ویراستار
۱٬۴۲۴
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
(صفحه‌ای تازه حاوی «ابونصر، محمد بن مسعود عياشی سمرقندی (وفات: 320 قمری)؛ صاحب تفسیر معروف به عیاشی، و از بزرگان فقهاى شیعه. او مردی جامع بوده و در رشته‌هاى فقه، ادب، حدیث و تفسیر متبحر بوده است. وی در قرن‌های سوم و چهارم هجری می زيست، معاصر علامه كلينی بود و تا س...» ایجاد کرد) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۴: | خط ۴: | ||
محمد بن مسعود از قبيله «عياشی» بود و در سرزمين «ماوراءالنهر» چشم به جهان گشود. پدرش «مسعود بن محمد بن عياشی»، به «سمرقندی» شهرت داشت. محمد پس از سال‌ها تحصيل در محضر بزرگان شيعه و سنی سمرقند، با مبانی مكتب تشيع آشنا شد. | محمد بن مسعود از قبيله «عياشی» بود و در سرزمين «ماوراءالنهر» چشم به جهان گشود. پدرش «مسعود بن محمد بن عياشی»، به «سمرقندی» شهرت داشت. محمد پس از سال‌ها تحصيل در محضر بزرگان شيعه و سنی سمرقند، با مبانی مكتب تشيع آشنا شد. | ||
ابن ندیم درباره وی می گوید: «او از قبيله ابن تميم است و از فقهای شيعه اماميه و در فزونی دانش، يگانه روزگار خويش بود و كتاب‌های وی در نواحی خراسان منزلتی رفيع داشت». وی نخست بر مذهب اهل سنت بود ولی پس از بررسی‌های گوناگون به تشيع گرايش پيدا كرد | ابن ندیم درباره وی می گوید: «او از قبيله ابن تميم است و از فقهای شيعه اماميه و در فزونی دانش، يگانه روزگار خويش بود و كتاب‌های وی در نواحی خراسان منزلتی رفيع داشت». وی نخست بر مذهب اهل سنت بود ولی پس از بررسی‌های گوناگون به تشيع گرايش پيدا كرد<ref>[https://iqna.ir/006KyT روايات مندرج در تفسير «عياشی»، موضوعات متنوعی دارد]</ref>. وقتی محمد حق را دريافت، با ناديده گرفتن موقعيت اجتماعی خود، به محفل محبان اهل‌بيت (ع) شتافت و در گروه رادمردان شيعه خاور قرار گرفت. | ||
محمد بن مسعود، عارفی وارسته بود و در فقه، اصول، فلسفه، ادب، حديث، رجال، كلام، معانی، حكمت، هيئت، طب و رياضی، استاد كل به شمار می آمد، تا جايی كه گروهی، وی را استاد «كلينی»، عالم بزرگ شيعه، دانسته اند. | محمد بن مسعود، عارفی وارسته بود و در فقه، اصول، فلسفه، ادب، حديث، رجال، كلام، معانی، حكمت، هيئت، طب و رياضی، استاد كل به شمار می آمد، تا جايی كه گروهی، وی را استاد «كلينی»، عالم بزرگ شيعه، دانسته اند. | ||
| خط ۱۹: | خط ۱۹: | ||
عياشی سمرقندی، علاوه بر كتاب‌هايی كه براساس عقايد و آرای تشيع و سيره اهل‌بيت (ع) نگاشته، حدود ۷ كتاب نيز براساس روايات اهل‌سنت، در خصوص سيره خلفا، به رشته تحرير درآورده است. | عياشی سمرقندی، علاوه بر كتاب‌هايی كه براساس عقايد و آرای تشيع و سيره اهل‌بيت (ع) نگاشته، حدود ۷ كتاب نيز براساس روايات اهل‌سنت، در خصوص سيره خلفا، به رشته تحرير درآورده است. | ||
[[پرونده:تفسیر عیاشی.jpg|جایگزین=تفسیر عیاشی|بندانگشتی|تفسیر عیاشی]] | |||
== تفسیر عیاشی == | == تفسیر عیاشی == | ||
| خط ۲۴: | خط ۲۵: | ||
=== وضعیت نسخه موجود از تفسیر عیاشی === | === وضعیت نسخه موجود از تفسیر عیاشی === | ||
متاسفانه نیمی از این تفسیر در اختیار ماست و از نیمه دیگر خبری نیست | متاسفانه نیمی از این تفسیر در اختیار ماست و از نیمه دیگر خبری نیست<ref>[https://iqna.ir/00HGha مهمترین تفاسیر حدیثی تشیع و تسنن از نظر آیت‌الله سبحانی]</ref>. جلد اول اين تفسير كه شامل سوره حمد تا آخر سوره كهف است، در دسترس قرار دارد. جلد دوم اين تفسير از كتب مفقوده به حساب می‌آيد. دو نسخه قديمی از اين تفسير را علامه مجلسی ديده است كه مانند نسخه‌های موجود در حال حاضر اسناد آن حذف شده است. | ||
