مسئولیت اجتماعی: تفاوت میان نسخه‌ها

از قرآن پدیا
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۴ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
<div style="text-align:justify">
'''مسئولیت اجتماعی'''؛ تعهد جمعی و اخلاقی فرد نسبت به جامعه. داشتن روحیه جمعی و اشتیاق برای کمک به دیگران روحیه مسئولیت پذیری اجتماعی را تقویت می‌کند. در برخی از آیات قرآن نمونه هایی از مسئولیت پذیری اجتماعی به چشم می‌خورد. مسئولیت پذیری نسبت به زندگی یتیمان، مسکینان، اسیران و سفارش افراد به یکدیگر در مورد حق و صبر در برابر مصیبت‌ها و مشکلات نمونه‌‌هایی از مسئولیت پذیری اجتماعی است.
'''مسئولیت اجتماعی'''؛ تعهد جمعی و اخلاقی فرد نسبت به جامعه. داشتن روحیه جمعی و اشتیاق برای کمک به دیگران روحیه مسئولیت پذیری اجتماعی را تقویت می¬کند. در برخی از آیات قرآن نمونه هایی از مسئولیت پذیری اجتماعی به چشم می¬خورد. مسئولیت پذیری نسبت به زندگی یتیمان، مسکینان، اسیران و سفارش افراد به یکدیگر در مورد حق و صبر در برابر مصیبت¬ها و مشکلات نمونه¬¬هایی از مسئولیت پذیری اجتماعی است. فهرست 1-مسئولیت اجتماعی در اصطلاح 1 2-مسئولیت اجتماعی در قرآن 1 منابع: 2 1-


== مسئولیت اجتماعی در اصطلاح ==
== مسئولیت اجتماعی در اصطلاح ==
مسئولیت اجتماعی نوعی تعهد اخلاقی و جمعی است¬که افراد نسبت به همنوع خود دارند و کارهایی را به نفع مردم جامعه انجام می-دهند.<ref>[https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D9%88%D8%B2%D9%87_%D9%85%D9%84%DB%8C_%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86_%DA%A9%D8%B1%DB%8C%D9%85 .  ویکی پدیا.]</ref> دلیل این تعهد جمعی و اخلاقی این است که انسان به صورت جمعی در یک جامعه متشکل از افراد مختلف زندگی می‌کند. در این اجتماع سرنوشت اقتصادی، فرهنگی و اعتقادی آنها در هم تنیده است و اعمال و رفتاری که یک فرد از خود نشان می‌دهد، در دیگر عرصه‌ها و افراد جامعه تاثیر می‌گذارد. بر این اساس، افراد یک جامعه در قبال رفتار و واکنش‌های یکدیگر مسئولیت دارند.<ref>[http://pajoohe.ir/فرهنگ-عمومی__a-31632.aspx . پژوهشکدۀ باقرالعلوم.]</ref>
مسئولیت اجتماعی نوعی تعهد اخلاقی و جمعی است‌که افراد نسبت به همنوع خود دارند و کارهایی را به نفع مردم جامعه انجام می-دهند.<ref>[https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D9%88%D8%B2%D9%87_%D9%85%D9%84%DB%8C_%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86_%DA%A9%D8%B1%DB%8C%D9%85 .  ویکی پدیا.]</ref> دلیل این تعهد جمعی و اخلاقی این است که انسان به صورت جمعی در یک جامعه متشکل از افراد مختلف زندگی می‌کند. در این اجتماع سرنوشت اقتصادی، فرهنگی و اعتقادی آنها در هم تنیده است و اعمال و رفتاری که یک فرد از خود نشان می‌دهد، در دیگر عرصه‌ها و افراد جامعه تاثیر می‌گذارد. بر این اساس، افراد یک جامعه در قبال رفتار و واکنش‌های یکدیگر مسئولیت دارند.<ref>[http://pajoohe.ir/فرهنگ-عمومی__a-31632.aspx . پژوهشکدۀ باقرالعلوم.]</ref>


