؛ و نه بیمى بر آنان است و نه اندوهگین مىشوند» که در شأن حضرت علی(ع) نازل شده است به خصوصیت بارز ایشان در توجه به فقرا اشاره دارد و نشان می‌دهد که ایشان به این مسئولیت اجتماعی پیوسته اهتمام داشته اند.<ref>[https://fars.iqna.ir/fa/news/1385414/%D8%B5%D8%AF%D9%82%D9%87-%D8%A7%D8%B9%D8%AA%D9%82%D8%A7%D8%AF-%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%AE-%D9%85%DA%A9%D8%AA%D8%A8-%D8%AA%D8%B4%DB%8C%D8%B9-%D8%A7%D8%B3%D8%AA صدقه، اعتقاد راسخ مکتب تشیع است]</ref> | ||
== وقف به مثابه صدقه جاریه == | ==وقف به مثابه صدقه جاریه== | ||
یکى از بارزترین مصادیق تزکیه، صدقه و کامل‌ترین صدقات، وقف است که به واسطه آن، اصل مال انسان ثابت مى‌ماند و منافع آن نیز با دوام و ثبات آن اصل، جریان خواهد داشت و هیچ صدقه‌اى چون وقف چنین مزیتى جاودانه ندارد.<ref>[https://gilan.iqna.ir/fa/news/1349097/%D9%88%D9%82%D9%81-%DA%A9%D8%A7%D9%85%D9%84%E2%80%8C%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D8%B5%D8%AF%D9%82%D9%87-%D9%88-%D9%85%D8%B5%D8%AF%D8%A7%D9%82-%D9%86%DB%8C%DA%A9%D9%88%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D8%AA وقف کامل‌ترین صدقه و مصداق نیکوکاری است]</ref> | یکى از بارزترین مصادیق تزکیه، صدقه و کامل‌ترین صدقات، وقف است که به واسطه آن، اصل مال انسان ثابت مى‌ماند و منافع آن نیز با دوام و ثبات آن اصل، جریان خواهد داشت و هیچ صدقه‌اى چون وقف چنین مزیتى جاودانه ندارد.<ref>[https://gilan.iqna.ir/fa/news/1349097/%D9%88%D9%82%D9%81-%DA%A9%D8%A7%D9%85%D9%84%E2%80%8C%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D8%B5%D8%AF%D9%82%D9%87-%D9%88-%D9%85%D8%B5%D8%AF%D8%A7%D9%82-%D9%86%DB%8C%DA%A9%D9%88%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D8%AA وقف کامل‌ترین صدقه و مصداق نیکوکاری است]</ref> | ||
== صدقه علامت صدق ایمان == | ==صدقه علامت صدق ایمان== | ||
صدقه از ماده «صدق» به معنی راستی است. شايد از آن جهت به اين گونه | صدقه از ماده «صدق» به معنی راستی است. شايد از آن جهت به اين گونه پرداخت‌های مالی صدقه گفته می‌شود كه راستی ادعای مدعی ايمان را مورد آزمون قرار می‌دهد.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/1526963/%D8%B5%D8%AF%D9%82%D9%87-%D8%B9%D9%84%D8%A7%D9%85%D8%AA-%D8%B5%D8%AF%D9%82-%D8%A7%D9%8A%D9%85%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D9%85%D8%A7%D9%8A%D9%87-%D9%BE%D8%A7%D9%83%DB%8C-%D8%AC%D8%A7%D9%86 صدقه، علامت صدق ايمان و مايه پاكی جان]</ref> یکی از ویژگی‌های مؤمن بنابر روایات دادن صدقه در هنگام تنگدستی است. کسانی که مکنت و ثروت فراوان دارند اگر مبلغی را به عنوان صدقه بدهند کار خیلی خوبی کرده‌اند ولی چندان مهم نیست؛ صدقه در فقر یعنی اینکه فرد به اندازه مخارج خود پول ندارد ولی باز صدقه می‌دهد چون به خدا و پاداش خدا اعتقاد دارد.