مشاوره اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها
Parsaeiyan (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - ' های ' به 'های ') |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۳ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
مشاوره | '''مشاوره اسلامی'''؛ مشاوره ای که براساس آموزه‌های اسلامی اعم از قرآن و احادیث و سیره معصومین (ع) به افراد ارائه می‌شود. ارائه مشاوره به افراد، مورد تأکید آموزه‌های قرآنی است و نمونه‌هایی از آن در قرآن قابل مشاهده است. برخی از این نمونه‌ها عبارتند از: مشورت پیامبر(ص) با مردم در امور اجتماعی و سیاسی، مشورت والدین با یکدیگر در مورد گرفتن شیر از نوزاد دو ساله و مشورت قضایی میان حضرت داود(ع) و حضرت سلیمان(ع) در مورد مزرعه چریده شده توسط گوسفندان مردم. ارائه مشاوره اسلامی باید توسط افراد آشنا به مبانی دینی، علوم روز به ویژه روان شناسی صورت بگیرد. | ||
== مشاوره در اصطلاح == | == مشاوره در اصطلاح == | ||
مشاوره، تعاملی است بين مُراجعهكننده و مشاور كه بدين وسيله به مُراجعه كننده كمك می‌شود تا پس از شناختن خود و كشف راه حل، تصميمات معقول و مقبولی اتخاذ كند.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/1533700/%D8%A7%D9%87%D9%85%D9%8A%D8%AA-%D9%85%D8%B4%D9%88%D8%B1%D8%AA-%D8%A7%D8%B2-%D9%85%D9%86%D8%B8%D8%B1-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86-%D9%88-%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%8A%D8%A7%D8%AA-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C . اهميت مشورت از منظر قرآن و روايات اسلامی.]</ref> مشاوره نوعی فرآیند ارتباطی | مشاوره، تعاملی است بين مُراجعهكننده و مشاور كه بدين وسيله به مُراجعه كننده كمك می‌شود تا پس از شناختن خود و كشف راه حل، تصميمات معقول و مقبولی اتخاذ كند.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/1533700/%D8%A7%D9%87%D9%85%D9%8A%D8%AA-%D9%85%D8%B4%D9%88%D8%B1%D8%AA-%D8%A7%D8%B2-%D9%85%D9%86%D8%B8%D8%B1-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86-%D9%88-%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%8A%D8%A7%D8%AA-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C . اهميت مشورت از منظر قرآن و روايات اسلامی.]</ref> مشاوره نوعی فرآیند ارتباطی است‌که عواملی همچون جنس، فرهنگ، سن، پایگاه اجتماعی - اقتصادی، نظام ارزشی- اعتقادی مُراجع و مشاور بر آن تأثیر می گذارند.<ref>[https://birjand.iqna.ir/fa/news/1321495/%D8%AA%D8%A8%DB%8C%DB%8C%D9%86-%D8%AC%D8%A7%DB%8C%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D9%85%D8%B4%D8%A7%D9%88%D8%B1%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85-%D8%AF%DB%8C%D9%86-%D9%85%D9%87%D9%85%E2%80%8C%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D8%B9%D8%A7%D9%85%D9%84-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D8%AF-%D8%B3%D8%A7%D8%B2%DA%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D9%88-%D8%A8%D9%87%D8%AA%D8%B1-%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D9%86 . تبیین جایگاه مشاوره در اسلام/ دین، مهم‌ترین عامل در ایجاد سازگاری و بهتر زیستن]</ref> | ||
== مشاوره اسلامی در اصطلاح == | == مشاوره اسلامی در اصطلاح == | ||
