فرشته

فرشته

فرشته؛ فرشته یا ملک موجودی فراطبیعی و واسطه‌ی خداوند و جهان هستی. فرشتگان مخلوقات معصوم خداوند که برای بندگی و اطاعت از فرامین الهی آفریده شده‌اند و دارای ظایف تشریعی و تکوینی متفاوتی هستند. آنان براساس جایگاه و وظایف خود به دسته‌های مختلفی طبقه‌بندی می‌شوند. اعتقاد به فرشته در ادیان الهی از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است.

فهرست

مفاهیم 1

تعریف لغوی فرشته 1

فرشته در اصطلاح 1

پیشینه فرشته 2

فرشته درمیان مشرکین 2

فرشته در ادیان الهی 2

فرشته در زرتشت 2

فرشته در یهودیت 3

فرشته در مسیحیت 3

فرشته در اسلام 3

فرشته در آیات و روایات 4

ویژگی‌های فرشتگان 4

ماهیت 4

تمثل بشری 5

بال داشتن 6

عبادت 6

عقل و علم 6

عصمت 7

برتری بر آدم 7

برتری پیامبران بر ملائکه 7

شکل و ظاهر فرشتگان 8

قرب و کرامت الهی 8

مکان و مسکن ملائکه 8

وظیفه شناسی 9

سایر ویژگی‌ها 9

تعداد فرشتگان 9

نقش و وظایف فرشتگان 9

اقسام فرشتگان 11

ارتباط انسان و ملائکه 13

منابع 13

مفاهیم

تعریف لغوی فرشته

فرشته به معني پيک و فرستاده در ادیان الهی، موجودی فوق طبیعی است که کارگزار و واسطه‌ی خداوند با انسان و جهان است. این واژه شکل دگرشده‌ی فرسته، از مصدر «فرستادن»، در زبان سانسکریت پرسته، در فارسی باستان فرائیشته، در اوستا فرائشته، در تلفظ مردم شمال ایران فرشته و در تلفظ مردم جنوب غربی فرسته است.<ref>ویکی جو</ref>

فرشته به عربی مَلَک است.<ref>ویکی‌جو</ref> ملائکه جمع ملک بوده وحروف اصلی آن ألک از باب ضرب یضرب أَلَکَ یَأْلِکُ ألکًا و ألوکًا بمعنى رسالت است.<ref>ابن فارس، ج ۱، ص ۱۳۲؛ راغب اصفهانی، ج ۱، ص ۲۱؛ ابن منظور، ج ۱۰، ص ۳۹۲. </ref> ملائکه، در اصل ملائک بوده، تاء را به جهت تأکید معنی جمع اضافه کرده‌اند.<ref>لغت نامه دهخدا، ذیل کلمه ملائکه</ref> برخی کلمه «ملائکه» را جمع گرفتند و برخی هم مفرد. با این حال در ماده اولیه‌ی «ملائکه» اختلاف وجود دارد که بر حسب هر کدام از ریشه‌هایی که برای آن ذکر می‌شود، معنای متفاوتی به دست می‌آید.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/4068032/%D8%AF%D9%88-%D8%A2%DB%8C%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C-%DA%A9%D9%87-%D8%A7%D8%AB%D8%A8%D8%A7%D8%AA-%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%DA%A9%D9%86%D8%AF-%D9%85%D9%84%D8%A7%D8%A6%DA%A9%D9%87-%D9%87%D9%85-%D8%AA%DA%A9%D8%A7%D9%85%D9%84-%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D9%86%D8%AF دو آیه‌ای که اثبات می‌کند ملائکه هم تکامل دارند]</ref>