== مسئولیت اجتماعی در قرآن ==
== مسئولیت اجتماعی در قرآن ==
طبق آموزه¬های اسلامی، مسئولیت اجتماعی به مجموعه¬ای از رفتارها و اعمالی گفته می¬شود که افراد برای همنوع خود انجام می¬دهند. این کار را نه از روی اجبار؛ بلکه به دلیل حضورش در اجتماع انجام می-دهد.<ref>[https://fars.iqna.ir/fa/news/4042518/%D9%85%D9%81%D9%87%D9%88%D9%85-%D9%85%D8%B3%D8%A6%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%AA-%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C-%D8%AE%D8%A7%D8%B1%D8%AC-%D8%A7%D8%B2-%D8%A7%D8%AC%D8%A8%D8%A7%D8%B1-%D9%88-%D8%A7%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D9%87-%D9%85%D8%AD%D9%82%D9%82-%D8%B4%D9%88%D8%AF . مفهوم مسئولیت اجتماعی خارج از اجبار و اکراه محقق شود؛ مسئولیت‌ پذیری از دیدگاه قرآن]</ref> بر این اساس، افراد در برابر گروه‏هاى مختلف اجتماعى از خانواده‏<ref>[https://iqna.ir/fa/news/3648336/%D8%A7%D9%87%D9%85%DB%8C%D8%AA-%D8%A7%DB%8C%D9%81%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D8%B3%D8%A6%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86-%DA%A9%D8%B1%DB%8C%D9%85 .اهمیت ایفای مسئولیت‌های اجتماعی در قرآن کریم؛ پذیرش تعهد و مسئولیت اجتماعی از مؤلفه‌های خانواده قرآنی است.]</ref> گرفته تا خويشاوندان،<ref>. يا أَيُّهَا النَّاسُ اتَّقُوا رَبَّكُمُ الَّذِي خَلَقَكُمْ مِنْ نَفْسٍ واحِدَةٍ وَ خَلَقَ مِنْها زَوْجَها وَ بَثَّ مِنْهُما رِجالًا كَثِيراً وَ نِساءً وَ اتَّقُوا اللَّهَ الَّذِي تَسائَلُونَ بِهِ وَ الْأَرْحامَ إِنَّ اللَّهَ كانَ عَلَيْكُمْ رَقِيباً؛ «اى مردم، از پروردگارتان كه شما را از «نفس واحدى» آفريد و جفتش را [نيز] از او آفريد، و از آن دو، مردان و زنان بسيارى پراكنده كرد، پروا داريد؛ و از خدايى كه به [نامِ‏] او از همديگر درخواست مى‏كنيد پروا نماييد؛ و زنهار از خويشاوندان مَبُريد، كه خدا همواره بر شما نگهبان است» (نساء/1).</ref> اهل شهر تا همه افراد جامعه مسئول هستند و باید در گروه‏ها و فعاليت اجتماعى حضور فعال و چشمگیر داشته باشند.<ref>[https://fars.iqna.ir/fa/news/4029602/%D8%B3%D9%88%D8%A7%D8%AF%D8%A2%D9%85%D9%88%D8%B2%DB%8C-%D8%B1%D8%A7-%D8%A8%D9%87-%D8%B9%D9%86%D9%88%D8%A7%D9%86-%DB%8C%DA%A9-%D9%85%D8%B3%D8%A6%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%AA-%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C-%D8%AD%D8%B3%D8%A7%D8%A8-%DA%A9%D9%86%DB%8C%D9%85 . سوادآموزی را به عنوان یک مسئولیت اجتماعی حساب کنیم.]</ref> در حقیقت، مسلمانان در جامعه و روابط انسانی خود اگر هرگونه کاستی و ضعفی را در هر حوزه‌ای در وجود انسان و برادر دینی خود ببینند، نمی‌توانند نسبت به این امر بی‌تفاوت باشند و به کمک آن‌ها می‌شتابند.