مشاوره اسلامی به | مشاوره اسلامی به مشاوره‌ای گفته می‌شودکه در آن از تعالیم و آموزه‌های اسلامی اعم از قرآن، احادیث و سیره ائمه اطهار(ع) برای مشاوره دادن به افراد استفاده می-شود.<ref>[https://yazd.iqna.ir/fa/news/3922147/%D9%85%D8%B4%D8%A7%D9%88%D8%B1%D9%87-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C-%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87-%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%DB%8C%D8%B2%D8%AF%DB%8C-%D8%B1%D9%88%D9%86%D9%82-%DB%8C%D8%A7%D8%A8%D8%AF . مشاوره اسلامی ویژه خانواده‌های یزدی رونق یابد؛ جایگاه خواست الهی در مشاوره دینی.]</ref> علاوه بر تعالیم و آموزه‌های اسلامی، از علوم روز به ویژه از علم روان شناسی نیز در مشاوره اسلامی استفاده می-شود.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/1320731/%D8%AA%D8%B3%D9%84%D8%B7-%D8%A8%D8%B1-%D9%85%D8%A8%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%AF%DB%8C%D9%86%DB%8C-%D9%88-%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C-%D8%AF%D9%88-%D8%B1%DA%A9%D9%86-%D9%85%D8%B4%D8%A7%D9%88%D8%B1%D9%87-%D9%85%D8%B0%D9%87%D8%A8%DB%8C . تسلط بر مبانی دینی و روانشناسی؛ دو رکن مشاوره مذهبی.]</ref> البته، این آشنایی با علوم روز باید در حد مطلوب باشد؛ نه اینکه با بهره کم از سبک زندگی قرآنی و تلفیق با روش‌های غربی مشکلات دو چندان شود.<ref>[https://markazi.iqna.ir/fa/news/3563058/%D9%86%D8%B3%D8%AE%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%B3%D8%B1%D8%AF%D8%B1%DA%AF%D9%85-%D9%85%D8%B4%D8%A7%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%BA%D8%B1%D8%A8%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C-%D9%85%D8%B3%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%A7%D9%86 . نسخه‌های سردرگم مشاوران غربی در زندگی مسلمانان.]</ref>راه تشخیص آموزه‌های دینی و غیر دینی در مشاوره اسلامی این است‌که سه محور فطرت، عقلانيت و معنويت در آن لحاظ شود. بر این اساس، هر آموزه ای كه مبتنی بر عقلانيت باشد، آموزه دينی است و برای مشاوره مؤثر است.<ref>[https://khorasan.iqna.ir/fa/news/2113957/%D8%A7%D9%88%D9%84%D9%8A%D9%86-%D9%86%D8%B4%D8%B3%D8%AA-%D8%AA%D8%AE%D8%B5%D8%B5%DB%8C-%D9%85%D8%B4%D8%A7%D9%88%D8%B1%D9%87-%D8%AF%D9%8A%D9%86%DB%8C-%D9%88-%D8%A7%D9%84%D8%B2%D8%A7%D9%85%D8%A7%D8%AA-%D8%A2%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D9%85%D8%B4%D9%87%D8%AF-%D8%A8%D8%B1%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D8%B1-%D8%B4%D8%AF . اولين نشست تخصصی مشاوره دينی و الزامات آن در مشهد برگزار شد؛اولين نشست تخصصی مشاوره دينی و الزامات آن در مشهد برگزار شد؛رویکرد مراکز مشاوره مبتنی بر آموزه‌های دینی و فرهنگ بومی باشد.]</ref> | ||
== مشاوره اسلامی در قرآن == | == مشاوره اسلامی در قرآن == | ||
مشاوره در قرآن، جایگاه | مشاوره در قرآن، جایگاه ویژه‌ای دارد تا جایی که در بعضی از آیات بعد از بيان مسئله ايمان و نماز به مقوله مشاوره اشاره مطرح شده است. اين خود دليل بر اهمیّت موضوع است‌كه مردم بايد در كارهايشان با يكديگر مشاوره كنند.<ref>[https://markazi.iqna.ir/fa/news/1914603/%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%87%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D9%85%D8%B3%D8%A3%D9%84%D9%87-%D9%85%D8%B4%D8%A7%D9%88%D8%B1%D9%87-%D8%A7%D8%B2-%D8%AF%D9%8A%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86- . نگاهی به مسأله مشاوره از ديدگاه قرآن؛]</ref><ref>. وَ الَّذِينَ اسْتَجابُوا لِرَبِّهِمْ وَ أَقامُوا الصَّلاةَ وَ أَمْرُهُمْ شُورى بَيْنَهُمْ وَ مِمَّا رَزَقْناهُمْ يُنْفِقُونَ؛ «و كسانى كه [نداى] پروردگارشان را پاسخ [مثبت] داده و نماز برپا كردهاند و كارشان در ميانشان مشورت است و از آنچه روزيشان دادهايم انفاق مىكنند» (شوری/38).</ref> مشاوره مختص یک مسئله نیست؛ بلکه شامل همه امور سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و خانوادگی است.