الیاس

الیاس؛ از پیامبران نامبرده شده در قرآن.

شناسه اسمی حضرت الیاس

الف) نام حضرت الياس

نام «الیاس» دو بار در قرآن ذکر شده است و طبق نظر کسانی که «ال یاسین» را الیاس می دانند سه بار که شامل (صافات/۳۷؛ ۱۳۰) نیز است. اینان «یاسین» را نام پدر الیاس دانسته و گفته اند: «آل» به معنای خاندان است و شامل فرزند نیز می شود. برخی دیگر «یاسین» را یکی از نام های پیامبر اکرم ﷺ دانسته و آل یاسین را به خاندان و اهل بیت او نسبت داده اند. «الیاس» کلمه ای غیر عربی است. برخی آن را همان «ایلیا»ی عبری به معنى «یهوه» «خدای من است» دانسته و گفته اند این واژه یونانی بوده و به آخر آن حرف «س» اضافه شده، مانند «هرمس».

شناسه رفتاری و روانی الیاس

الف) نیکوکار

قرآن «الیاس» را جزو بندگان نیکوکار آورده، به او درود و سلام فرستاده «سَلَامٌ عَلَى إِلْ يَاسِينَ إِنَّا كَذَلِكَ نَجْزِي الْمُحْسِنِينَ». (صافات/۱۳۰ و ۱۳۱)

ب) صالح

نام «الیاس» در شمار پیامبرانی که همه از صالحان هستند ذکر شده است «وَزَكَرِيا وَيَحْيِي وَعِيسَى وَإِلْيَاسَ كُلِّ مِنَ الصَّالِحِينَ» (انعام/ ۸۵)

ج) برتری بر جهانیان

الیاس از جمله پیامبران برتری یافته بر تمام عصر خویش و مردم جهان ذكر شده: «... وَكُلًّا فَضَلْنَا عَلَى الْعَالَمِينَ» (انعام/ ۸۶) منظور از «العالمین» ممکن است مردم عصر این پیامبر و یا تمام انسانهای جهان باشد.

شناسه فکری و عقيدتي الياس

الف) دور بودن از شرک و بت پرستی

از جمله اعتقادات الياس دوری از شرک و بت پرستی بوده. قرآن می فرماید: «ذَلِكَ هُدَى اللَّهِ يَهْدِي بِهِ مَنْ يَشَاءُ مِنْ عِبَادِهِ وَلَوْ أَشْرَكُوا لَحَبِطَ عَنْهُمْ مَا كَانُوا يَعْمَلُونَ» (انعام/۸۸) وجود حرف شرط «لو» در این آیه شرک ورزیدن را از الیاس و دیگر پیامبران دور میکند.

ب) جزء مؤمنین بودن

الياس از بندگان مؤمن خداوند بود: «إِنَّهُ مِنْ عِبَادِنَا الْمُؤْمِنِين» (صافات/۱۳۲)

ج) مورد ستایش خداوند

الیاس  به دلیل ایمان و عبادتش مورد ستایش خداوند قرار گرفته و از درود و سلام خداوند برخوردار گشته است. قرآن میفرماید «سلام على ال ياسین إِنَّهُ مِنْ عِبَادِنَا الْمُؤْمِنِينَ». (صافات/۱۳۰-۱۳۲)

شناسه تبلیغی الياس

حضرت الیاس از جانب خداوند دارای مقام نبوت و کتاب الهی و مقام قضاوت بوده است «وَزَكَرِيا وَيَحْيِي وَعِيسَي وَإِلياس کل من الصَّالِحِين .. أَوْلَئِكَ الَّذِينَ آتَيْنَاهُمُ الكِتاب ... .» (انعام/۸۵ و ۸۹) برخی گفته اند «كُلُّ مِنْ الصَّالِحِينَ» یعنی همه آنها از انبیا و رسولان هستند.

