اصحاب سبت

اصحابُ السّبت؛ گروهی از بنی‌اسرائیل که بر کرانه دریا سکونت داشتند به سبب تخطی از فرمان خدا و صید ماهی در روز شنبه، به عذاب الهی گرفتار شدند و به صورت بوزینه درآمدند.

معنی سبت

در هر فرهنگ و تمدنی یک روز مقدس و تعطیل در هفته وجود دارد، از جمله آدینه در ایران باستان، جُمعه در نزد عرب قبل از اسلام که یوم‌العروبة هم خوانده می‌شد و اسلام تقدیس و تکریم آن را امضاء کرده و محفوظ داشته است و یکشنبه در نزد مسیحیان. در نزد یهودیان روز تعطیل و عزیز هفته شنبه(=سبت) است و درست مانند جمعه که در اسلام احکام خاصی دارد و روز ترک کار و پرداختن به عبادت است در سبت هم احکامی وجود دارد و به کار دنیوی از جمله ماهی گرفتن که در قرآن به آن اشاره شده است نباید پرداخت.

معرفی اصحاب السبت

اصحاب السّبت، نامی است که در قرآن یکبار(نساء/47) ذکر آن آمده، و سه بار(بقره/65، اعراف/163، نحل/ 124) بی‌آنکه نامی از آن قوم شود به آن اشاره شده و دوبار از چگونگی کیفری که چشیده‌اند صحبت شده است شده است (مائده/78، 60).

اصحاب سبت گروهی از یهود بودند که در ساحل دریا زندگی می‌کردند. خداوند به عنوان آزمایش به آنها دستور داد که روز شنبه را بزرگ بدارند و دست از صید ماهی بکشند و مشغول عبادت شوند. آنها مدتی این کار را کردند و بعد از آن ماهیان به عادت همیشگی که روز شنبه، صید نیست و امن است، بر روی آب ظاهر و روزهای دیگر متفرق و ناپدید می‌شدند.

این گروه یهود برای اینکه به خیال خودشان هم فرمان الهی را تمرد نکرده باشند و هم ماهیان آماده را از دست ندهند، حیله‌ای به کار بردند، یا روز قبل از آن توری در آن برکه پهن می‌کردند و غروب شنبه آن را می‌کشیدند و ماهیان را صید می‌کردند و یا اینکه راه باریکی در آن برکه درست کرده بودند که ماهیان از آن راه به برکه بردند و غروب شنبه آن راه را می‌بستند و بعداً آنها را صید می‌کردند. در آیه 47 سوره نساء تصریح شده است که اصحاب سبت(حرمت شکنان شنبه) دچار لعنت الهی شدند. مفسران در تفسیر آیه 78 سوره مائده نوشته‌اند که لعنت بنی‌اسرائیل بر زبان داود(ع) آن بود که کسانی را که حرمت روز شنبه را شکسته بودند و ماهی گرفته بودند، لعنت کرد که به صورت «قِردة» (بوزینه یا میمون) مسخ شدند.(نیز مائده آیه 60) گفتنی است که از نظر ریشه‌شناسی بین شنبه در فارسی و سبت و شبات پیوند هست.

منابع

ایکنا

دانشنامه قرآن و قرآن پژوهی