<ref>[https://birjand.iqna.ir/fa/news/1321495/%D8%AA%D8%A8%DB%8C%DB%8C%D9%86-%D8%AC%D8%A7%DB%8C%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D9%85%D8%B4%D8%A7%D9%88%D8%B1%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85-%D8%AF%DB%8C%D9%86-%D9%85%D9%87%D9%85%E2%80%8C%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D8%B9%D8%A7%D9%85%D9%84-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D8%AF-%D8%B3%D8%A7%D8%B2%DA%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D9%88-%D8%A8%D9%87%D8%AA%D8%B1-%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D9%86 . تبیین جایگاه مشاوره در اسلام/ دین، مهم‌ترین عامل در ایجاد سازگاری و بهتر زیستن؛استفاده از روانشناسی اسلامی برای حل معضلات خانواده‌ها و نسل جوان؛ اهميت مشورت از منظر قرآن و روايات اسلامی]</ref> نمونه‌ای از مشاوره سیاسی و اجتماعی، مشاوره‌ای است‌که پیامبر(ص) برای بهتر انجام شدن امور جامعه با برخی از اصحاب خود انجام می‌داد.<ref>. فَبِما رَحْمَةٍ مِنَ اللَّهِ لِنْتَ لَهُمْ وَ لَوْ كُنْتَ فَظًّا غَلِيظَ الْقَلْبِ لَانْفَضُّوا مِنْ حَوْلِكَ فَاعْفُ عَنْهُمْ وَ اسْتَغْفِرْ لَهُمْ وَ شاوِرْهُمْ فِي الْأَمْرِ فَإِذا عَزَمْتَ فَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُتَوَكِّلِينَ؛ «پس به [بركتِ] رحمت الهى، با آنان نرمخو [و پُر مِهر] شدى، و اگر تندخو و سختدل بودى قطعاً از پيرامون تو پراكنده مىشدند. پس، از آنان درگذر و برايشان آمرزش بخواه، و در كار [ها] با آنان مشورت كن، و چون تصميم گرفتى بر خدا توكل كن، زيرا خداوند توكل كنندگان را دوست مىدارد». (آل عمران/159).</ref> نمونه دیگری از مشاوره، مشاوره خانوادگی است.<ref>. وَ الْوالِداتُ يُرْضِعْنَ أَوْلادَهُنَّ حَوْلَيْنِ كامِلَيْنِ لِمَنْ أَرادَ أَنْ يُتِمَّ الرَّضاعَةَ وَ عَلَى الْمَوْلُودِ لَهُ رِزْقُهُنَّ وَ كِسْوَتُهُنَّ بِالْمَعْرُوفِ لا تُكَلَّفُ نَفْسٌ إِلَّا وُسْعَها لا تُضَارَّ والِدَةٌ بِوَلَدِها وَ لا مَوْلُودٌ لَهُ بِوَلَدِهِ وَ عَلَى الْوارِثِ مِثْلُ ذلِكَ فَإِنْ أَرادا فِصالًا عَنْ تَراضٍ مِنْهُما وَ تَشاوُرٍ فَلا جُناحَ عَلَيْهِما وَ إِنْ أَرَدْتُمْ أَنْ تَسْتَرْضِعُوا أَوْلادَكُمْ فَلا جُناحَ عَلَيْكُمْ إِذا سَلَّمْتُمْ ما آتَيْتُمْ بِالْمَعْرُوفِ وَ اتَّقُوا اللَّهَ وَ اعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ بِما تَعْمَلُونَ بَصِيرٌ؛ «و مادران [بايد] فرزندان خود را دو سال تمام شير دهند. [اين حكم] براى كسى است كه بخواهد دوران شيرخوارگى را تكميل كند. و خوراك و پوشاك آنان [مادران]، به طور شايسته، بر عهده پدر است. هيچ كس جز به قدر وسعش مكلف نمىشود. هيچ مادرى نبايد به سبب فرزندش زيان ببيند، و هيچ پدرى نبايد به خاطر فرزندش [ضرر ببيند]. و مانند همين بر عهده وارث هست. پس، اگر [پدر و مادر] بخواهند با رضايت و صوابديد يكديگر، كودك را از شير بازگيرند، گناهى بر آن دو نيست. و اگر خواستيد براى فرزندان خود دايه بگيريد، بر شما گناهى نيست، به شرط آنكه چيزى را كه پرداخت آن را به عهده گرفتهايد، به طور شايسته بپردازيد. و از خدا پروا كنيد و بدانيد كه خداوند به آنچه انجام مىدهيد بيناست». (بقره/233).</ref> نمونه دیگری از مشاوره‌که در قرآن مورد تأکید است، مشاوره قضایی است‌که حضرت داوود و سلیمان (ع) پیرامون مزرعه چریده شده توسط گوسفندان مردم ارائه داده‌اند.<ref>. وَ داوُدَ وَ سُلَيْمانَ إِذْ يَحْكُمانِ فِي الْحَرْثِ إِذْ نَفَشَتْ فِيهِ غَنَمُ الْقَوْمِ وَ كُنَّا لِحُكْمِهِمْ شاهِدِينَ؛ «و داوود و سليمان را [ياد كن] هنگامى كه در باره آن كشتزار- كه گوسفندان مردم شبهنگام در آن چريده بودند- داورى مىكردند، و [ما] شاهد داورى آنان بوديم» (أنبیاء/78).</ref> | ||
== شرایط مشاور اسلامی == | == شرایط مشاور اسلامی == | ||