<ref>[https://khorasan.iqna.ir/fa/news/4014253/%D8%AA%D8%A3%DA%A9%DB%8C%D8%AF-%D8%A8%D8%B1-%D8%A7%D8%B5%D9%84-%D9%85%D8%B3%D8%A6%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%AA-%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D9%85%DA%A9%D8%AA%D8%A8-%D8%A7%D9%85%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%A4%D9%85%D9%86%DB%8C%D9%86%D8%B9 . تأکید بر اصل مسئولیت اجتماعی در مکتب امیرالمؤمنین(ع)]</ref> نمونه¬ای از مسئولیت اجتماعی در قرآن، تعهدی است که انسان باید نسبت به یتیمان و مسکینان داشته باشد.<ref>. وَ لا تَقْرَبُوا مالَ الْيَتِيمِ إِلَّا بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ حَتَّى يَبْلُغَ أَشُدَّهُ وَ أَوْفُوا بِالْعَهْدِ إِنَّ الْعَهْدَ كانَ مَسْؤُلًا؛ «و به مال يتيم- جز به بهترين وجه- نزديك مشويد تا به رشد برسد، و به پيمان [خود] وفا كنيد، زيرا كه از پيمان پرسش خواهد شد». (إسراء/34)؛ فَذلِكَ الَّذِي يَدُعُّ الْيَتِيم‏ وَ لا يَحُضُّ عَلى‏ طَعامِ الْمِسْكِين‏ فَوَيْلٌ لِلْمُصَلِّين‏؛ اين همان كس است كه يتيم را بسختى مى‏راند، و به خوراك دادن بينوا ترغيب نمى‏كند. پس واى بر نمازگزارانى  (ماعون/4-2).</ref> خداوند میان ایمان به خود و خدمت به یتیمان، مسکینان و اسیران<ref>. وَ يُطْعِمُونَ الطَّعامَ عَلى‏ حُبِّهِ مِسْكِيناً وَ يَتِيماً وَ أَسِيراً؛ «و به [پاس‏] دوستىِ [خدا]، بينوا و يتيم و اسير را خوراك مى‏دادند». (انسان/8)</ref> و قبولی نماز ارتباط محکمی ایجاد می‌کند. در واقع، ایمان حقیقی و دینداری واقعی و نماز و عبادت حقیقی در هنگامی است که انسان به جامعه خود توجه کند و نیاز هم‌نوعش را برآورده کند؛ در غیر این صورت، دین و ایمان و نماز و عبادت حقیقی نیست؛ چون عنصر محبت و برآوردن نیاز هم‌نوع، غایب است.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/3966511/%D8%AA%D8%B9%D8%B1%DB%8C%D9%81-%D8%A7%DB%8C%D9%85%D8%A7%D9%86-%D8%AD%D9%82%DB%8C%D9%82%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D9%85%D8%B3%D8%A6%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%AA-%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C-%D9%BE%DB%8C%D8%A7%D9%85-%D8%AA%D8%B1%D8%A8%DB%8C%D8%AA%DB%8C-%D8%B3%D9%88%D8%B1%D9%87-%D9%85%D8%A7%D8%B9%D9%88%D9%86 . تعریف ایمان حقیقی به مسئولیت اجتماعی؛ پیام تربیتی سوره ماعون؛ اهمیت ایفای مسئولیت‌های اجتماعی در قرآن کریم.]</ref> نمونه دیگر از مسئولیت اجتماعی در قرآن، تواصی<ref>. إِلَّا الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ وَ تَواصَوْا بِالْحَقِّ وَ تَواصَوْا بِالصَّبْرِ؛ مگر كسانى كه گرويده و كارهاى شايسته كرده و همديگر را به حقّ سفارش و به شكيبايى توصيه كرده‏اند. (عصر/3)</ref> است. تواصی به معنای سفارش کردن است که در قرآن به تواصی صبر و حق اشاره شده است. هدف تواصی این است که گاهی اوقات، اراده انسان ضعیف می‌شود و کم می‌آورد. اگر اطرافیانش به او در مورد امر حقی سفارش کنند و یا او را در مصیبت ها و مشکلات به صبر دعوت کنند، این اراده ضعیف، تقویت می‌شود.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/3810875/%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1-%D9%85%D8%B3%D8%A6%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%AA-%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C-%D9%85%D8%B3%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D8%B2-%D9%85%D9%86%D8%B8%D8%B1-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86<nowiki> . چهار مسئولیت اجتماعی مسلمانان از منظر قرآن. ]</nowiki></ref>