فرشته در اصطلاح

فرشته یا مَلَک موجوداتی نامرئی و فراطبیعی که مأمور اجرای اوامر [https://fa.wikishia.net/view/%D8%AE%D8%AF%D8%A7 خدا] در دنیا و آخرت‌اند.<ref>ویکی شیعه</ref> آ‌ن‌ها موجوداتی شریف و باکرامت‌اند که همواره در [http://fa.wikifeqh.ir/%D8%AA%D8%B3%D8%A8%DB%8C%D8%AD تسبیح] و تقدیس [http://fa.wikifeqh.ir/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D8%B1%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D8%B1 پروردگارند].<ref>شوری/سوره۴۲، آیه۵. </ref> فرشتگان مجموعه‌ای از [https://wikivahdat.com/w/index.php?title=%D9%85%D8%AE%D9%84%D9%88%D9%82%D8%A7%D8%AA&action=edit&redlink=1 مخلوقات] [https://wikivahdat.com/fa/%D8%AE%D8%AF%D8%A7%D9%88%D9%86%D8%AF خداوند] هستند که بخشی از [https://wikivahdat.com/w/index.php?title=%D8%B9%D8%A7%D9%84%D9%85_%D8%BA%DB%8C%D8%A8&action=edit&redlink=1 عالم غیب] را تشکیل می‌دهند که نقش‌های مختلفی بر عهده این موجودات نهاده شده و بر این اساس رتبه‌بندی می‌شوند. تصویر روشن آنان را می‌توان از [https://wikivahdat.com/w/index.php?title=%D8%B1%D9%88%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D8%AA_%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C&action=edit&redlink=1 روایات اسلامی] و [https://wikivahdat.com/fa/%D8%A2%DB%8C%D8%A7%D8%AA_%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86 آیات قرآن] استخراج نمود.<ref>ویکی وحدت</ref>

پیشینه فرشته

از نظر پیشینه‌شناسی بحث ملائکه از موضوعاتی است که در طول تاریخ بشر مورد توجه بوده و حتی طبیعیون که منکر ماوراء الطبیعه هستند ملائکه را به عنوان نیروهایی در عالم طبیعت قبول دارند. در هر صورت در ادیان الهی و غیر الهی گونه‌هایی از موجودات که قابل تطبیق بر ملائکه هستند، وجود دارند. <ref>[https://iqna.ir/fa/news/4068032/%D8%AF%D9%88-%D8%A2%DB%8C%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C-%DA%A9%D9%87-%D8%A7%D8%AB%D8%A8%D8%A7%D8%AA-%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%DA%A9%D9%86%D8%AF-%D9%85%D9%84%D8%A7%D8%A6%DA%A9%D9%87-%D9%87%D9%85-%D8%AA%DA%A9%D8%A7%D9%85%D9%84-%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D9%86%D8%AF دو آیه‌ای که اثبات می‌کند ملائکه هم تکامل دارند]</ref>

فرشته درمیان مشرکین

گروهی از مشرکان فرشتگان را می‌پرستیدند و آن‌ها را مخلوق خدا می‌دانستند، اما با این حال معتقد بودند که آن‌ها استقلال در عمل دارند و رب موجودات پایین‎تر از خود هستند.<ref>طباطبایی، ج۱۹، ص۳۸.</ref> برخی از مشرکان نیز آن‌ها را دختران خدا می‌پنداشتند.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۱۹، ص۱۷۱.</ref>

فرشته در ادیان الهی

سرشت فرشتگان و امور مرتبط با آنان در ادیان و سنن مختلف، متفاوت است. در [https://fa.wikipedia.org/wiki/%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%AA یهودیت]، [https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C%D8%AA مسیحیت] و [https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85 اسلام] آن‌ها معمولاً به عنوان پیام‌آوران از سوی [https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%AE%D8%AF%D8%A7 خدا] عمل می‌کنند.<ref>ویکی پدیا</ref>

