تفسیر نور (کتاب)

تفسیر نور

تفسیر نور؛ تفسیری جامع به زبان ساده نگاشته محسن قرائتی. تفسیر نور به کل قرآن کریم پرداخته است و به گفته مؤلف، هدف از تدوین این تفسیر این بوده تا درس‌هایی از قرآن را به صورت تابلو و پیام درآورد. بیشتر پیام‌ها و درس‌ها از متون تفاسیر معتبر شیعه و سنی استفاده شده و مؤلف نیز نکات جدیدی بر آنها افزوده است. در این تفسیر از اصطلاحات فنی پرهیز شده و مطالب تفسیری در قالب نکاتی مختصر ارائه گردیده است.

مولف

محسن قرائتی در سال ۱۳۲۴ شمسی در شهر کاشان دیده به جهان گشود. قرائتی در سن چهارده سالگی وارد حوزه علمیه کاشان شد و پس از گذشت یکسال به حوزه قم و حوزه نجف رهسپار شد. عمده شهرت قرائتی مرهون حضور در برنامه «درس‌هایی از قرآن» است. برنامه‌ای که به پیشنهاد شهید مطهری و موافقت امام خمینی(ره) پخش آن از سال ۱۳۵۹ از شبکه یک سیما آغاز شد و کماکان ادامه دارد. محسن قرائتی در حوزه تالیف پرکار بوده و تاکنون بالغ بر شصت اثر تالیفی در موضوعات مختلف از وی به چاپ رسیده است؛ از جمله کتاب خاطرات،‌ تفسیر آیات دین و زندگی ، ۳۰۰ نکته در مدیریت اسلامی، تفسیر قرآن برای جوانان، راه رشد، هزار و یک نکته از قرآن کریم و یکصد و پنجاه موضوع از قرآن و احادیث.

شیوه نگارش تفسیر نور

بی‌گمان مهمترین اثر تالیفی قرائتی تفسیر نور است. شیوه نگارش و تدوین تفسیر نور که با همکاری جمعی از محققین از جمله سید جواد بهشتی، محمود متوسل، حسن دهشیری، رحمت‌الله جعفری انجام پذیرفت بدین صورت بود که در ابتدا چند نفر از همکاران مؤلف نکات تفسیرهای منتخب مانند فی ظلال القرآن سید قطب، مَراغی، تفسیر کبیر فخر رازی، تفسیر قُرطُبی، مجمع البیان، نور الثقلین، صافی، المیزان، نمونه، کَشّاف، اطیب البیان و فرقان را استخراج کرده و به صورت مکتوب در اختیار مؤلّف قرار می‌دادند. مؤلف ضمن مطالعه آنها، خود نیز به تحقیق و تتبّع پرداخته و با توجه به نیازهای دینی جامعه، پیام‌های راهبردی قرآن را برای نسل امروز در قالب نکات و پیام‌های آیه، با نثری ساده و روان می‌نوشت و در برخی موارد برداشت‌های خود را با برخی بزرگان حوزه مورد بحث و تبادل نظر قرار می‌داد. نوشته‌های او پس از ارائه در برنامه آینه وحی رادیو، ویراستاری شده و قبل از چاپ یکبار مورد بازبینی نهایی قرار گرفت.

از جمله امتیازات این تفسیر این است که چنانکه ذکر شد، از اصطلاحات فنى، ادبى، فقهى، كلامى و فلسفى احتراز شده است و تنها درس‌هايى از قرآن كه قابل ترجمه به زبان‌هاى زنده دنيا به صورت تابلو و پيام باشد آورده شده است. همچنین از تفسير به رأى احتراز شده و از متن آيات و روايات اهل بيت( ع) استفاده شده است. نکته دیگر اینکه بيشتر پيام‌ها و درس‌ها از متون تفاسير شيعه و سنى استفاده شده است و برخى نكات از مؤلف يا همكاران بوده است. دیگر امتیاز این اثر در این است که با وجود اختصار، داراى بحث‌هاى موضوعى نيز هست. در یک جمله این تفسیر به زبان ساده و روان و قابل استفاده برای عموم نگاشته شده و شامل همه آیات قرآن کریم بوده و مهم‌ترین ویژگی آن پیام‌های کوتاه و کاربردی است که راهگشای زندگی و قابل ترجمه به زبان‌های زنده دنیا است.

شیوه تفسیر آیات

شیوه ارائه تفسیر بدین صورت است که مطالب در چهار بخش تقسیم‌بندی شده است. در بخش اول متن یک یا چند آیه مرتبط با هم به همراه ترجمه آنها آورده شده است. در بخش دوم، پس از ترجمه، نکاتی از آیات بیان شده از جمله بیان ریشه و ترجمه لغات مشکل آیه، بیان شأن نزول‌هایی که در فهم محتوای آیه مهم هستند، بیان آیات مرتبط با آیه که در فهم موضوعی قرآن تأثیر دارند، بیان روایات مربوط به آیه، که در این بخش با توجّه به گستردگی روایات، تنها به ذکر نمونه‌هایی بسنده شده است.

در بخش سوم پیام‌های آیات، که مقصود اصلی مؤلّف از این تفسیر نیز همین بخش بوده است نگاشته شده‌اند. بخش چهارم شامل پاورقی‌ها است که در آن آدرس آیات و روایات و مطالب مربوط به آیه که در قالب نکته‌ها و پیام‌ها نمی‌گنجیده است ذکر شده است.

به عنوان مثال، در تفسیر آیه «بسم الله الرحمن الرحیم» در بخش نکته‌ها آماده است: «بسم اللَّه» آرم ونشانه مسلمانى است و باید همه كارهاى او رنگ الهى داشته باشد. همانگونه كه محصولات و كالاهاى ساخت یك كارخانه، آرم و علامت آن كارخانه را دارد؛ خواه به صورت جزیى باشد یا كلّى. مثلاً یك كارخانه چینى‌سازى، علامت خود را روى تمام ظروف مى‌زند، خواه ظرف‌هاى بزرگ باشد یا ظرف‌هاى كوچك، یا اینكه پرچم هر كشورى هم بر فراز ادارات و مدارس و پادگان‌هاى آن كشور است و هم بر فراز كشتى‌هاى آن كشور در دریاها، و هم بر روى میز ادارى كارمندان.

تفسير نور در دوازده جلد به قطع وزيرى، از سال ۱۳۷۴ شمسی توسط انتشارات مؤسسه در راه حق به چاپ رسيد و در سال ۱۳۷۶ به عنوان كتاب سال جمهورى اسلامى ايران، برگزيده شد. سپس توسط مركز فرهنگى درس‌هايى از قرآن و در چاپخانه سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى بارها به چاپ رسيده است.

منابع

ایکنا