طبق آموزه‌های اسلامی، مسئولیت اجتماعی به مجموعه‌ای از رفتارها و اعمالی گفته می‌شود که افراد برای همنوع خود انجام می‌دهند. این کار را نه از روی اجبار؛ بلکه به دلیل حضورش در اجتماع انجام می-دهد.<ref>[https://fars.iqna.ir/fa/news/4042518/%D9%85%D9%81%D9%87%D9%88%D9%85-%D9%85%D8%B3%D8%A6%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%AA-%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C-%D8%AE%D8%A7%D8%B1%D8%AC-%D8%A7%D8%B2-%D8%A7%D8%AC%D8%A8%D8%A7%D8%B1-%D9%88-%D8%A7%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D9%87-%D9%85%D8%AD%D9%82%D9%82-%D8%B4%D9%88%D8%AF . مفهوم مسئولیت اجتماعی خارج از اجبار و اکراه محقق شود؛ مسئولیت‌ پذیری از دیدگاه قرآن]</ref> بر این اساس، افراد در برابر گروه‏هاى مختلف اجتماعى از خانواده‏<ref>[https://iqna.ir/fa/news/3648336/%D8%A7%D9%87%D9%85%DB%8C%D8%AA-%D8%A7%DB%8C%D9%81%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D8%B3%D8%A6%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86-%DA%A9%D8%B1%DB%8C%D9%85 .اهمیت ایفای مسئولیت‌های اجتماعی در قرآن کریم؛ پذیرش تعهد و مسئولیت اجتماعی از مؤلفه‌های خانواده قرآنی است.]</ref> گرفته تا خويشاوندان،<ref>. يا أَيُّهَا النَّاسُ اتَّقُوا رَبَّكُمُ الَّذِي خَلَقَكُمْ مِنْ نَفْسٍ واحِدَةٍ وَ خَلَقَ مِنْها زَوْجَها وَ بَثَّ مِنْهُما رِجالًا كَثِيراً وَ نِساءً وَ اتَّقُوا اللَّهَ الَّذِي تَسائَلُونَ بِهِ وَ الْأَرْحامَ إِنَّ اللَّهَ كانَ عَلَيْكُمْ رَقِيباً؛ «اى مردم، از پروردگارتان كه شما را از «نفس واحدى» آفريد و جفتش را [نيز] از او آفريد، و از آن دو، مردان و زنان بسيارى پراكنده كرد، پروا داريد؛ و از خدايى كه به [نامِ‏] او از همديگر درخواست مى‏كنيد پروا نماييد؛ و زنهار از خويشاوندان مَبُريد، كه خدا همواره بر شما نگهبان است» (نساء/1).</ref> اهل شهر تا همه افراد جامعه مسئول هستند و باید در گروه‏ها و فعاليت اجتماعى حضور فعال و چشمگیر داشته باشند.<ref>[https://fars.iqna.ir/fa/news/4029602/%D8%B3%D9%88%D8%A7%D8%AF%D8%A2%D9%85%D9%88%D8%B2%DB%8C-%D8%B1%D8%A7-%D8%A8%D9%87-%D8%B9%D9%86%D9%88%D8%A7%D9%86-%DB%8C%DA%A9-%D9%85%D8%B3%D8%A6%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%AA-%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C-%D8%AD%D8%B3%D8%A7%D8%A8-%DA%A9%D9%86%DB%8C%D9%85 . سوادآموزی را به عنوان یک مسئولیت اجتماعی حساب کنیم.]</ref> در حقیقت، مسلمانان در جامعه و روابط انسانی خود اگر هرگونه کاستی و ضعفی را در هر حوزه‌ای در وجود انسان و برادر دینی خود ببینند، نمی‌توانند نسبت به این امر بی‌تفاوت باشند و به کمک آن‌ها می‌شتابند.