فرشته در زرتشت

فرشته و فرشته‌شناسی زردشتی از جایگاهی ویژه برخوردار است. در صدر این فرشتگان هفت فرشتۀ برتر یا «مهین فرشته» قرار دارد که «اَمْشاسْپَندان» خوانده می‌شوند و به‌معنی «جاودانان مقدس» است. در رأس این شش فرشته سِپَنْته مینو یا خرد پاک و مقدس قرار داشته که البته بعدها به‌جای او خود اهورامزدا (یا هرمزد) را قرار دادند. این فرشتگان در واقع مظاهر صفات الهی‌اند که پاسبانی بخشی از عالم هستی به آنان سپرده شده تا تحت امر اهورامزدا به‌کار پردازند و واسطۀ جهان مینوی و ملکوتی با جهان مادی باشند. در کنار این مهین فرشتگان، فرشته‌های فروتری هم قرار دارند که از جهت مقام و منزلت پایین‌تر از امشاسپندان هستند و یار و یاور آنان به‌شمار می‌آیند. فرشتگان مظهر خیر و نیکی‌اند. در مقابل آن‌ها مظاهر شر قرار دارند که در رأس آن اَنْگْرَه مینو (اندیشۀ بد) یا اهریمن است. تقابل فرشته و دیو از اصول عقاید آیین زردشتی است.<ref>ویکی‌جو</ref>

فرشته در یهودیت

در این دین، فرشتگان به‌منزله‌ی بندگان خدا هستند که دستورهای او را در زمین اجرا می‌کنند. آنان مؤمنان را حمایت و کافران را تنبیه می‌کنند و [https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%88%D8%AD%DB%8C وحی] را به انسان‌ها می‌رسانند. گاهی هم امکان دارد در زمین به شکل انسان ظاهر شوند.<ref>ویکی پدیا</ref>

فرشته در مسیحیت

در [https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%AC%DB%8C%D9%84 انجیل]، در موارد متعددی از فرشتگان صحبت شده‌است. فرشتگان پیش از انسان آفریده شده‌اند، مرتبه‌هایی دارند و محافظ انسان‌اند. درود فرستادن و به نوعی پرستش بعضی از فرشتگان مانند [https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%85%DB%8C%DA%A9%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D9%84 میکائیل] در کلیساهای مسیحی رایج است و از سده چهارم میلادی، در سرزمین‌های مسیحی نمازخانه‌هایی برای میکائیل ساخته شده‌است.<ref>(...وَ الْمَلَئكَةُ يُسَبِّحُونَ بحَِمْدِ رَبهِِّمْ وَ يَسْتَغْفِرُونَ لِمَن فىِ الْأَرْض‏...؛ « [حال آنكه‏] فرشتگان به سپاس پروردگارشان تسبيح مى‏گويند و براى كسانى كه در زمين هستند آمرزش مى‏طلبند»؛ (شوری/5)).</ref>