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/4075335/%D8%B5%D8%AF%D9%82%D9%87-%D8%AF%D8%A7%D8%AF%D9%86-%D9%87%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%85-%D9%81%D9%82%D8%B1-%D8%B9%D9%84%D8%A7%D9%85%D8%AA-%D9%85%D8%A4%D9%85%D9%86-%D8%A7%D8%B3%D8%AA صدقه دادن هنگام فقر، علامت مؤمن است]</ref> | ||
== منابع == | ==منابع== | ||
ایکنا | ایکنا | ||
[https://fa.wikizendegy.ir/wiki/%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%D9%94_%D8%A7%D8%B5%D9%84%DB%8C ویکی سبک زندگی] | [https://fa.wikizendegy.ir/wiki/%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%D9%94_%D8%A7%D8%B5%D9%84%DB%8C ویکی سبک زندگی] | ||
== | ==ارجاعات== | ||
<references /> | |||
[[رده:احکام و قرآن]] | |||
[[رده:اخلاق و قرآن]] | |||
[[رده:جامعه شناسی و قرآن]] | |||
نسخهٔ کنونی تا ۱۹ ژوئیهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۱۶:۱۰
صدقه؛ پرداخت بخشی از مال به فرد مستحق به قصد قربت خداوند. صدقه به انواع واجب و مستحب تقسیم می‌شود و آثار مادی و معنوی فراوانی در حوزه فردی و اجتماعی به همراه دارد. صدقه در مصارف خاصی صرف می‌شود و پرداخت صدقه همراه با رعایت آداب آن موجب برتری عمل گشته و تأثیر آن را بیشتر می‌کند.
تعریف صدقه
صدقه مالی است که انسان از دارایی خود در راه رضای خدا برای کمک به نیازمندان اعطا می‌کند.[۱]
انواع صدقه
صدقات به دو دسته تقسیم می‌شوند: ۱- صدقه واجب: یعنی بخشی از اموال شخصی که با شرایطی خاص به افرادی مخصوصی داده می‌شود؛ از جمله زکات، خمس و فطریه. ۲- صدقه مستحب: اندازه خاصی ندارد و انسان می‌تواند هر مقدار از مالش را که بخواهد در راه خدا به فقرا و نیازمندان ببخشد.[۲]
مصارف صدقه: با توجه به آیه 60 سوره توبه (إِنَّمَا الصَّدَقَاتُ لِلْفُقَرَاءِ وَالْمَسَاكِينِ وَالْعَامِلِينَ عَلَيْهَا وَالْمُؤَلَّفَةِ قُلُوبُهُمْ وَفِي الرِّقَابِ وَالْغَارِمِينَ وَفِي سَبِيلِ اللَّهِ وَابْنِ السَّبِيلِ فَرِيضَةً مِنَ اللَّهِ وَاللَّهُ عَلِيمٌ حَكِيمٌ ) مصارف واقعی صدقه به روشنی بیان شده است: ۱- فقرا ۲- مساکین ۳- عاملان و جمع آوری کنندگان زکات که آنچه به آنها داده می‌شود در حقیقت به منزله مزد و اُجرت آنها است. ۴- «مُؤلِفَة قلوبُهُم» یعنی کسانی که انگیزۀ معنوی نیرومندی برای پیشبرد اهداف اسلامی ندارند و با تشویق مالی می‌توان تألیف قلب و جلب محبت آنان را نمود. ۵- برای آزاد ساختن بردگان. ۶- برای اداء دِین بدهکاران و آنها که بدون جُرم و تقصیر زیر بار بدهکاری مانده و از ادای آن عاجز شده‌اند. ۷- مصرف در راه خدا و منظور آن، تمام راه‌هایی است که بر گسترش و تقویت آئین الهی منتهی شود. ۸- «وَ ابنِ سبیل» و کمک به واماندگان در راه، مسافرانی که بخاطر علتی در راه مانده و زاد و توشه کافی برای رسیدن به مقصد ندارند.[۳]