هم‌اكنون می‌توان اندكی از مطالب مفقود شده اين تفسير را در منقولات متقدمين از كتاب وی كه نسخه كامل نزد آنان وجود داشته است يافت؛ از جمله «حسكانی نيشابوری» در كتاب «شواهدالتنزيل» كه به وفور از تفسير كامل عياشی (تا آخر قرآن) نقل می‌كند. علامه طبرسی در تفسيرش ـ با يك واسطه ـ از حاكم حسكانی روايات زيادی آورده است. در كتاب «شواهدالتنزيل» بسياری از سندهای از بين رفته روایات عیاشی، يافت می‌شود. | هم‌اكنون می‌توان اندكی از مطالب مفقود شده اين تفسير را در منقولات متقدمين از كتاب وی كه نسخه كامل نزد آنان وجود داشته است يافت؛ از جمله «حسكانی نيشابوری» در كتاب «شواهدالتنزيل» كه به وفور از تفسير كامل عياشی (تا آخر قرآن) نقل می‌كند. علامه طبرسی در تفسيرش ـ با يك واسطه ـ از حاكم حسكانی روايات زيادی آورده است. در كتاب «شواهدالتنزيل» بسياری از سندهای از بين رفته روایات عیاشی، يافت می‌شود. | ||
| خط ۳۱: | خط ۳۲: | ||
عياشی آيات را همراه با احاديث منقول از اهل‌بيت (ع) آورده است؛ چه در تفسير و چه در تأويل آيات. او روایات را بدون جرح و تعديل گذاشته و نقد و بررسی آن‌را به عهده سند ذكر شده همراه روايت كه با كمال تأسف حذف شده‌اند، واگذاشته است. | عياشی آيات را همراه با احاديث منقول از اهل‌بيت (ع) آورده است؛ چه در تفسير و چه در تأويل آيات. او روایات را بدون جرح و تعديل گذاشته و نقد و بررسی آن‌را به عهده سند ذكر شده همراه روايت كه با كمال تأسف حذف شده‌اند، واگذاشته است. | ||
در ضمن، به برخی از قرائات نادر منسوب به ائمه (ع) كه در كتاب‌های ديگر با سندهای ضعيف آورده شده و يا مرسل و فاقد حجتند، اشاره كرده است. مثلا در خصوص آيه «حافظوا علی الصلوات و الصلوه الوسطی و قوموا لله | در ضمن، به برخی از قرائات نادر منسوب به ائمه (ع) كه در كتاب‌های ديگر با سندهای ضعيف آورده شده و يا مرسل و فاقد حجتند، اشاره كرده است. مثلا در خصوص آيه «حافظوا علی الصلوات و الصلوه الوسطی و قوموا لله قانتين» با ذكر روايتی، به امام باقر (ع) نسبت می‌دهد كه چنين قرائت كرده است: «حافظوا علی الصلوات و الصلوه الوسطی و صلوه العصر و قوموا لله قانتين» آنگاه فرموده است كه پيامبر (ص) نيز چنين قرائت می‌كرد (ایکنا1) | ||
هم‌چنين درباره «السبع‌المثانی» از امام صادق (ع) روايت می‌كند كه مقصود، سوره حمد است؛ سپس به تأويل آيه می‌پردازد و رواياتی می‌آورد كه ناظر به بطن آيه است و «السبع‌المثانی» را به امامان معصوم (ع) تأويل می‌كند و می‌افزايد كه در حديث مرسل و مرفوع چنين آمده است كه ظاهر آيه، سوره حمد است، ولی باطن آيه فرزند فرزند است و هفتمين آنان امام قائم (ع) است | هم‌چنين درباره «السبع‌المثانی» از امام صادق (ع) روايت می‌كند كه مقصود، سوره حمد است؛ سپس به تأويل آيه می‌پردازد و رواياتی می‌آورد كه ناظر به بطن آيه است و «السبع‌المثانی» را به امامان معصوم (ع) تأويل می‌كند و می‌افزايد كه در حديث مرسل و مرفوع چنين آمده است كه ظاهر آيه، سوره حمد است، ولی باطن آيه فرزند فرزند است و هفتمين آنان امام قائم (ع) است<ref>[https://iqna.ir/006riO «تفسير عياشی»؛ تفسيری روايی كه به مسائل كلامی نيز پرداخته است]</ref><ref>[https://iqna.ir/006WEc نگاهی بر تفاسير قرآن كريم؛ «تفسير عياشی»]</ref>. | ||