اسلام بر روی مشاوره دینی و قرآنی تأکید دارد و شرایطی نیز برای مشاور اسلامی در نظر گرفته شده است؛ در این زمینه کسانی که مشاوره میدهند از نظر اسلام وظیفه سنگینی به عهده گرفتهاند و باید مبانی دینی در مشاوره را به خوبی به افراد ارایه دهند؛ ولی اگر کسی از روی غرض شخصی، خلاف مشورت صحیح را ارایه دهد، خیانت کرده است، حتی اگر یک کافر یا یهودی نیز برای مشاوره به یک مسلمان رجوع کرد، باید به خوبی او را هدایت و راهنمایی کند.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/3550484/%D8%AA%D9%88%D8%B3%D8%B9%D9%87-%D9%85%D8%B4%D8%A7%D9%88%D8%B1%D9%87-%D8%AF%DB%8C%D9%86%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%A2%D9%85%D9%88%D8%B2%D8%B4-%D9%88-%D9%BE%D8%B1%D9%88%D8%B1%D8%B4-%D9%86%D8%B8%D8%B1-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85-%D8%AF%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D9%85%D8%B4%D8%A7%D9%88%D8%B1%D9%87 . توسعه مشاوره دینی در آموزش و پرورش/ نظر اسلام درباره مشاوره]</ref> بسیاری از | اسلام بر روی مشاوره دینی و قرآنی تأکید دارد و شرایطی نیز برای مشاور اسلامی در نظر گرفته شده است؛ در این زمینه کسانی که مشاوره میدهند از نظر اسلام وظیفه سنگینی به عهده گرفتهاند و باید مبانی دینی در مشاوره را به خوبی به افراد ارایه دهند؛ ولی اگر کسی از روی غرض شخصی، خلاف مشورت صحیح را ارایه دهد، خیانت کرده است، حتی اگر یک کافر یا یهودی نیز برای مشاوره به یک مسلمان رجوع کرد، باید به خوبی او را هدایت و راهنمایی کند.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/3550484/%D8%AA%D9%88%D8%B3%D8%B9%D9%87-%D9%85%D8%B4%D8%A7%D9%88%D8%B1%D9%87-%D8%AF%DB%8C%D9%86%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%A2%D9%85%D9%88%D8%B2%D8%B4-%D9%88-%D9%BE%D8%B1%D9%88%D8%B1%D8%B4-%D9%86%D8%B8%D8%B1-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85-%D8%AF%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D9%85%D8%B4%D8%A7%D9%88%D8%B1%D9%87 . توسعه مشاوره دینی در آموزش و پرورش/ نظر اسلام درباره مشاوره]</ref> بسیاری از تکنیک‌هایی‌که مشاوران اسلامی استفاده می‌کنند، باید خاص فرهنگ ایرانی-اسلامی و برخاسته از روایات و احادیث دینی و پیشینه فرهنگی ملی باشد. یکی دیگر از شرایط مشاور اسلامی، رازداری و احترام به آزادی مُراجعان است و هر مُراجع جدای از نوع مشکل یا ویژگی‌های فردی به‌دلیل انسان بودن مورد احترام مشاور است و مُراجعان باید اطمینان داشته باشند که آنچه در اتاق مشاوره بیان می‌کنند کاملاً، محرمانه باقی خواهد ماند.<ref>[https://birjand.iqna.ir/fa/news/1402892/%D8%B1%D9%88%DB%8C%DA%A9%D8%B1%D8%AF-%D9%85%D8%B1%D8%A7%DA%A9%D8%B2-%D9%85%D8%B4%D8%A7%D9%88%D8%B1%D9%87-%D9%85%D8%A8%D8%AA%D9%86%DB%8C-%D8%A8%D8%B1-%D8%A2%D9%85%D9%88%D8%B2%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AF%DB%8C%D9%86%DB%8C-%D9%88-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF-%D8%A8%D9%88%D9%85%DB%8C-%D8%A8%D8%A7%D8%B4%D8%AF . رویکرد مراکز مشاوره مبتنی بر آموزه‌های دینی و فرهنگ بومی باشد]</ref> یکی دیگر از شرایط مشاور اسلامی این است‌که باید از سلامت روانی و اجتماعی برخوردار و دارای کمالات نفسانی باشد. همچنین، باید عاقل، صاحب رأی و نظر و دارای اطلاعات لازم و خبرگی کافی در مشاوره باشد<ref>[https://birjand.iqna.ir/fa/news/1321495/%D8%AA%D8%A8%DB%8C%DB%8C%D9%86-%D8%AC%D8%A7%DB%8C%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D9%85%D8%B4%D8%A7%D9%88%D8%B1%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85-%D8%AF%DB%8C%D9%86-%D9%85%D9%87%D9%85%E2%80%8C%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D8%B9%D8%A7%D9%85%D9%84-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D8%AF-%D8%B3%D8%A7%D8%B2%DA%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D9%88-%D8%A8%D9%87%D8%AA%D8%B1-%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D9%86 . تبیین جایگاه مشاوره در اسلام/ دین، مهم‌ترین عامل در ایجاد سازگاری و بهتر زیستن.]