آداب صدقه
صدقه دادن آدابی دارد که رعایت آن موجب کامل تر شدن عمل است، از جمله؛ 1- خداوند در آيه ۲۶۴ سوره بقره، ايمان به خدا و آخرت را شرط ارزشمندی صدقه می‌شمارد و اگر صدقه به قصد تقرب الی الله باشد، آن را از بهترين كارها و ارزشمندترين امور می‌داند.[۴] 2- بنابر آيات قرآن، بهتر است صدقه از پاك ترين و محبوب ترين اموال باشد: «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَنْفِقُوا مِنْ طَيِّبَاتِ مَا کَسَبْتُمْ وَ مِمَّا أَخْرَجْنَا لَکُمْ مِنَ الْأَرْضِ وَ لاَ تَيَمَّمُوا الْخَبِيثَ مِنْهُ تُنْفِقُونَ وَ لَسْتُمْ بِآخِذِيهِ إِلاَّ أَنْ تُغْمِضُوا فِيهِ وَ اعْلَمُوا أَنَ اللَّهَ غَنِيٌ حَمِيدٌ؛ اى كسانى كه ايمان آورده ايد! از قسمت‌هاى پاكيزه اموالى كه [از طريق تجارت] به دست آورده‌ايد و از آنچه از زمين براى شما خارج ساخته ايم؛ انفاق كنيد» «هرگز به [حقيقت] نيكوكارى نمي‌رسيد مگر اينكه از آنچه دوست مي‌داريد، [در راه خدا] انفاق كنيد و آنچه انفاق مي‌كنيد، خداوند از آن آگاه است»(البقره/267)[۵] 3- اولويت صدقه دادن به خويشاوندان نزديك است. رسول خدا (ص) در سخناني فرمودند: «در حالي كه اقوام نزديك انسان محتاج باشند؛ جاى صدقه دادن به ديگران نيست».[۶] 4- صدقه و انفاق به طور مخفی بهتر است ؛ (وَاِنْ تُخْفُوها وَ تُؤتُوها الفُقَراءَ فَهُوَ خَرٌ لَکمْ؛ «و اگر آن را پنهان داريد و به مستمندان بدهيد، اين براى شما بهتر است» (بقره/271)) 5- صدقه و انفاق با آزار و منّت همراه نباشد؛ (یا أیها الَّذینَ آمَنُوا لاتُبْطِلُوا صَدَقاتِکمْ بِالمَنِّ و .. ؛ «اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد، صدقه‌هاى خود را با منّت و آزار، باطل مكنيد» (بقره/264)) ۶- و انفاق کننده می‌داند که تنها واسطه بین خدا و خلق اوست و مالک حقیقی خداست ( وَأنْفِقُوا مما جَعَلَکمْ مَسْتَخْلِفْین فِیهِ؛ «و از آنچه شما را در [استفاده از] آن، جانشين [ديگران] كرده، انفاق كنيد.» (حدید/7) [۷]
آثار مادی و معنوی صدقه
در بسياری از روايات، صدقه با دو اثر جذب منفعت و دفع بلا مورد تاكيد قرار گرفته است.[۸] برخی دیگر از آثار صدقه در ادامه معرفی می‌گردد: افزایش روزی: امام علی(ع) در قسمتی از نهج‌البلاغه می‌فرمايد: «استنزلوا الرزق بالصدقة»؛ رسيدن روزى را با صدقه دادن بخواهيد.[۹] صدقه عامل دفع بلا: پیامبر (ص) فرمودند: «انَّ الصَّدَقَةَ تَدْفَعُ میتَةَ السُّوءِ عَنِ الانْسان؛ صدقه و انفاق، مرگ‌های سیاه و بد را از انسان دفع می‌کند»[۱۰] همچنین می‌فرمایند: این آیه (يَمْحُو اللَّهُ مَا يَشَاءُ وَيُثْبِتُ) بشارت به شیعیان است، دعایتان مستجاب می‌شود و با صدقه بلا از شما دفع می‌گردد.[۱۱] حفظ ایمان: خداوند متعال با سه چیز انسان را در برابر هجوم شیطان محافظت کرده است؛ نماز و زکات و روزه. بنابراین صدقه از عواملی است که ایمان آدمی را حفظ می‌کند.[۱۲]
