سوره توبه

سوره «توبه؛ یا «برائت» نهمین سوره قرآن کریم است که ۱۲۹ آیه دارد. توبه را یکی از سوره‌های مدنی می‌دانند که در جزء‌های دهم و یازدهم قرار گرفته است. در ترتیب نزول، صد و چهاردهمین (آخرین) سوره‌ای است که بر پیامبر(ص) نازل شده است.

معرفی سوره

واژه «توبه» در زبان عربی به معنی بازگشت و در اصطلاح قرآن، به معنی بازگشت از گناه به سوی خداوند است. نام‌گذاری این سوره به دلیل سخن گفتن از توبه در آیات متعدد آن است. از مهم‌ترین ویژگی این سوره آن است که بدون «بسم الله الرحمن الرحیم» آغاز می‌شود. مفسران دلایل مختلفی را در این مورد بیان کرده اند از جمله اینکه: «ِبسْمِ الله الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ» آیه رحمت و امان دادن است، درحالی که سوره توبه براى برداشتن امان است.در روایت ابن عباس آمده است عثمان گفت پیامبر درباره جای این دو سوره سخن نگفت و ما این دو را به این دلیل پشت سر هم آوردیم که هر دو در مدینه نازل شده بودند و موضوعشان یکی بود. یاران پیامبر هیچگاه این آیات را با «بسم الله» نشنیده بودند. اين سوره به دنبال سوره انفال نازل شده و هر دو يک سوره به حساب می‌آيند.

اصلی‌ترین موضوع این سوره، مسئله توبه است و راهکارهایی برای توبه واقعی و بازگشت از شرک به ایمان و توجه به موضوعاتی مانند نماز، زکات و جهاد را مورد توجه قرار می‌دهد. همچنین مجموعه‌ای از گناهان مانند دنیادوستی، تن‌آسایی، نیرنگ، منفعت‌گرایی، فرصت‌طلبی و دروغ‌پردازی را مطرح می‌کند که معمولاً از «گناهان کبیره» به شمار نمی‌آیند و معمولا با ادعای مسلمانی و تظاهر به دینداری همراه‌ می‌شوند؛ در قرآن کریم این رفتارها مصداق «فسق» و «کُفر» است. سوره توبه دستور برای قطع ارتباط با مشرکان و منافقان است؛ اما راه توبه را برای آنان باز می‌‌‌گذارد. این سوره به مؤمنان دستور می‌دهد، اگر اطرافیانتان مشرک هستند، از آنها دوری کنند همانگونه که حضرت ابراهیم(ع) از پدرش دوری جست. از دیگر موضوعات سوره توبه، اشاره به مسجد «ضرار» است؛ مسجدی که توسط منافقان برای ایجاد تفرقه در میان مسلمانان ساخته شده بود و به دستور پیامبر تخریب شد.