استادولی، حسین

حسین استادولی؛ مترجم و مصحح قرآن و متون دینی. استاد ولی محقق علوم اسلامی و حدیث شناس ایرانی است که از جمله مهمترین فعالیت های او در زمینه تصحیح و ویراستاری و ترجمه قرآن کریم است. ترجمه ایشان از قرآن، از جمله ترجمه های فراگیر است.

زندگی

حسین استاد ولی، مؤلف، مترجم و حدیث‌شناس ایرانی است. ایشان در سال ۱۳۳۱ در شهر تهران به دنیا آمد. وی در فاصله سال‌های ۴۸ تا ۵۷ همزمان با تحصیل در مدرسه آیت الله مجتهدی، در محضر استاد محقق حاج سیدهاشم حسینی تهرانی، حضور یافته و از مباحث کلامی آن استاد در مسئله امامت و دیگر مسائل معرفتی بهره برد. این رابطه تا سال رحلت وی(۱۳۷۰) به طور پراکنده ادامه داشت. از سال ۱۳۶۲ به بعد چند سالی به درس آیت الله حاج شیخ محمدتقی شریعتمداری حاضر شد و کتاب شرح لمعه شهید و مکاسب محرمه شیخ انصاری را پایان برد. در سال ۱۳۵۳ برای آشنایی بیشتر با علم حدیث و تحقیق و تصحیح آن، به محضر استاد محقق میرزا علی اکبر غفاری(ره) شرفیاب شد و تا سال ۱۳۸۳ زمانی که استادش به رحمت حق پیوست، خوشه‌چین خرمن دانش و تحقیق در محضر آن بزرگوار بود.

آثار

استادولی ترجمه صحیفه سجادیه، ترجمه امالی شیخ مفید، تصحیح، ترجمه و توضیح اصول کافی، ترجمه امالی شیخ طوسی، ترجمه و تصحیح مفاتیح الجنان ، ترجمه قرآن کریم، ترجمه «نهج‌البلاغه»، ترجمه «بحرالمعارف ملاعبدالصمد الحمدانی(ره)»، ترجمه «علم الیقین» ملا محسن فیض کاشانی(ره)، ترجمه «سنن‌النبی» علامه طباطبایی(ره) و ترجمه «دروس فی الاخلاق» آیت‌الله علی مشکینی از جمله آثار استادولی است. همچنین حسن بن علی (ع) بیدارترین سردار، حسین بن علی (ع) به روایت اهل سنت، چکیده زندگانی امام رضا(ع)، احیای خاطره عاشورا، نقش غدیر در امامت حضرت امیر(ع) از تألیفات او است.

ویژگی های ترجمه قرآن استادولی

يكی از انواع ترجمه قرآن، ترجمه تفسيری است، يعنی علاوه بر ترجمه، توضيحاتی اضافه در پرانتز و پاورقی نيز ذكر می‌شود، ترجمه «حسين استادولی» از اين نوع ترجمه است. ایشان، پس از بررسی ترجمه‌های قرآنی و ويرايش چند ترجمه مهم مانند: ترجمه جلال‌الدين مجتبوی، الهی قمشه‌ای، آيت‌الله مشكينی و دكتر موسوی گرمارودی در اواخر سال ۱۳۷۵، ترجمه مستقلی ارائه داد. اين ترجمه در سال ۱۳۸۵ به چاپ رسيد و از ويژگی‌هائی مانند «دقت در ترجمه واژگان»، «سلامت و روانی عبارات»، «توجه به فصاحت و بلاغت قران» برخوردار است. در اين ترجمه فارسی‌گرائی افراطی به كار نرفته و واژه‌هايی مثل ايمان، يقين، انقاق ترجمه نشده است. ترجمه حسين استادولی از توضيحات تفسيری نيز خالی نيست و در مواردی جهت روشن كردن معنای آيه يا اتصال آن با آيات قبل توضيحاتی در متن داده شده است. اين توضيحات به دقت با دو قلاب از متن جدا و توضيحات مفصل‌تر نيز در پاورقی ارائه شده؛ که در آنجا به حل برخی معضلات یا شأن نزول و متشابهات پرداخته شده است.