آثار اجتماعی صدقه در جامعه
دين مبين اسلام برای كاهش فاصله طبقاتی در جامعه راهكارهای عملی بسياری پيشنهاد كرده است و دادن صدقه يكی از اين راهكارهایی است كه زمينه ايجاد ثبات مادی ميان اقشار مختلف جامعه را فراهم می‌كند.[۱۳] اول به ثروتمندان اعلام کرده که در مال شما حقی برای مستضعفان است دوم اینکه تشویق به صدقه و انفاق بلاعوض کرده است.[۱۴]
صدقه به عنوان مسئولیت اجتماعی
صدقه دادن به نیازمندان حس مسئولیت‌پذیری را در جامعه بالا می‌برد.[۱۵] آیه ۲۷۴ سوره بقره «الَّذِینَ یُنفِقُونَ أَمْوَالَهُم بِاللَّیْلِ وَالنَّهَارِ سِرًّا وَعَلاَنِیَةً فَلَهُمْ أَجْرُهُمْ عِندَ رَبِّهِمْ وَلاَ خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَلاَ هُمْ یَحْزَنُونَ؛ کسانى که اموال خود را شب و روز، و نهان و آشکارا، انفاق مىکنند، پاداش آنان نزد پروردگارشان براى آنان خواهد بود؛ و نه بیمى بر آنان است و نه اندوهگین مىشوند» که در شأن حضرت علی(ع) نازل شده است به خصوصیت بارز ایشان در توجه به فقرا اشاره دارد و نشان می‌دهد که ایشان به این مسئولیت اجتماعی پیوسته اهتمام داشته اند.[۱۶]
وقف به مثابه صدقه جاریه
یکى از بارزترین مصادیق تزکیه، صدقه و کامل‌ترین صدقات، وقف است که به واسطه آن، اصل مال انسان ثابت مى‌ماند و منافع آن نیز با دوام و ثبات آن اصل، جریان خواهد داشت و هیچ صدقه‌اى چون وقف چنین مزیتى جاودانه ندارد.[۱۷]
صدقه علامت صدق ایمان
صدقه از ماده «صدق» به معنی راستی است. شايد از آن جهت به اين گونه پرداخت‌های مالی صدقه گفته می‌شود كه راستی ادعای مدعی ايمان را مورد آزمون قرار می‌دهد.[۱۸] یکی از ویژگی‌های مؤمن بنابر روایات دادن صدقه در هنگام تنگدستی است. کسانی که مکنت و ثروت فراوان دارند اگر مبلغی را به عنوان صدقه بدهند کار خیلی خوبی کرده‌اند ولی چندان مهم نیست؛ صدقه در فقر یعنی اینکه فرد به اندازه مخارج خود پول ندارد ولی باز صدقه می‌دهد چون به خدا و پاداش خدا اعتقاد دارد.[۱۹]
منابع
ایکنا
ارجاعات
- ↑ صدقه و تأثیر آن بر حل مشکلات اجتماعی
- ↑ تفسیر المیزان، مرکز نشر و توزیع کتاب، قم، ج۲، ص۴۰.
- ↑ تفسیر نمونه، ج۸، ص۵.
- ↑ چرا صدقه را اخراج مال به قصد تقرب الی‌الله شمرده‌اند
- ↑ آداب صدقه دادن را یاد بگیریم
- ↑ همان
- ↑ ویکی سبک زندگی
- ↑ مروری بر «صدقه و آثار اجتماعی و معنوی آن در قرآن»
- ↑ نگاهی به مقاله «صدقه از ديدگاه امام‌علی(ع)»
- ↑ تمایز صدقه و دعا در سرنوشت انسان
- ↑ همان
- ↑ صدقه عاملی در حفظ ایمان است
- ↑ كاركرد اصلی صدقه كم‌رنگ كردن خلاءهای اقتصادی است
- ↑ آثار و برکات صدقه/صدقه پاک‌کننده است
- ↑ صدقه حس اعتماد و توكل به خدا را تقويت می‌كند
- ↑ صدقه، اعتقاد راسخ مکتب تشیع است
- ↑ وقف کامل‌ترین صدقه و مصداق نیکوکاری است
- ↑ صدقه، علامت صدق ايمان و مايه پاكی جان
- ↑ صدقه دادن هنگام فقر، علامت مؤمن است