فرشته در اسلام

در اسلام مبحث ملائکه به صورت جدی مطرح است<ref>[https://iqna.ir/fa/news/4068032/%D8%AF%D9%88-%D8%A2%DB%8C%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C-%DA%A9%D9%87-%D8%A7%D8%AB%D8%A8%D8%A7%D8%AA-%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%DA%A9%D9%86%D8%AF-%D9%85%D9%84%D8%A7%D8%A6%DA%A9%D9%87-%D9%87%D9%85-%D8%AA%DA%A9%D8%A7%D9%85%D9%84-%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D9%86%D8%AF دو آیه‌ای که اثبات می‌کند ملائکه هم تکامل دارند]</ref> و ایمان به ملائکه در قرآن در ردیف ایمان به خدا، پیامبران، کتاب‌های آسمانی و روز جزا نام برده شده و آن‌که وجود فرشتگان را انکار کند، در گمراهی فرو می‌شود.<ref>ءَامَنَ الرَّسُولُ بِمَا أُنزِلَ إِلَيْهِ مِن رَّبِّهِ وَ الْمُؤْمِنُونَ كلُ‏ٌّ ءَامَنَ بِاللَّهِ وَ مَلَئكَتِهِ وَ كُتُبِهِ وَ رُسُلِهِ لَا نُفَرِّقُ بَينْ‏َ أَحَدٍ مِّن رُّسُلِهِ وَ قَالُواْ سَمِعْنَا وَ أَطَعْنَا غُفْرَانَكَ رَبَّنَا وَ إِلَيْكَ الْمَصِير؛ « پيامبر [خدا] بدانچه از جانب پروردگارش بر او نازل شده است ايمان آورده است، و مؤمنان همگى به خدا و فرشتگان و كتابها و فرستادگانش ايمان آورده‏اند [و گفتند:] «ميان هيچ يك از فرستادگانش فرق نمى‏گذاريم» و گفتند: «شنيديم و گردن نهاديم، پروردگارا، آمرزش تو را [خواستاريم‏] و فرجام به سوى تو است»؛ (بقره، ۲۸۵)).</ref> در قرآن، از میان همۀ فرشتگان تنها نام جبرئیل (سه‌بار) و میکائیل (یک‌بار) ذکر شده و برخی نیز به اوصافشان معرفی شده‌اند. از آیات قرآن چنین برمی‌آید که هیچ حادثه‌ای از حوادث مهم و غیر مهم نیست مگر آن‌که فرشتگان در آن دخالتی دارند. دخالت آن‌ها در امور جهان تنها این است که امر الهی را در مجرایش به جریان اندازند.<ref>(لَا يَسْبِقُونَهُ بِالْقَوْلِ وَ هُم بِأَمْرِهِ يَعْمَلُون‏؛ « كه در سخن بر او پيشى نمى‏گيرند، و خود به دستور او كار مى‏كنند.»؛ (انبیاء، ۲۷)).</ref> آنان اسبابی هستند برای حدوث حوادث، فوق اسباب مادی و جاری در عالم ماده، و این منافاتی با سببیّت اسباب مادی ندارد.<ref>(المدبّرات امراً؛ «و كار [بندگان‏] را تدبير مى‏كنند.»؛ (نازعات، ۵)). </ref> جنس و ذات ملائکه که امری نوری و روحانی است، قوامش بر طهارت و کرامت است و جز اخلاص و طاعت و عبودیت از آنان سر نمی‌زند، فرشتگان در اجرای او امر الهی هرگز شکست نمی‌خورند.<ref>ویکی جو</ref>

