سوره اعراف

سوره اعراف؛ از سوره های مکی است و سی و نهمین سوره‌ای است که بر پیامبر(ص) نازل شده است. نزول سوره اعراف در سخت‌ترین شرایط مسلمانان، یعنی در دوران محاصره اقتصادی در مکه بود.

معرفی سوره

سوره اعراف هفتمين سوره قرآن كريم و يكی از سوره‌هايی است كه با پاره‌ای از حروف مقطعه، يعنی «المص» آغاز شده است، و جز سه سوره «ن»، «ق» و «ص» سوره‌ای قبل از آن نازل نشده كه آغاز آن دارای حروف مقطعه باشد. سوره اعراف مانند دیگر سوره‌های مکی، به موضوعات آفرینش، اثبات توحید، مبارزه با شرک و بیان جایگاه انسان در جهان آفرینش پرداخته است و از آنجا که ابتدای آفرینش به تصویر کشیده شده، پیمان‌های انسان را یادآوری کند که او از ابتدای خلقت با خداوند بسته است. همچنین برای نشان‌دادن نتیجه انحراف از مسیر توحید، به سرگذشت اقوام پیشین و پیامبرانی همچون نوح(ع)، لوط(ع) و شعیب(ع) می‌پردازد.

محتوای سوره

موضوع و محور اساسی سوره اعراف عبارت از انذار و هشداری است كه متخلفان را بيمناك می‌كند؛ يعنی كسانی را بيم می‌دهد كه با غير خدا طرح دوستی می‌بندند، و غير خدا را به سرپرستی از خويش بر می‌گزينند، و در مقام تكذيب آيات الهی بر می‌آيند، و در طاعت الهی استكبار می‌ورزند، و خدا را به دست فراموشی می‌سپارند، و نعمت‌های او را سپاس نمی‌دارند. مقاصد و ويژگی‌های سوره اعراف: آيات سوره اعراف در سوی مقاصد و اهداف خود ـ با بيان عظمت قرآن، و شكوه هدايت و رهنمودها و قدرت استدلال آن در توضيح دعوت الهی، و انذار و تهديد مخالفان به وسيله قرآن ـ ترتيب يافته است. اهداف دعوت الهی ـ در مكه ـ عبارت از توضيح و گزارش رسالت اسلام، و بيان اصول و مبانی اين دعوت است، اين اصول و مبانی عبارت است از: بررسی اجمالی عناصر سوره اعراف؛ سوره اعراف با ما از عظمت و شكوه قرآن سخن می‌گويد، و ما را به پيروی از آن بر می‌انگيزد، و از مخالفت با آن برحذر می‌دارد، و به كارهايی تشويق می‌كند كه كفه ترازوی اعمال نيك ما را در روز قيامت گران سنگ و ارجمند می‌كند، و آن‌را در اين سوره با طليعه‌ای آغاز می‌كند كه بايد آن‌را «برائت استهلال» و يا عنوان و تابلوئی برشمرد كه محتوای سوره را زير پوشش قرار داده و اين محتوا را ارائه می‌نمايد.موضوعات اصلی سوره اعراف را می‎توان اینگونه بیان کرد:

آفرینش انسان

این سوره به صورت مفصل در مورد آفرینش آدم و حوا، دو انسان نخستین، فریب خوردن آنان از ابلیس و خروجشان از بهشت و چگونگی آغاز زندگی‌شان در زمین سخن گفته است.

انس با قرآن

از قرآن‌ کریم‌، به‌ عنوان‌ کتابی‌ الهی در جهت‌ هدایت‌ خاص‌ و رحمت‌ ویژه خداوند نسبت‌ به‌ جهانیان یاد می‌کند و روز قیامت را روز ظهور تفسیر قرآن می‌نامد.

آغاز آفرینش‌ زمین‌ و آسمان‌

بار دیگر، آغاز آفرینش‌ زمین‌ و آسمان‌ را بیان می‌کند و راهیابی‌ و گمراهی‌ انسان‌ها را در ارتباط با پروردگارشان‌ مشخص‌ می‌کند.