</ref>و اگر مشاور در زمینه ای علم و اطلاعات کافی نداشت، باید او را به یک مشاور دیگر ارجاع دهد.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/3550484/%D8%AA%D9%88%D8%B3%D8%B9%D9%87-%D9%85%D8%B4%D8%A7%D9%88%D8%B1%D9%87-%D8%AF%DB%8C%D9%86%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%A2%D9%85%D9%88%D8%B2%D8%B4-%D9%88-%D9%BE%D8%B1%D9%88%D8%B1%D8%B4-%D9%86%D8%B8%D8%B1-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85-%D8%AF%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D9%85%D8%B4%D8%A7%D9%88%D8%B1%D9%87 . توسعه مشاوره دینی در آموزش و پرورش/ نظر اسلام درباره مشاوره.]</ref> مشاور اسلامی باید همیشه نیازها را را رصد کرده و اطلاعات روز را به دست آورد؛ زیرا اگر اطلاعات به‌روزی نداشته باشد، نمی‌تواند مشکلات مردم را حل کند.<ref>[https://khorasan.iqna.ir/fa/news/3558287/%D9%85%D8%B4%D8%A7%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%AF%DB%8C%D9%86%DB%8C-%D8%B5%D8%B1%D9%81%D8%A7%D9%8B-%D8%A7%D9%81%D8%B1%D8%A7%D8%AF-%D8%B7%D9%84%D8%A8%D9%87-%D9%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D9%86%D8%AF-%D8%AA%D9%88%D8%AC%D9%87-%D8%A8%D9%87-%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D8%AA%D9%88%D8%AD%DB%8C%D8%AF%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D9%86-%D9%85%D8%B4%D8%A7%D9%88%D8%B1%D9%87 .مشاوران دینی صرفاً افراد طلبه نیستند/ توجه به نگاه توحیدی در این مشاوره.]</ref> علاوه بر این، مشاور اسلامی باید ضمن داشتن اطلاعات دینی بالا، مشکل مخاطب را بشناسد و بعد از آن با وی درباره راهکارهای موجود صحبت کند؛ مشاور دینی؛ همانند پزشکی است که ابتدا در جریان بیماری و درد بیمار قرار می‌گیرد و بعد از آن به دنبال راهکاری برای درمان وی می‌گردد، از همین رو، باید آگاهی‌های وی در حوزه‌های مختلف کامل باشد. با اشاره به اینکه مسائل اخلاقی نیز با مسائل روانی مرتبط است؛ در این صورت، یک مشاور اسلامی باید اطلاعات به‌روزی در این حوزه داشته باشد.<ref>[https://khorasan.iqna.ir/fa/news/3560122/%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86%DB%8C-%D9%84%D8%A7%D8%B2%D9%85%D9%87-%D9%85%D8%B4%D8%A7%D9%88%D8%B1%D9%87-%D8%AF%DB%8C%D9%86%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D8%AA . روانشناسی قرآنی لازمه مشاوره دینی است؛ مشاوره مطلوب، نتیجه تلفیق علم روانشناسی و مبانی دینی است؛اولين نشست تخصصی مشاوره دينی و الزامات آن در مشهد برگزار شد؛ جایگاه خواست الهی در مشاوره دینی.]</ref> به صورت عملی‌تر، کسی‌که در رشته معارف در دانشگاه تحصیل کرده و با اصول مشاوره آشنایی داشته باشند،<ref>[https://khorasan.iqna.ir/fa/news/3558287/%D9%85%D8%B4%D8%A7%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%AF%DB%8C%D9%86%DB%8C-%D8%B5%D8%B1%D9%81%D8%A7%D9%8B-%D8%A7%D9%81%D8%B1%D8%A7%D8%AF-%D8%B7%D9%84%D8%A8%D9%87-%D9%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D9%86%D8%AF-%D8%AA%D9%88%D8%AC%D9%87-%D8%A8%D9%87-%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D8%AA%D9%88%D8%AD%DB%8C%D8%AF%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D9%86-%D9%85%D8%B4%D8%A7%D9%88%D8%B1%D9%87 .مشاوران دینی صرفاً افراد طلبه نیستند/ توجه به نگاه توحیدی در این مشاوره.]</ref> حافظان و قاریان با سابقه<ref>[https://markazi.iqna.ir/fa/news/3563058/%D9%86%D8%B3%D8%AE%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%B3%D8%B1%D8%AF%D8%B1%DA%AF%D9%85-%D9%85%D8%B4%D8%A7%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%BA%D8%B1%D8%A8%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C-%D9%85%D8%B3%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%A7%D9%86 . نسخه‌های سردرگم مشاوران غربی در زندگی مسلمانان.]