فرشته در آیات و روایات

واژه‌ی ملک ۸۸ بار در قرآن به کار رفته است<ref>رستمی و آل‌بویه، ص۴۷.</ref> و 175 آیه در رابطه با ملائکه است.<ref>[https://lorestan.iqna.ir/fa/news/3316557/%D8%AA%D8%B3%D8%A8%DB%8C%D8%AD-%D9%88-%D9%81%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%A8%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D8%AE%D8%AF%D8%A7%D9%88%D9%86%D8%AF-%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D9%84%D8%AA%E2%80%8C-%D9%81%D8%B1%D8%B4%D8%AA%DA%AF%D8%A7%D9%86-%DB%B1%DB%B7%DB%B5-%D8%A2%DB%8C%D9%87-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%B7%D9%87-%D8%A8%D8%A7-%D9%85%D9%84%D8%A7%D8%A6%DA%A9%D9%87-%D8%A7%D8%B3%D8%AA تسبیح و فرمان‌برداری خداوند؛ رسالت‌ فرشتگان/ ۱۷۵ آیه قرآن در رابطه با ملائکه است ]</ref> امام علی(ع) در [https://fa.wikishia.net/view/%D8%AE%D8%B7%D8%A8%D9%87_%D8%A7%D8%B4%D8%A8%D8%A7%D8%AD خطبه اشباح]، به خلقت فرشتگان، اقسام، ویژگی‌ها و وظایف آن‌ها پرداخته‌اند.<ref>نهج‌البلاغه، صبحی صالح، ۱۳۷۴، ص۱۲۸-۱۳۱.</ref> در بحارالانوار بیش از یکصد روایت درباره فرشتگان ذکر شده است.<ref>نگاه کنید به علامه مجلسی، ج۵۶، ص۱۴۴-۳۲۶.</ref> امام سجاد(ع) در دعاهای خویش، بر فرشتگان مقرب درود فرستاده‌اند.<ref>امام سجاد، علی بن حسین، صحیفه سجادیه، ص۳۶.</ref>[https://fa.wikishia.net/view/%D8%AF%D8%B9%D8%A7%DB%8C_%D8%B3%D9%88%D9%85_%D8%B5%D8%AD%DB%8C%D9%81%D9%87_%D8%B3%D8%AC%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D9%87 دعای سوم صحیفه سجادیه] به فرشتگان مقرب خدا اختصاص دارد؛ در این دعا [https://fa.wikishia.net/view/%D8%B5%D9%84%D9%88%D8%A7%D8%AA صلوات] و درود [https://fa.wikishia.net/view/%D8%AE%D8%AF%D8%A7 خدا]، عامل فزونی [https://fa.wikishia.net/view/%D8%B7%D9%87%D8%A7%D8%B1%D8%AA طهارت] آن‌ها بیان شده است.<ref>الصحیفة السجادیة، ۱۳۷۶ش، ص۳۶-۴۰.</ref> در احادیث آمده است که آفرینش ملائکه پس از خلقت نور [https://fa.wikishia.net/view/%D9%BE%DB%8C%D8%A7%D9%85%D8%A8%D8%B1%28%D8%B5%29 پیامبر(ص)] و [https://fa.wikishia.net/view/%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86%28%D8%B9%29 امامان(ع)] بوده است.<ref>علامه مجلسی، ج۱۵، ص۸ و ج۱۸، ص۳۴۵ و ج۲۴، ص۸۸.</ref>

ویژگی‌های فرشتگان

ماهیت

متکلمان، فرشتگان را اجسام لطیف و نورانی دانسته که می‌توانند به اشکال مختلف در‌آیند.<ref>مکارم شیرازی، پیام امام امیرالمومنین، ۱۳۸۷ش، ج۱، ص۱۶۱.</ref> [http://fa.wikifeqh.ir/%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85_%D8%AE%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C امام خمینی] معتقد است ملائکه موجوداتی [http://fa.wikifeqh.ir/%D9%85%D8%AC%D8%B1%D8%AF مجرد] از ماده و عوارض آن هستند و ‌قول به جسمانی بودن ملائکه منافی با بسیاری از معارف و [http://fa.wikifeqh.ir/%D8%B9%D9%82%D8%A7%DB%8C%D8%AF عقاید] صحیح است.<ref>خمینی، آداب الصلاة، ص۳۳۹-۳۳۸، ۱۳۸۸.</ref> به باور فیلسوفان ملائکه [https://fa.wikishia.net/index.php?title=%D9%85%D8%AC%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%AA&action=edit&redlink=1 مجردند].<ref>نگاه کنید به فیاض لاهیجی، ص۴۲۷. </ref> نداشتن خواص ماده همچون قوه‌ی شهوت و غضب،<ref>علامه حلی، ص۳۶۰.</ref> تغییر، تحول، تکامل<ref>طباطبایی، ج۱۷، ص۱۳.</ref> و قابلیت درک با حواس<ref>اشقر، ص۵.</ref> از دلایل تجرد آنان است. به اعتقاد علامه طباطبایی ملائکه مجردند؛ زیرا اولاً جسم زوال‌پذیر و فسادپذیر است و تغییر در او راه دارد و ثانیاً در جسم کمال تدریجی است درحالی‌که ملائکه کمال محض‌اند، ثالثاً در قرآن از فرشتگان به‌عنوان معصوم یاد شده است.<ref>[https://lorestan.iqna.ir/fa/news/3316557/%D8%AA%D8%B3%D8%A8%DB%8C%D8%AD-%D9%88-%D9%81%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%A8%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D8%AE%D8%AF%D8%A7%D9%88%D9%86%D8%AF-%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D9%84%D8%AA%E2%80%8C-%D9%81%D8%B1%D8%B4%D8%AA%DA%AF%D8%A7%D9%86-%DB%B1%DB%B7%DB%B5-%D8%A2%DB%8C%D9%87-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%B7%D9%87-%D8%A8%D8%A7-%D9%85%D9%84%D8%A7%D8%A6%DA%A9%D9%87-%D8%A7%D8%B3%D8%AA تسبیح و فرمان‌برداری خداوند؛ رسالت‌ فرشتگان/ ۱۷۵ آیه قرآن در رابطه با ملائکه است ]</ref>