<ref>[https://khorasan.iqna.ir/fa/news/4014253/%D8%AA%D8%A3%DA%A9%DB%8C%D8%AF-%D8%A8%D8%B1-%D8%A7%D8%B5%D9%84-%D9%85%D8%B3%D8%A6%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%AA-%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D9%85%DA%A9%D8%AA%D8%A8-%D8%A7%D9%85%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%A4%D9%85%D9%86%DB%8C%D9%86%D8%B9 . تأکید بر اصل مسئولیت اجتماعی در مکتب امیرالمؤمنین(ع)]</ref> نمونه‌ای از مسئولیت اجتماعی در قرآن، تعهدی است که انسان باید نسبت به یتیمان و مسکینان داشته باشد.<ref>. وَ لا تَقْرَبُوا مالَ الْيَتِيمِ إِلَّا بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ حَتَّى يَبْلُغَ أَشُدَّهُ وَ أَوْفُوا بِالْعَهْدِ إِنَّ الْعَهْدَ كانَ مَسْؤُلًا؛ «و به مال يتيم- جز به بهترين وجه- نزديك مشويد تا به رشد برسد، و به پيمان [خود] وفا كنيد، زيرا كه از پيمان پرسش خواهد شد». (إسراء/34)؛ فَذلِكَ الَّذِي يَدُعُّ الْيَتِيم‏ وَ لا يَحُضُّ عَلى‏ طَعامِ الْمِسْكِين‏ فَوَيْلٌ لِلْمُصَلِّين‏؛ اين همان كس است كه يتيم را بسختى مى‏راند، و به خوراك دادن بينوا ترغيب نمى‏كند. پس واى بر نمازگزارانى  (ماعون/4-2).</ref> خداوند میان ایمان به خود و خدمت به یتیمان، مسکینان و اسیران<ref>. وَ يُطْعِمُونَ الطَّعامَ عَلى‏ حُبِّهِ مِسْكِيناً وَ يَتِيماً وَ أَسِيراً؛ «و به [پاس‏] دوستىِ [خدا]، بينوا و يتيم و اسير را خوراك مى‏دادند». (انسان/8)</ref> و قبولی نماز ارتباط محکمی ایجاد می‌کند. در واقع، ایمان حقیقی و دینداری واقعی و نماز و عبادت حقیقی در هنگامی است که انسان به جامعه خود توجه کند و نیاز هم‌نوعش را برآورده کند؛ در غیر این صورت، دین و ایمان و نماز و عبادت حقیقی نیست؛ چون عنصر محبت و برآوردن نیاز هم‌نوع، غایب است.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/3966511/%D8%AA%D8%B9%D8%B1%DB%8C%D9%81-%D8%A7%DB%8C%D9%85%D8%A7%D9%86-%D8%AD%D9%82%DB%8C%D9%82%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D9%85%D8%B3%D8%A6%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%AA-%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C-%D9%BE%DB%8C%D8%A7%D9%85-%D8%AA%D8%B1%D8%A8%DB%8C%D8%AA%DB%8C-%D8%B3%D9%88%D8%B1%D9%87-%D9%85%D8%A7%D8%B9%D9%88%D9%86 . تعریف ایمان حقیقی به مسئولیت اجتماعی؛ پیام تربیتی سوره ماعون؛ اهمیت ایفای مسئولیت‌های اجتماعی در قرآن کریم.]</ref> نمونه دیگر از مسئولیت اجتماعی در قرآن، تواصی<ref>. إِلَّا الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ وَ تَواصَوْا بِالْحَقِّ وَ تَواصَوْا بِالصَّبْرِ؛ مگر كسانى كه گرويده و كارهاى شايسته كرده و همديگر را به حقّ سفارش و به شكيبايى توصيه كرده‏اند. (عصر/3)</ref> است. تواصی به معنای سفارش کردن است که در قرآن به تواصی صبر و حق اشاره شده است. هدف تواصی این است که گاهی اوقات، اراده انسان ضعیف می‌شود و کم می‌آورد. اگر اطرافیانش به او در مورد امر حقی سفارش کنند و یا او را در مصیبت‌ها و مشکلات به صبر دعوت کنند، این اراده ضعیف، تقویت می‌شود.<ref>[https://iqna.ir/00FzNj چهار مسئولیت اجتماعی مسلمانان از منظر قرآن.]</ref>