</ref> و روحانيان آگاه به ادبيات دينی می‌توانند به عنوان مشاور اسلامی در جامعه مورد رجوع قرار گیرند و برای حل مشکلات مردم روش ارائه دهند.<ref>[https://khorasan.iqna.ir/fa/news/2113957/%D8%A7%D9%88%D9%84%D9%8A%D9%86-%D9%86%D8%B4%D8%B3%D8%AA-%D8%AA%D8%AE%D8%B5%D8%B5%DB%8C-%D9%85%D8%B4%D8%A7%D9%88%D8%B1%D9%87-%D8%AF%D9%8A%D9%86%DB%8C-%D9%88-%D8%A7%D9%84%D8%B2%D8%A7%D9%85%D8%A7%D8%AA-%D8%A2%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D9%85%D8%B4%D9%87%D8%AF-%D8%A8%D8%B1%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D8%B1-%D8%B4%D8%AF . اولين نشست تخصصی مشاوره دينی و الزامات آن در مشهد برگزار شد.]</ref> علاوه بر این، مشاور باید رفتارهای شخصیتی، اخلاقی، فردی و اجتماعی را به خوبی بشناسد و براساس طیف مخاطب خود برنامه‌ریزی‌های لازم را انجام دهد.<ref>[https://khorasan.iqna.ir/fa/news/3567749/%D9%81%D8%B7%D8%B1%D8%AA-%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D9%87-%D9%85%D8%B4%D8%A7%D9%88%D8%B1%D9%87-%D8%AF%DB%8C%D9%86%DB%8C-%D9%86%DB%8C%D8%A7%D8%B2-%D8%AC%D8%AF%DB%8C%E2%80%8C%D8%AA%D8%B1-%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87-%D8%A7%D9%85%D8%B1%D9%88%D8%B2-%D8%A8%D9%87-%D9%85%D8%B4%D8%A7%D9%88%D8%B1%D9%87 . فطرت؛ پایه مشاوره دینی/ نیاز جدی‌تر جامعه امروز به مشاوره.]</ref> | ||
== منابع == | == منابع == | ||
| خط ۱۷: | خط ۱۷: | ||
== پاورقی‌ها == | == پاورقی‌ها == | ||
[[رده:روانشناسی و قرآن]] | |||
نسخهٔ کنونی تا ۱۷ ژوئیهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۱۳:۵۸
مشاوره اسلامی؛ مشاوره ای که براساس آموزه‌های اسلامی اعم از قرآن و احادیث و سیره معصومین (ع) به افراد ارائه می‌شود. ارائه مشاوره به افراد، مورد تأکید آموزه‌های قرآنی است و نمونه‌هایی از آن در قرآن قابل مشاهده است. برخی از این نمونه‌ها عبارتند از: مشورت پیامبر(ص) با مردم در امور اجتماعی و سیاسی، مشورت والدین با یکدیگر در مورد گرفتن شیر از نوزاد دو ساله و مشورت قضایی میان حضرت داود(ع) و حضرت سلیمان(ع) در مورد مزرعه چریده شده توسط گوسفندان مردم. ارائه مشاوره اسلامی باید توسط افراد آشنا به مبانی دینی، علوم روز به ویژه روان شناسی صورت بگیرد.
مشاوره در اصطلاح
مشاوره، تعاملی است بين مُراجعهكننده و مشاور كه بدين وسيله به مُراجعه كننده كمك می‌شود تا پس از شناختن خود و كشف راه حل، تصميمات معقول و مقبولی اتخاذ كند.[۱] مشاوره نوعی فرآیند ارتباطی است‌که عواملی همچون جنس، فرهنگ، سن، پایگاه اجتماعی - اقتصادی، نظام ارزشی- اعتقادی مُراجع و مشاور بر آن تأثیر می گذارند.[۲]
مشاوره اسلامی در اصطلاح
مشاوره اسلامی به مشاوره‌ای گفته می‌شودکه در آن از تعالیم و آموزه‌های اسلامی اعم از قرآن، احادیث و سیره ائمه اطهار(ع) برای مشاوره دادن به افراد استفاده می-شود.[۳] علاوه بر تعالیم و آموزه‌های اسلامی، از علوم روز به ویژه از علم روان شناسی نیز در مشاوره اسلامی استفاده می-شود.[۴] البته، این آشنایی با علوم روز باید در حد مطلوب باشد؛ نه اینکه با بهره کم از سبک زندگی قرآنی و تلفیق با روش‌های غربی مشکلات دو چندان شود.[۵]راه تشخیص آموزه‌های دینی و غیر دینی در مشاوره اسلامی این است‌که سه محور فطرت، عقلانيت و معنويت در آن لحاظ شود. بر این اساس، هر آموزه ای كه مبتنی بر عقلانيت باشد، آموزه دينی است و برای مشاوره مؤثر است.[۶]
مشاوره اسلامی در قرآن
مشاوره در قرآن، جایگاه ویژه‌ای دارد تا جایی که در بعضی از آیات بعد از بيان مسئله ايمان و نماز به مقوله مشاوره اشاره مطرح شده است. اين خود دليل بر اهمیّت موضوع است‌كه مردم بايد در كارهايشان با يكديگر مشاوره كنند.[۷][۸] مشاوره مختص یک مسئله نیست؛ بلکه شامل همه امور سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و خانوادگی است.[۹] نمونه‌ای از مشاوره سیاسی و اجتماعی، مشاوره‌ای است‌که پیامبر(ص) برای بهتر انجام شدن امور جامعه با برخی از اصحاب خود انجام می‌داد.[۱۰] نمونه دیگری از مشاوره، مشاوره خانوادگی است.[۱۱] نمونه دیگری از مشاوره‌که در قرآن مورد تأکید است، مشاوره قضایی است‌که حضرت داوود و سلیمان (ع) پیرامون مزرعه چریده شده توسط گوسفندان مردم ارائه داده‌اند.[۱۲]