[https://fa.wikishia.net/view/%D9%85%D9%84%D8%A7%D8%B5%D8%AF%D8%B1%D8%A7 ملاصدرا] برخلاف تعدادی از مفسران که فرشتگان را دارای مقام ثابتی می‌دانند،<ref>برای نمونه نگاه کنید به طباطبایی، ج۱۷، ص۱۷۶؛ فخر رازی، ج۲۶، ص۳۶۲.</ref> علم و کمال گروهی از آنان را قابل افزایش می‌داند.<ref>ملاصدرا، تفسیر القرآن الکریم، ۱۳۶۶ش، ج۲، ص۳۷۱.</ref> طبق آیه‌ی 33 بقره، ملائکه واجد علمی شدند که نداشتند و پس از ارتکاب خطا، توبه کردند که هردو نوعی استکمال را می‌رساند. به همین طریق ده‌ها روایت دلالت دارند ملائکه تکامل دارند که از جمله آنها مجموعه روایاتی است که می‌گوید ملائکه به واسطه ولایت اهل بیت(ع) ارتقای رتبه پیدا می‌کنند. بنابراین؛ از آیات و روایت هم تجرد و هم مادیت ملائکه را می‌شود استفاده کرد. پس این‌طور نیست که همه ملائک مجرد باشند یا همه مادی باشند.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/4068032/%D8%AF%D9%88-%D8%A2%DB%8C%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C-%DA%A9%D9%87-%D8%A7%D8%AB%D8%A8%D8%A7%D8%AA-%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%DA%A9%D9%86%D8%AF-%D9%85%D9%84%D8%A7%D8%A6%DA%A9%D9%87-%D9%87%D9%85-%D8%AA%DA%A9%D8%A7%D9%85%D9%84-%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D9%86%D8%AF دو آیه‌ای که اثبات می‌کند ملائکه هم تکامل دارند]</ref>