داستان‌ حضرت‌ موسی‌(ع)

سرگذشت حضرت موسی(ع) نیز به صورت مفصل در این سوره آمده است. ابتدا به اتفاقاتی می‌پردازد که بین ایشان با فرعون افتاده و پس از آن ‌رفتار بنی‌اسرائیل‌ با موسی(ع) بیان می‌شود.

پیمان‌های الهی

همچنین پیمان‌هایی که بین انسان و خداوند بسته شده را یادآوری می‌کند و انسان را مسئول شرک و ایمان خود معرفی می‌کند و در این رابطه داستان‌هایی مربوط به تلاش پیامبران برای هدایت افراد آورده شده است.

آخرت

موضوع روز قیامت یکی دیگر از مسائلی است که در این سوره یاد شده؛ مسئله‌ای که کسی جز خداوند از آن اطلاع ندارد.

پوشش و حجاب در سیاق سوره

حجاب، امری ظاهری و معنوی است، ولی عفاف، امری صرف معنوی و درونی است كه هر دوی اين موارد لازم و ملزوم هستند و هر آن كه عفيف تر و از درون پاك تر باشد، خود را بيشتر مقيد به حجاب و پوشش می‌داند. خداوند در آيه ۲۶ سوره مباركه اعراف قرآن كريم در مورد پوشش و حجاب به همان مسأله لباس و پوشانيدن بدن كه در سرنوشت آدم نقش مهمی داشته، و می فرمايد:«یَا بَنِی آدَمَ قَدْ أَنزَلْنَا عَلَیْكُمْ لِبَاسًا یُوَارِی سَوْءَاتِكُمْ وَرِيشًا وَلِبَاسُ التَّقْوَىَ ذَلِكَ خَیْرٌ ذَلِكَ مِنْ آیَاتِ اللّهِ لَعَلَّهُمْ یَذَّكَّرُونَ»،«ای فرزندان آدم! لباسی برای شما فرو فرستاديم كه اندام شما را می‌پوشاند و مايه زينت شما است و لباس پرهيزگاری بهتر است، اينها (همه) از آيات خدا است شايد متذكر (نعمت‌های او) شوند.»عفاف و حجاب، تنها ويژه‌ زنان نيست، مردان نيز بايد پاكدامنی و پوشش مناسب داشته باشند، ولی از آن روی كه زن، نماد زيبايی در خلقت و شاه‌كار آفرينش است، بيشترين تاكيد در حجاب، متوجه زنان شده است، اما باز هم در اين راستا مردان نيز بايد حجاب خود را رعايت كرده و از قرار گرفتن در ميادين گناه پرهيز كنند. در آيه ۳۰ سوره مباركه نور نيز خداوند مصاديق ديگری از حجاب را معرفی كرده و می‌فرمايند: «قُل لِّلْمُؤْمِنِينَ یَغُضُّوا مِنْ أَبْصَارِهِمْ وَیَحْفَظُوا فُرُوجَهُمْ ذَلِكَ أَزْكَى لَهُمْ إِنَّ اللَّهَ خَبِيرٌ بِمَا یَصْنَعُونَ»،«به مؤمنان بگو چشم‌های خود را (از نگاه به نامحرمان) فرو گيرند، و فروج خود را حفظ كنند، اين برای آنها پاكيزه‌تر است، خداوند از آنچه انجام می‏دهيد، آگاه است. » خوشرو، فوايد و پيامدهای مثبت حجاب را در چهار محور فردی، خانوادگی، اجتماعی و اقتصادی دانست با رعايت عفاف و حجاب است كه انسان می‌تواند به جايگاهی بسيار رفيع رسيده و پله‌های كمال را بپيمايد و نيز حجاب هرگز مانع فعاليت‌های خانوادگی و اجتماعی زنان نمی‌شود.

منابع

خبرگزاری ایکنا