شرایط مشاور اسلامی
اسلام بر روی مشاوره دینی و قرآنی تأکید دارد و شرایطی نیز برای مشاور اسلامی در نظر گرفته شده است؛ در این زمینه کسانی که مشاوره میدهند از نظر اسلام وظیفه سنگینی به عهده گرفتهاند و باید مبانی دینی در مشاوره را به خوبی به افراد ارایه دهند؛ ولی اگر کسی از روی غرض شخصی، خلاف مشورت صحیح را ارایه دهد، خیانت کرده است، حتی اگر یک کافر یا یهودی نیز برای مشاوره به یک مسلمان رجوع کرد، باید به خوبی او را هدایت و راهنمایی کند.[۱۳] بسیاری از تکنیک‌هایی‌که مشاوران اسلامی استفاده می‌کنند، باید خاص فرهنگ ایرانی-اسلامی و برخاسته از روایات و احادیث دینی و پیشینه فرهنگی ملی باشد. یکی دیگر از شرایط مشاور اسلامی، رازداری و احترام به آزادی مُراجعان است و هر مُراجع جدای از نوع مشکل یا ویژگی‌های فردی به‌دلیل انسان بودن مورد احترام مشاور است و مُراجعان باید اطمینان داشته باشند که آنچه در اتاق مشاوره بیان می‌کنند کاملاً، محرمانه باقی خواهد ماند.[۱۴] یکی دیگر از شرایط مشاور اسلامی این است‌که باید از سلامت روانی و اجتماعی برخوردار و دارای کمالات نفسانی باشد. همچنین، باید عاقل، صاحب رأی و نظر و دارای اطلاعات لازم و خبرگی کافی در مشاوره باشد[۱۵]و اگر مشاور در زمینه ای علم و اطلاعات کافی نداشت، باید او را به یک مشاور دیگر ارجاع دهد.[۱۶] مشاور اسلامی باید همیشه نیازها را را رصد کرده و اطلاعات روز را به دست آورد؛ زیرا اگر اطلاعات به‌روزی نداشته باشد، نمی‌تواند مشکلات مردم را حل کند.[۱۷] علاوه بر این، مشاور اسلامی باید ضمن داشتن اطلاعات دینی بالا، مشکل مخاطب را بشناسد و بعد از آن با وی درباره راهکارهای موجود صحبت کند؛ مشاور دینی؛ همانند پزشکی است که ابتدا در جریان بیماری و درد بیمار قرار می‌گیرد و بعد از آن به دنبال راهکاری برای درمان وی می‌گردد، از همین رو، باید آگاهی‌های وی در حوزه‌های مختلف کامل باشد. با اشاره به اینکه مسائل اخلاقی نیز با مسائل روانی مرتبط است؛ در این صورت، یک مشاور اسلامی باید اطلاعات به‌روزی در این حوزه داشته باشد.[۱۸] به صورت عملی‌تر، کسی‌که در رشته معارف در دانشگاه تحصیل کرده و با اصول مشاوره آشنایی داشته باشند،[۱۹] حافظان و قاریان با سابقه[۲۰] و روحانيان آگاه به ادبيات دينی می‌توانند به عنوان مشاور اسلامی در جامعه مورد رجوع قرار گیرند و برای حل مشکلات مردم روش ارائه دهند.[۲۱] علاوه بر این، مشاور باید رفتارهای شخصیتی، اخلاقی، فردی و اجتماعی را به خوبی بشناسد و براساس طیف مخاطب خود برنامه‌ریزی‌های لازم را انجام دهد.[۲۲]
منابع
پاورقی‌ها
- ↑ . اهميت مشورت از منظر قرآن و روايات اسلامی.
- ↑ . تبیین جایگاه مشاوره در اسلام/ دین، مهم‌ترین عامل در ایجاد سازگاری و بهتر زیستن
- ↑ . مشاوره اسلامی ویژه خانواده‌های یزدی رونق یابد؛ جایگاه خواست الهی در مشاوره دینی.
- ↑ . تسلط بر مبانی دینی و روانشناسی؛ دو رکن مشاوره مذهبی.
- ↑ . نسخه‌های سردرگم مشاوران غربی در زندگی مسلمانان.
- ↑ . اولين نشست تخصصی مشاوره دينی و الزامات آن در مشهد برگزار شد؛اولين نشست تخصصی مشاوره دينی و الزامات آن در مشهد برگزار شد؛رویکرد مراکز مشاوره مبتنی بر آموزه‌های دینی و فرهنگ بومی باشد.
- ↑ . نگاهی به مسأله مشاوره از ديدگاه قرآن؛
- ↑ . وَ الَّذِينَ اسْتَجابُوا لِرَبِّهِمْ وَ أَقامُوا الصَّلاةَ وَ أَمْرُهُمْ شُورى بَيْنَهُمْ وَ مِمَّا رَزَقْناهُمْ يُنْفِقُونَ؛ «و كسانى كه [نداى] پروردگارشان را پاسخ [مثبت] داده و نماز برپا كردهاند و كارشان در ميانشان مشورت است و از آنچه روزيشان دادهايم انفاق مىكنند» (شوری/38).