تمثل بشری

بنابر آیات قرآن،<ref>( فَاتخََّذَتْ مِن دُونِهِمْ حِجَابًا فَأَرْسَلْنَا إِلَيْهَا رُوحَنَا فَتَمَثَّلَ لَهَا بَشَرًا سَوِيًّا؛ « و در برابر آنان پرده‏اى بر خود گرفت. پس روح خود را به سوى او فرستاديم تا به [شكل‏] بشرى خوش‏اندام بر او نمايان شد.»؛ (مریم/17)).</ref> [https://fa.wikishia.net/view/%D8%B1%D9%88%D8%AD_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C%D9%86 روح‌الامین] در صورت بشری به [https://fa.wikishia.net/view/%D8%AD%D8%B6%D8%B1%D8%AA_%D9%85%D8%B1%DB%8C%D9%85 مریم] تمثل یافت<ref> امام خمینی، آداب الصلاة، ۱۳۷۸ش، ص۳۴۲.</ref>و ملائکه به منزل [https://wikivahdat.com/fa/%D8%AD%D8%B6%D8%B1%D8%AA_%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%87%DB%8C%D9%85 حضرت ابراهیم](ع) پیش از [https://wikivahdat.com/fa/%D9%86%D8%B2%D9%88%D9%84 نزول] عذاب بر [https://wikivahdat.com/w/index.php?title=%D9%82%D9%88%D9%85_%D9%84%D9%88%D8%B7&action=edit&redlink=1 قوم لوط] وارد شده‌اند<ref>(هود/ 69 به بعد)</ref>.<ref>علامه مجلسی، ج 56، ص 256</ref> بنابر روایات، جبرئیل بر پیامبر اکرم(ص) به صورت [https://fa.wikishia.net/view/%D8%AF%D8%AD%DB%8C%D9%87_%DA%A9%D9%84%D8%A8%DB%8C دحیه کلبی] نازل می‌شد<ref>برای نمونه نگاه کنید: علامه مجلسی، ج۲۰، ص۲۱۰</ref> و فرشتگان هنگام [https://fa.wikishia.net/view/%D9%82%D8%A8%D8%B6_%D8%B1%D9%88%D8%AD قبض روح]، متناسب با آن که روح شخص [https://fa.wikishia.net/view/%D9%85%D8%A4%D9%85%D9%86 مؤمن] یا [https://fa.wikishia.net/view/%D9%81%D8%A7%D8%B3%D9%82 فاسق] را قبض کنند، به شکل‌های مختلفی بر آن شخص، تمثّل می‌یابند.<ref>علامه مجلسی، ج۱۲، ص۷۴.</ref> تمثل یعنی فرشتگان با صورتی غیر از صورت اصلی خود ظاهر می‌شوند.<ref> طباطبایی، ج۱۷، ص۱۳.</ref>

از نظر امام خمینی ملائکه‌ی مقرب به واسطه‌ی احاطه تام و قیومیتی که دارند، می‌توانند در هر یک از عوالم به [http://fa.wikifeqh.ir/%D9%87%DB%8C%D8%A6%D8%AA هیئت] و صورت آن عالم [http://fa.wikifeqh.ir/%D9%85%D8%AA%D9%85%D8%AB%D9%84 متمثل] شوند.<ref>خمینی، شرح چهل حدیث، ص۴۱۴، ۱۳۸۸. </ref> به اعتقاد ایشان نزول و صعود ملائکه به دلیل منزه بودن از خواص جسم و ماده به معنای [http://fa.wikifeqh.ir/%D8%AA%D8%AC%D8%A7%D9%81%DB%8C تجافی] از مقامشان نیست؛ بلکه تنزل به نحوه تمثل است.<ref>خمینی، آداب الصلاة، ص۳۴۲، ۱۳۸۸.</ref> کسی به غیر از پیامبر ملائکه را در صورت اصلی خودشان ندیده است.<ref>اشقر، ۱۴۲۱ق، ص۱۱.</ref>

بال داشتن

بنابر آیات قرآن و روایات، فرشتگان بال دارند.<ref>طبرسی، ج۸، ص۶۲۵.</ref> علامه طباطبایی منظور از بال داشتن فرشتگان را مجهز شدن به چیزی می‌داند که با آن از آسمان به زمین و از زمین به آسمان می‌روند، نه اینکه بالی مانند بال پرندگان داشته باشند.<ref>طباطبایی، ج۱۷، ص۷.</ref> [https://fa.wikishia.net/view/%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85_%D8%AE%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C امام خمینی] معتقد است فرشتگان [https://fa.wikishia.net/view/%D8%B9%D8%A7%D9%84%D9%85_%D9%85%D9%84%DA%A9%D9%88%D8%AA عالم ملکوت] غیرجسمانی و مجردند و بال ندارند، اما فرشتگان عالم مثال ممکن است دارای بال و پر مثالی باشند.<ref>امام خمینی، ۱۳۸۰ش، ص۴۱۴.</ref> همچنین تعداد بال‌های فرشتگان، میزان تأثیر آن‌ها در ملکوت آسمان و زمین،<ref>ابن‌عربی، ۱۴۲۲ق، ج۲، ص۱۶۷.</ref> نشانه‌ی سرعت آن‌ها در انجام دستورات خدا،<ref>سبزواری، ص۴۴۰.</ref> نشانه قدرت انتقال و انجام فعل<ref>مکارم شیرازی، الامثل، ۱۴۲۱ق، ج۱۴، ص۱۳.</ref> و نشانه تفاوت مراتب فرشتگان<ref>حسینی همدانی، ص۲۵۹.</ref> دانسته شده است.

