سوره نصر

سوره نصر؛ صد و دهمین سوره و از سوره‌های مدنی قرآن است که در جزء سی‌ام جای دارد. نام سوره از آیه اول آن گرفته شده و به معنای پیروزی است. در این سوره سه پیشگویی و خبر غیبی مهم وجود دارد: «فتح مکه با پیروزی بزرگ و غلبه نهایی اسلام»، «ایمان آوردن مردم مکه و اطراف آن به اسلام و بیعت با رسول خدا(ص)» و «رحلت پیامبر(ص)».

معرفی سوره

سوره نصر، جزو سوره‌های مدنی و در چینش کنونی مُصحَف، صد و دهمین سوره قرآن است. سوره نصر دارای 3 آیه است. سبب این نامگذاری آن است که کلمه نصر در اولین آیه این سوره به کار رفته و از پیروزی الهی سخن گفته است. برخی برآنند که آخرین سوره‌ای است که به صورت کامل و یک جا بر پیامبر(ص) نازل شده است.

غرض و محتوای سوره

خداوند در سوره نصر، به رسولش وعده پیروزی و یاری می‌دهد و اعلام می‌کند خیلی زود مردم گروه‌گروه داخل اسلام می‌شوند. پس به پیامبر(ص) دستور می‌دهد به شکرانه این یاری و پیروزی، خدا را تسبیح کند و حمد بگوید و استغفار کند. بنابر نظر برخی مفسران همچون علامه طباطبایی این سوره در مدینه بعد از صلح حدیبیه و قبل از فتح مکه نازل شده است؛ پس مراد از فتحی که خداوند به آن وعده می‌دهد، فتح مکه است.

تفسیر سوره

سه پیش‌بینی

در سوره نصر سه پیش‌بینی وجود دارد. يكی خبر دادن از پيروزی با حرف شرطِ«اذا» كه بيان‌گر تحقق قطعی است. ديگری پيوستن گروه گروه مردم به اسلام و سومی حالت پيوستن مردم است كه در معنی واژه افواج است.

دستور به تسبیح و استغفار

این سوره نیز یک نکته تربیتی بسیار مهمی دارد و آن در آیه پایانی است که دستور به تسبیح و استغفار داده است. گویی که وقتی پیروزی به سراغ انسان می‌آید، غرور نیز به وجود می‌آید اما خدا در اینجا تصریح می‌کند که فتح و نصرت از آن خداست. ثانیاً پیامبر(ص) باید تسبیح بگوید و استغفار کند، چون ممکن است غرور به ایشان و اصحاب ایشان نزدیک شود.

شأن نزول سوره

این سوره که مربوط به فتح مکه است. در سال هشتم هجری پیغمبر اسلام(ص) با ده‌هزار نفر مرد مسلح جنگی به صورت مخفیانه مکه را محاصره کرد و در روز ۲۰ ماه رمضان همین سال این شهر را فتح کرد، مشرکان قریش وقتی متوجه محاصره سپاه اسلام شدند که امکان هیچ مخالفت و مقاومتی وجود نداشت. مکه با کمال قدرتمندی پیامبر(ص) فتح شد. مشرکان وقتی دیدند مکه فتح شد و اتفاقی نیفتاد، به یکدیگر گفتند: بدانید دین محمد(ص) حق است. اگر بر حق نبود و قصد سوئی داشت، کعبه مثل اصحاب فیل او را از بین می‌برد. پس از آن مشرکان و مردم مکه دسته دسته برای اسلام آوردن خدمت پیامبر(ص) می‌رسیدند. پیش از آن، مردم تک تک اسلام میآوردند، اما وقتی دیدند مکه بدون خونریزی فتح شد، دسته دسته می‌آمدند و مسلمان می‌شدند به این مناسبت سوره نصر نازل شد.

خبر سوره از وفات پیامبر اکرم (ص)

خود پیامبر(ص) درباره این سوره فرموده‌اند: این سوره خبر وفات مرا را می‌دهد. برخی معتقدند ماجرای نزول سوره نصر و خبر پیامبر از رحلت خویش حکمتی داشته و آن اینکه در آینده کسی مدعی نشود که رحلت ایشان ناگهانی بوده است و برنامه ای برای آینده مسلمین نداشتند.

فضیلت سوره

از امام صادق(ع) نقل شده است که اگر کسی این سوره را بخواند موجب پیروزی بر دشمن می‌شود. همچنین در فضيلت خواندن سوره مباركه نصر، در كتاب «ثواب الاعمال» به روایتی از امام صادق(ع) اشاره می‌شود كه هركس سوره نصر را در نافله‌ها يا نمازهای واجب بخواند، خداوند او را بر تمامی دشمنان ياری می‌دهد و در روز قيامت چنان محشور می‌شود كه با او كتابی است مدافع او.