جنگ روایت

جنگ روایت‌؛ تلاش افراد، گروه‌ها و رسانه‌ها برای غلبه روایت یا دیدگاه خود بر افکار عمومی. در جنگ روایت‌ با یک پدیده واحد و روایت‌هایی که یکدیگر را نفی کرده و تلاش برای اثبات خود دارند، مواجه هستیم. در جنگ رسانه‌ای گسترده نظام سلطه علیه نظام اسلامی ایران می‌توان گفت ناامیدی مهمترین هدف القایی رسانه‌های خارجی و مزدوران داخلی است. جهاد تبیین، جریان تواصی، رفع شبهه، پرهیز از ترس و انفعال، توجه به افکار عمومی با متقاعدسازی و اقناع، داشتن سناریو، سازماندهی و هم افزایی همه امکانات و دقت در بیان، از راهبردهای پیروزی در برابر جنگ روایت‌ها محسوب می‌شود.

تعریف

روایت، توصیفی است که افراد، رسانه‌ها و گروه‌های مختلف از زاویه دید خود نسبت به پدیده‌ها دارند. روایت مؤثر روایتی است که بتواند احساسات یا ادراکات مخاطب را تحت‌تأثیر قرار بدهد. خرده‌روایت نیز به روایت‌هایی گفته می‎شود که تاییدکننده یا توصیف بخش یا قسمتی از روایت بزرگ‌تر هستند. در جنگ روایت‌ با یک پدیده واحد و روایت‌هایی که یکدیگر را نفی کرده و تلاش برای اثبات خود دارند، مواجه هستیم. وقتی از جنگ روایت سخن گفته می‎شود مقصود همان «تقابل گفتمان» است. به بیان دیگر، جنگ روایت‌ها قدرت تولید معنا و محتوا و تبیین آن در زمان مناسب با روایت اول و جذاب و هنرمندانه است. جنگی که پیروزی بدون استفاده از سلاح نظامی را به همراه می‌آورد و سلاحش تولید محتوا است، همان جنگ ایده‌ها یا روایت‌ها است.

راهبردهای جنگ روایت

در جنگ روایت، «تصویرسازی غلط از واقعیت‌ها» راهبرد اصلی نظام سلطه است. طراحی نظام سلطه امروز بر پایه جنگ هیبریدی با محوریت جنگ روایت‌ها به عنوان ابزار راهبردی جریان تحریف قرار گرفته و تحریف با هدف ناامیدسازی و سیاه نمایی از کارآمدی نظام اسلامی در افکار عمومی و قرار دادن مردم در مقابل نظام اسلامی عمل می‌کند. تحریف روایت در تحریف روایت از تکنیک‌های اطلاعات گمراه‌کننده، اخبار جعلی، تعلیق، بزرگ‌نمایی، کوچک‌نمایی، اطلاعات قطره‌چکانی، پاره حقیقت‌گویی استفاده می‎شود. در واقع جریان تحریف تلاش می‌کند با وارونه جلوه دادن حقایق و قلب واقعیت‌ها روایت مورد نظر خود را به مخاطب القا کند.

ابزارهای جنگ روایت در نظام سلطه

اندیشکده امریکایی رند در کتاب جنگ‌های شبکه‌ای می‌نویسد: «در جنگ‌های فردا برنده کسی نیست که بمب دارد بلکه کسی پیروز است که بهترین روایت را دارد.» از این رو، یکی از مهمترین ابزارهای غرب برای مقابله با فرهنگ، دین و اعتقادات مردم مخدوش کردن روایت‌ها و جنگ روایت‌ها است. در غرب مدتهاست علاوه بر استفاده از سلاح و ثروت، از بخش تبلیغی هم استفاده می‌کنند تا مخاطبین و کسانی که در مقابل آنها قرار دارند را از فرهنگ و اعتقادات خود عزل کنند، اینها ابزارهای مختلفی در اختیار دارند و یکی از مهمترین ابزارهای آنان مخدوش کردن روایت‌ها و جنگ روایت‌هاست. رسانه، به دلیل ویژگی‌های چند بعدی آن رکن اصلی در گردش اطلاعات محسوب می‌شود. سرعت انتشار پیام، تکثر پیام، قدرت پردازش تصویر، برجسته سازی پیام، کوچک نمایی پیام، واقع نمایی پیام، وارونگی افکار، تحریف واقعیت و قدرت روایتگری از مهمترین عملکرد و توان رسانه‌ها است. از نظر آیت الله خامنه‌ای برای تصویرسازی غلط از وضعیت کشور، «توپخانه‌ رسانه‌ای» دشمن با تمام قوا فعال است: «ما در مورد فضای مجازی این را می‌گوییم؛ می‌گوییم مواظب شلّیک توپخانه‌ دشمن باشید در این فضا؛ حواستان باشد. از این فضا، دشمن علیه هویّت شما، موجودیّت شما، نظام شما، انقلاب شما استفاده نکند. آمارهای بی‌پایه می‌دهند، دروغ می‌گویند، نسبت دروغ می‌دهند، چهره‌های مورد قبول مردم را -که باید مردم به اینها اعتقاد داشته باشند- تخریب می‌کنند، موفّقیّت‌های انقلاب را کتمان می‌کنند، دروغ‌انگاری می‌کنند؛ ناموفّقیّت‌ها را، ضعف‌ها را، کاستی‌ها را اگر یکی است هزار تا جلوه می‌دهند، اگر یک‌جا است به همه‌جا تعمیم می‌دهند.»