== منابع ==
== منابع ==
خط ۱۵: خط ۱۴:
[https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D9%88%D8%B2%D9%87_%D9%85%D9%84%DB%8C_%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86_%DA%A9%D8%B1%DB%8C%D9%85 ویکی پدیا].
[https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D9%88%D8%B2%D9%87_%D9%85%D9%84%DB%8C_%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86_%DA%A9%D8%B1%DB%8C%D9%85 ویکی پدیا].


== پاورقی ها ==
== پاورقی‌ها ==
</div>
 
[[رده:جامعه شناسی و قرآن]]
[[رده:جامعه شناسی و قرآن]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۳ ژوئیهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۰۹:۲۸

مسئولیت اجتماعی؛ تعهد جمعی و اخلاقی فرد نسبت به جامعه. داشتن روحیه جمعی و اشتیاق برای کمک به دیگران روحیه مسئولیت پذیری اجتماعی را تقویت می‌کند. در برخی از آیات قرآن نمونه هایی از مسئولیت پذیری اجتماعی به چشم می‌خورد. مسئولیت پذیری نسبت به زندگی یتیمان، مسکینان، اسیران و سفارش افراد به یکدیگر در مورد حق و صبر در برابر مصیبت‌ها و مشکلات نمونه‌‌هایی از مسئولیت پذیری اجتماعی است.

مسئولیت اجتماعی در اصطلاح

مسئولیت اجتماعی نوعی تعهد اخلاقی و جمعی است‌که افراد نسبت به همنوع خود دارند و کارهایی را به نفع مردم جامعه انجام می-دهند.[۱] دلیل این تعهد جمعی و اخلاقی این است که انسان به صورت جمعی در یک جامعه متشکل از افراد مختلف زندگی می‌کند. در این اجتماع سرنوشت اقتصادی، فرهنگی و اعتقادی آنها در هم تنیده است و اعمال و رفتاری که یک فرد از خود نشان می‌دهد، در دیگر عرصه‌ها و افراد جامعه تاثیر می‌گذارد. بر این اساس، افراد یک جامعه در قبال رفتار و واکنش‌های یکدیگر مسئولیت دارند.[۲]

مسئولیت اجتماعی در قرآن

طبق آموزه‌های اسلامی، مسئولیت اجتماعی به مجموعه‌ای از رفتارها و اعمالی گفته می‌شود که افراد برای همنوع خود انجام می‌دهند. این کار را نه از روی اجبار؛ بلکه به دلیل حضورش در اجتماع انجام می-دهد.[۳] بر این اساس، افراد در برابر گروه‏هاى مختلف اجتماعى از خانواده‏[۴] گرفته تا خويشاوندان،[۵] اهل شهر تا همه افراد جامعه مسئول هستند و باید در گروه‏ها و فعاليت اجتماعى حضور فعال و چشمگیر داشته باشند.[۶] در حقیقت، مسلمانان در جامعه و روابط انسانی خود اگر هرگونه کاستی و ضعفی را در هر حوزه‌ای در وجود انسان و برادر دینی خود ببینند، نمی‌توانند نسبت به این امر بی‌تفاوت باشند و به کمک آن‌ها می‌شتابند.[۷] نمونه‌ای از مسئولیت اجتماعی در قرآن، تعهدی است که انسان باید نسبت به یتیمان و مسکینان داشته باشد.[۸] خداوند میان ایمان به خود و خدمت به یتیمان، مسکینان و اسیران[۹] و قبولی نماز ارتباط محکمی ایجاد می‌کند. در واقع، ایمان حقیقی و دینداری واقعی و نماز و عبادت حقیقی در هنگامی است که انسان به جامعه خود توجه کند و نیاز هم‌نوعش را برآورده کند؛ در غیر این صورت، دین و ایمان و نماز و عبادت حقیقی نیست؛ چون عنصر محبت و برآوردن نیاز هم‌نوع، غایب است.[۱۰] نمونه دیگر از مسئولیت اجتماعی در قرآن، تواصی[۱۱] است. تواصی به معنای سفارش کردن است که در قرآن به تواصی صبر و حق اشاره شده است. هدف تواصی این است که گاهی اوقات، اراده انسان ضعیف می‌شود و کم می‌آورد. اگر اطرافیانش به او در مورد امر حقی سفارش کنند و یا او را در مصیبت‌ها و مشکلات به صبر دعوت کنند، این اراده ضعیف، تقویت می‌شود.[۱۲]

منابع

ایکنا.