مزایای ترجمه قرآن استادولی

توضيحات تفسيری، ترجمه استادولی را منحصر به فرد كرده است؛ توضيحاتی كه مترجم در ذيل آيات و يا در پاورقی ذكر كرده، يكی از ويژگی‌های مثبت اين ترجمه به حساب می‌آيد. وی در كمترين صفحات مطالب عميقی را بيان كرد كه در بسياری از ترجمه‌ها نظير آن را نمی‌توان يافت.

معایب ترجمه قرآن استادولی

از جمله معایب ترجمه استادولی آن است که، گاه ماضی و مضارع بودن افعال مورد توجه قرار نگرفته و يا واژگان به درستی ترجمه نشده‌اند. گاه آسيب‌هايی مانند حذف فعل بدون قرينه در اين ترجمه ديده می‌شود. شايد اگر مترجم اثر خود را به دست ويراستار می‌سپرد، مشكلات اين‌چنينی به وجود نمی‌آمد.

دیدگاه استادولی راجع به ترجمه منظوم قرآن

به نظر استادولی ترجمه منظوم هم می‌تواند پیام را برساند و می‌تواند مخاطبان زیادی را جذب کند، ولی نباید ترجمه را در یک بیت محدود کرد که حتماً یک قسمت از آیه در یک بیت ترجمه بشود؛ ممکن است یک آیه در دو بیت بیان شود. مترجم می‌تواند توضیحات را در قالب شعر بیاورد. حتی اشکالی هم ندارد که ضمایر در شعر مشخص شود. گاه اگر ضمایر مشخص نشود اصلاً نمی‌توان ترجمه را منظوم کرد مثل آیاتی که درباره یوسف و زلیخا نازل شده است. در ترجمه منظوم می‌توان از روی یک ترجمه دقیق اقدام به نظم کشیدن کرد؛ یعنی محتوا را منظوم کرد. زبان شعر، خود زبانی مستقل است و نظم و تخیل جزء ادبیات است و قرآن هم می‌تواند با این زبان به دیگران منتقل شود. طرفدار هم دارد و خلاف شئون دینی هم نیست. شعر یک زبان خاص است و طرفداران خاص خود را دارد که منافاتی هم با فهم قرآن کریم ندارد، بلکه در برخی مواقع فهم قرآن را هم آسان می‌کند.

ضعف مترجمان قرآن از دیدگاه استادولی

معمولاً مترجمين در صرف و نحو يا ضعف داشته يا بی‌دقت هستند. گاهی سهل‌انگاری‌ها و تند‌كاری‌ها سبب می‌شود كه از نظر صرفی لغتی اشتباه ترجمه شود، اشتباهات ترجمه هم بسيار خطرناك است. گاهی نيز از نظر نحوی تركيب آيه را درست معنا نمی‌كنند، ارتباط بين آيات، تجزيه و تركيب آيات نيز از مسائل مهمی است كه بايد به آن توجه شود. گاهی يك ويرگول را جابه جا كردن موجب فهم بد معنای آيات می‌شود. البته اين اشتباهات ممكن است به دليل بی‌دقتی رخ دهد و مترجم خود به مطلب آگاه باشد، ولی در مقام عمل دچار مشكل شود. لذا لازم است تا مترجمان با دقت و حوصله، علومی را كه آگاهند در مقام ترجمه به طور كامل پياده كنند. گاهی نیز در ترجمه مشكلاتی فقهی پيش می‌آيد. مترجم بايد با فقه اسلامی نيز آشنا باشد. گاهی نيز برخی آيات به علم كلام مربوط می‌شوند، بنابراين مترجم بايد به علم كلام هم آشنا باشد. به طور كلی مترجم بايد با ادبيات عرب و فارسی، فصاحت و بلاغت، علم فقه و كلام آشنا باشد، تا بتواند ترجمه نسبتاً خوبی از قرآن ارائه دهد.

منابع

ویکی پدیا

ایکنا