الف) دعوت به توحید و پرستش خدا

الياس در راه ترویج توحید و نفی شرک و بت پرستی قیام کرد و قوم خود را به پرهیزکاری و پرستش خدا دعوت کرد، ولی قوم او ـ جز افراد کمی۔ سخنانش را نادیده گرفته و به او ایمان نیاوردند. «إِذْ قَالَ لِقَوْمِهِ أَلَا تَتَّقُونَ أَتَدْعُونَ بَعْلاً وَتَذَرُونَ أَحْسَنَ الْخَالِقِينَ اللَّهَ رَبِّكُمْ وَرَبُّ آبَائِكُمُ الْأَوَّلِينَ» (صافات/ ۱۲۴- ۱۲۶)

ب) تحمل رنج و سختی در راه تبلیغ

الیاس در راه تبلیغ و ترویج توحید پشتکار بسیار به عمل آورد و در برابر آزار و اذیت های مشرکان صبر کرد تا دعوتش را به گوش تمام مردم جامعه خود برساند. او با وجود تکذیب و اهانتها و لجاجت ها به دعوت خویش ادامه داد تا زمانی که ناگزیر شد سر به کوه و بیابان گذارد و در این هنگام« اليسع» را جانشین خود در میان بنی اسرائیل قرار داد. به همین دلیل او را اسوه پشتکار و تحمل سختی در راه دعوت معرفی کرده اند.

شناسه خانوادگی الیاس

نسب الياس

الیاس پسر یاسین، پسر فتحاص، پسر العیز، پسر هارون، پسر عمران است. او از نوادگان هارون و از پیامبران بنی اسرائیل است.

شناسه قومي الياس

الف) شرک و بت پرستی

قوم الیاس بت پرست بودند و بتی به نام «بعل» را می پرستیدند. به همین دلیل، الیاس با آنان مبارزه و خدای واقعی را به آنان معرفی کرد: «إِذْ قَالَ لِقَوْمِهِ أَلَا تَتَّقُونَ أَتَدْعُونَ بَعْلًا وَتَذَرُونَ أَحْسَنَ الْخَالِقِينَ» (صافات/۱۲۴ و ۱۲۵) برخی «بعل» را به معنای «رب» معنا کرده اند. این بت به رنگ طلایی و دراز بوده و چهارصد خدمتکار داشته است. بعل در بی اثر کردن دعوت الیاس به توحید بسیار تأثیرگذار بوده است گویا عبارت «بعل» از زمان حضرت موسی در میان این قوم مورد توجه بوده است.

ب) تکذیب پیامبران

قوم حضرت الیاس به جز تعداد اندکی از آنان، علاوه بر بت پرستی بــه تکذیب پیامبرشان پرداختند به طوری که قرآن می فرماید: «فَكَذَّبُوهُ فَإِنَّهُمْ لَمُحْضَرُونَ إِلَّا عِبَادَ اللَّهِ الْمُخْلَصِينَ». (صافات/۱۲۷ و ۱۲۸)

شناسه حكومتي الياس

در زمان الیاس حاکمی فاسد و جبار به نام «آحاب» حکومت می کرد. او مردم را به پرستش بت بعل وادار می کرد. وقتی خداوند الیاس را به سوی پادشاه فرستاد، ابتدا دعوت او را پذیرفت، ولی همسر شاه که از ابل نام داشت و در غیاب شاه قضاوت میکرد و مرتکب حق کشی و خیانت می شد پادشاه را به مخالفت با الیاس واداشت. «آحاب» علاوه بر اینکه مانع فعالیتهای ارشادی الیاس شد، در صدد کشتن او برآمد از این رو الیاس به کوه ها و بیابانها گریخت و بنابر قولی دیگر، الیاس، الیسع را به جانشینی خود انتخاب کرد و خداوند او را به آسمان ها برد.

شناسه جغرافیایی الیاس

الياس در سرزمین بعلبک که اکنون یکی از شهرهای لبنان است سکونت نمود و به هدایت مردم پرداخت. نام این شهر، برگرفته از نام همان بت (بعل) است.

منابع

این مدخل برگرفته از کتاب اشخاص و گروه ها در قرآن است و مقاله آن هنوز به طور کامل تدوین نیافته است.