- ↑ . تبیین جایگاه مشاوره در اسلام/ دین، مهم‌ترین عامل در ایجاد سازگاری و بهتر زیستن؛استفاده از روانشناسی اسلامی برای حل معضلات خانواده‌ها و نسل جوان؛ اهميت مشورت از منظر قرآن و روايات اسلامی
- ↑ . فَبِما رَحْمَةٍ مِنَ اللَّهِ لِنْتَ لَهُمْ وَ لَوْ كُنْتَ فَظًّا غَلِيظَ الْقَلْبِ لَانْفَضُّوا مِنْ حَوْلِكَ فَاعْفُ عَنْهُمْ وَ اسْتَغْفِرْ لَهُمْ وَ شاوِرْهُمْ فِي الْأَمْرِ فَإِذا عَزَمْتَ فَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُتَوَكِّلِينَ؛ «پس به [بركتِ] رحمت الهى، با آنان نرمخو [و پُر مِهر] شدى، و اگر تندخو و سختدل بودى قطعاً از پيرامون تو پراكنده مىشدند. پس، از آنان درگذر و برايشان آمرزش بخواه، و در كار [ها] با آنان مشورت كن، و چون تصميم گرفتى بر خدا توكل كن، زيرا خداوند توكل كنندگان را دوست مىدارد». (آل عمران/159).
- ↑ . وَ الْوالِداتُ يُرْضِعْنَ أَوْلادَهُنَّ حَوْلَيْنِ كامِلَيْنِ لِمَنْ أَرادَ أَنْ يُتِمَّ الرَّضاعَةَ وَ عَلَى الْمَوْلُودِ لَهُ رِزْقُهُنَّ وَ كِسْوَتُهُنَّ بِالْمَعْرُوفِ لا تُكَلَّفُ نَفْسٌ إِلَّا وُسْعَها لا تُضَارَّ والِدَةٌ بِوَلَدِها وَ لا مَوْلُودٌ لَهُ بِوَلَدِهِ وَ عَلَى الْوارِثِ مِثْلُ ذلِكَ فَإِنْ أَرادا فِصالًا عَنْ تَراضٍ مِنْهُما وَ تَشاوُرٍ فَلا جُناحَ عَلَيْهِما وَ إِنْ أَرَدْتُمْ أَنْ تَسْتَرْضِعُوا أَوْلادَكُمْ فَلا جُناحَ عَلَيْكُمْ إِذا سَلَّمْتُمْ ما آتَيْتُمْ بِالْمَعْرُوفِ وَ اتَّقُوا اللَّهَ وَ اعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ بِما تَعْمَلُونَ بَصِيرٌ؛ «و مادران [بايد] فرزندان خود را دو سال تمام شير دهند. [اين حكم] براى كسى است كه بخواهد دوران شيرخوارگى را تكميل كند. و خوراك و پوشاك آنان [مادران]، به طور شايسته، بر عهده پدر است. هيچ كس جز به قدر وسعش مكلف نمىشود. هيچ مادرى نبايد به سبب فرزندش زيان ببيند، و هيچ پدرى نبايد به خاطر فرزندش [ضرر ببيند]. و مانند همين بر عهده وارث هست. پس، اگر [پدر و مادر] بخواهند با رضايت و صوابديد يكديگر، كودك را از شير بازگيرند، گناهى بر آن دو نيست. و اگر خواستيد براى فرزندان خود دايه بگيريد، بر شما گناهى نيست، به شرط آنكه چيزى را كه پرداخت آن را به عهده گرفتهايد، به طور شايسته بپردازيد. و از خدا پروا كنيد و بدانيد كه خداوند به آنچه انجام مىدهيد بيناست». (بقره/233).
- ↑ . وَ داوُدَ وَ سُلَيْمانَ إِذْ يَحْكُمانِ فِي الْحَرْثِ إِذْ نَفَشَتْ فِيهِ غَنَمُ الْقَوْمِ وَ كُنَّا لِحُكْمِهِمْ شاهِدِينَ؛ «و داوود و سليمان را [ياد كن] هنگامى كه در باره آن كشتزار- كه گوسفندان مردم شبهنگام در آن چريده بودند- داورى مىكردند، و [ما] شاهد داورى آنان بوديم» (أنبیاء/78).
- ↑ . توسعه مشاوره دینی در آموزش و پرورش/ نظر اسلام درباره مشاوره
- ↑ . رویکرد مراکز مشاوره مبتنی بر آموزه‌های دینی و فرهنگ بومی باشد
- ↑ . تبیین جایگاه مشاوره در اسلام/ دین، مهم‌ترین عامل در ایجاد سازگاری و بهتر زیستن.
- ↑ . توسعه مشاوره دینی در آموزش و پرورش/ نظر اسلام درباره مشاوره.
- ↑ .مشاوران دینی صرفاً افراد طلبه نیستند/ توجه به نگاه توحیدی در این مشاوره.
- ↑ . روانشناسی قرآنی لازمه مشاوره دینی است؛ مشاوره مطلوب، نتیجه تلفیق علم روانشناسی و مبانی دینی است؛اولين نشست تخصصی مشاوره دينی و الزامات آن در مشهد برگزار شد؛ جایگاه خواست الهی در مشاوره دینی.
- ↑ .مشاوران دینی صرفاً افراد طلبه نیستند/ توجه به نگاه توحیدی در این مشاوره.
- ↑ . نسخه‌های سردرگم مشاوران غربی در زندگی مسلمانان.
- ↑ . اولين نشست تخصصی مشاوره دينی و الزامات آن در مشهد برگزار شد.
- ↑ . فطرت؛ پایه مشاوره دینی/ نیاز جدی‌تر جامعه امروز به مشاوره.