اهداف جنگ روایت نظام سلطه علیه ایران

در مورد جنگ رسانه‌ای گسترده نظام سلطه علیه نظام اسلامی ایران می‌توان گفت ناامیدی مهمترین هدف القایی رسانه‌های خارجی و مزدوران داخلی است. سایر اهداف جنگ روایت علیه نظام اسلامی عبارت اند از: 1- تخریب دستگاه‌ها و نهادهای برآمده از نظام و کارکردهای نظام،

2- حمله به مبانی فکری و مظاهر انقلاب اسلامی، حتی خوراک، پوشاک، آداب رسوم و بطورکلی فرهنگ مردم ایران،

3- قطع زنجیره‌ تواصی به حق و به صبر، و در نتیجه تضعیف ایمان و امید و ایجاد بدبینی در مردم

4- تغییر باورها، گرایشات سیاسی و ذائقه فرهنگی جامعه

5- تحریف، پنهان کاری، جهت دهی، مهندسی افکار، درگیری احساسات، اختلال در نظام محاسباتی و تزلزل اراده‌ها

پیروزی در جنگ روایت و راهبردهای آن

مقابله با جنگ روایت امری ضروری است. در این جنگ موفقیت از آن جریانی است که روایت بسازد، کنترل کند و در نهایت تثبیت نماید و از آن به عنوان پیروزی بدون جنگ یاد می‌شود. پیروزی در جنگ روایت‌ها به این معناست که «سخن ما» و آنچه می‎گوییم مخاطبان بیشتری در جامعه داشته باشد و یا اینکه روایتی که از سوی ما درباره موضوعی واحد ارائه می‎شود مورد پذیرش اکثریت جامعه قرار بگیرد و روایت پیروز شود. اگر روایت ها را دست کم بگیریم و تحریف ها مؤثر واقع شود، تحریم هایی که بر کشور وضع شده است نیز اثرگذار خواهد شد و گره های بزرگ بیشتر نمایان می شود. رفع شبهه و پاسخگویی به لحظه، پرهیز از ترس و انفعال، توجه به افکار عمومی با متقاعدسازی و اقناع، جریان فعال تزریق امید، داشتن سناریو، سازماندهی و هم افزایی همه امکانات و دقت در بیان و عدم تکمیل پازل دشمن از الزامات و راهبردها در جنگ ادراکی دشمنان است. وظیفه داریم بعنوان یک اولویت، حیات و سلوک مؤمنانه را که یک امر فطری است، روایت کنیم. باید برای بیان روایت حق تلاش کرد، چنانکه خداوند می‌فرماید: «ای پیامبر زندگی رسولان را بیان کردیم تا قلب تو آرامش پیدا کند»؛ دلیل عدم آرامش پیامبر این است افرادی در عصر پیامبر بودند که با روایت‌های غلط، ذهن مخاطب و مسلمانان را نسبت به ایمان به خدا و حق مخدوش می‌کردند. همچنین در زمان‌هایی که هجمه رسانه‌ای رقیب در حوزه‌ای از گفتمان خودی شدت می‎گیرد می‎توان برای کم کردن این هجمه، یا محورهای جدید روایی ایجاد کرد یا محورهای غیرفعال را در دستور کار قرار داد. لازم است دستاوردها و مشکلات، نقاط قوت و ضعف را خودمان بیان کنیم تا دشمن خلاف آن را نقل نکند. گاهی اوقات برای جلوگیری از تثبیت روایت غیرخودی می‎توان از انتشار روایت‌های متعدد، مختلف و متفاوت درباره موضوع مورد هجمه بهره برد. در این رویکرد اولویت طراحان دفاع روایی، ایجاد اختلال در فرایند تثبیت روایت دشمن است و تلاش می‎کنند تا از این طریق، جلوی شکل‌گیری افکار عمومی حول محور روایت طراحی شده دشمن را بگیرند.

نقش جهاد تبیین در جنگ روایت‌ها

روایت‌های نادرست از سوی دشمن باید پاسخ داده شود. تحقق جهاد تبیین جلوی انفعال افکار عمومی در جنگ روایت‌ها را می‌گیرد. تبیین روایت صحیح و معرفی هدف انقلاب به عهده ماست تا ذهن نسل‌های بعد را به طور صحیح شکل دهیم. امیدآفرینی و غلبه بر توطئه‌ یأس‌پراکنیِ دشمن از اولویت‌های اصلی در این جهاد است. حضرت زینب کبری (سلام الله علیها) نیز از طریق جهاد تبیین اجازه نداد روایت دشمن از حادثه غلبه پیدا کند و کاری کرد که روایت او بر افکار عمومی غلبه پیدا کند. آیات 22 و 23 سوره فتح این حقیقت را بیان می‌کند که اگر دشمنِ کافر با شما مواجه بشود درصورتیکه شما مبارزه کنید حتماً مجبور به عقب‌نشینی است. در این زمینه استفاده از «فضای مجازی» فرصت و ابزار مهمی برای نقش‌آفرینیِ مجاهدانه و روایتِ واقعیت‌ها است.

نقش تواصی در جنگ روایت‌ها

اگر چنانچه تواصی به صبر و حق و بصیرت در جامعه وجود داشته باشد، جامعه به‌آسانی دستخوش تحرّکات دشمن نخواهد شد؛ امّا اگر جریان تواصی که زنجیره‌ محافظت مؤمنان است، ‌قطع بشود قطعاً منجر به احساس ناامیدی و تضعیف اراده‌ها خواهد شد. بنابراین همانطور که در قرآن کریم بیان شده است باید همدیگر را به صبر، ایستادگی و پیروی از حق توصیه کنیم.

منابع

ایکنا بصیرت

دانشنامه حوزه