پژوهشکدۀ باقرالعلوم.

ویکی پدیا.

پاورقی‌ها

  1. ↑ . ویکی پدیا.
  2. ↑ . پژوهشکدۀ باقرالعلوم.
  3. ↑ . مفهوم مسئولیت اجتماعی خارج از اجبار و اکراه محقق شود؛ مسئولیت‌ پذیری از دیدگاه قرآن
  4. ↑ .اهمیت ایفای مسئولیت‌های اجتماعی در قرآن کریم؛ پذیرش تعهد و مسئولیت اجتماعی از مؤلفه‌های خانواده قرآنی است.
  5. ↑ . يا أَيُّهَا النَّاسُ اتَّقُوا رَبَّكُمُ الَّذِي خَلَقَكُمْ مِنْ نَفْسٍ واحِدَةٍ وَ خَلَقَ مِنْها زَوْجَها وَ بَثَّ مِنْهُما رِجالًا كَثِيراً وَ نِساءً وَ اتَّقُوا اللَّهَ الَّذِي تَسائَلُونَ بِهِ وَ الْأَرْحامَ إِنَّ اللَّهَ كانَ عَلَيْكُمْ رَقِيباً؛ «اى مردم، از پروردگارتان كه شما را از «نفس واحدى» آفريد و جفتش را [نيز] از او آفريد، و از آن دو، مردان و زنان بسيارى پراكنده كرد، پروا داريد؛ و از خدايى كه به [نامِ‏] او از همديگر درخواست مى‏كنيد پروا نماييد؛ و زنهار از خويشاوندان مَبُريد، كه خدا همواره بر شما نگهبان است» (نساء/1).
  6. ↑ . سوادآموزی را به عنوان یک مسئولیت اجتماعی حساب کنیم.
  7. ↑ . تأکید بر اصل مسئولیت اجتماعی در مکتب امیرالمؤمنین(ع)
  8. ↑ . وَ لا تَقْرَبُوا مالَ الْيَتِيمِ إِلَّا بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ حَتَّى يَبْلُغَ أَشُدَّهُ وَ أَوْفُوا بِالْعَهْدِ إِنَّ الْعَهْدَ كانَ مَسْؤُلًا؛ «و به مال يتيم- جز به بهترين وجه- نزديك مشويد تا به رشد برسد، و به پيمان [خود] وفا كنيد، زيرا كه از پيمان پرسش خواهد شد». (إسراء/34)؛ فَذلِكَ الَّذِي يَدُعُّ الْيَتِيم‏ وَ لا يَحُضُّ عَلى‏ طَعامِ الْمِسْكِين‏ فَوَيْلٌ لِلْمُصَلِّين‏؛ اين همان كس است كه يتيم را بسختى مى‏راند، و به خوراك دادن بينوا ترغيب نمى‏كند. پس واى بر نمازگزارانى (ماعون/4-2).
  9. ↑ . وَ يُطْعِمُونَ الطَّعامَ عَلى‏ حُبِّهِ مِسْكِيناً وَ يَتِيماً وَ أَسِيراً؛ «و به [پاس‏] دوستىِ [خدا]، بينوا و يتيم و اسير را خوراك مى‏دادند». (انسان/8)
  10. ↑ . تعریف ایمان حقیقی به مسئولیت اجتماعی؛ پیام تربیتی سوره ماعون؛ اهمیت ایفای مسئولیت‌های اجتماعی در قرآن کریم.
  11. ↑ . إِلَّا الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ وَ تَواصَوْا بِالْحَقِّ وَ تَواصَوْا بِالصَّبْرِ؛ مگر كسانى كه گرويده و كارهاى شايسته كرده و همديگر را به حقّ سفارش و به شكيبايى توصيه كرده‏اند. (عصر/3)
  12. ↑ چهار مسئولیت اجتماعی مسلمانان از منظر قرآن.
برگرفته از «https://quranpedia.org/index.php?title=مسئولیت_اجتماعی&oldid=6721»