عبادت

از ویژگی‌های ملائکه، استکبار نورزیدن آنان از [https://wikivahdat.com/fa/%D8%B9%D8%A8%D8%A7%D8%AF%D8%AA عبادت] الهی است.<ref>( إِنَّ الَّذِينَ عِندَ رَبِّكَ لَا يَسْتَكْبرُِونَ عَنْ عِبَادَتِهِ وَ يُسَبِّحُونَهُ وَ لَهُ يَسْجُدُون‏؛ « به يقين، كسانى كه نزد پروردگار تو هستند، از پرستش او تكبّر نمى‏ورزند و او را به پاكى مى‏ستايند و براى او سجده مى‏كنند.»؛ (اعراف/206)).</ref> آن‌ها همواره در [https://wiki.ahlolbait.com/%D8%AA%D8%B3%D8%A8%DB%8C%D8%AD تسبیح] و تقدیس پروردگارند<ref>(... وَ الْمَلَئكَةُ يُسَبِّحُونَ بحَِمْدِ رَبهِِّمْ وَ يَسْتَغْفِرُونَ لِمَن فىِ الْأَرْض‏...؛ « [حال آنكه‏] فرشتگان به سپاس پروردگارشان تسبيح مى‏گويند و براى كسانى كه در زمين هستند آمرزش مى‏طلبند»؛ (شوری/5)).</ref> و سست نمی‌شوند.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/3812664/%D9%88%D9%82%D8%AA%DB%8C-%D9%81%D8%B1%D8%B4%D8%AA%DA%AF%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D8%B2-%D8%B1%D9%81%D8%AA%D8%A7%D8%B1-%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7-%D8%AA%D8%B9%D8%AC%D8%A8-%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%DA%A9%D9%86%D9%86%D8%AF وقتی فرشتگان از رفتار انسان‌ها تعجب می‌کنند]</ref> ملائکه هم عبادت ذکری و هم عبادت نفسی دارند. عبادت برخی ملائکه «حیا» است؛ یعنی از حیای خداوند سرشان را بالا نمی‌آورند. سایر صفات ارزشی که خداوند برای بندگان مشخص فرموده است، گروهی از ملائکه در آن صف ارزشی ممحّز هستند. بر حسب روایات، ملائکه‌ای وجود دارند که انتظار رسیدن فرمان الهی و تبعیت از آن را دارند و عبادتشان عبادت انتظار است.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/3781482/%D9%88%DB%8C%DA%98%DA%AF%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D9%84%D8%A7%D8%A6%DA%A9%D9%87-%D8%A7%D9%84%D9%87%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D9%85%D9%86%D8%B8%D8%B1-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86-%D9%88-%D8%B1%D9%88%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D8%AA ویژگی‌های ملائکه الهی از منظر قرآن و روایات]</ref>

عقل و علم

فرشتگان از عقل و شعور برخوردارند و علم خود را همانند [https://wikivahdat.com/fa/%D8%A7%D9%86%D8%A8%DB%8C%D8%A7 انبیا] و [https://wikivahdat.com/w/index.php?title=%D8%A7%D9%88%D8%B5%DB%8C%D8%A7&action=edit&redlink=1 اوصیا] از [https://wikivahdat.com/fa/%D9%84%D9%88%D8%AD_%D9%85%D8%AD%D9%81%D9%88%D8%B8 لوح محفوظ] اخذ می‌کنند.<ref>أطیب البیان فی تفسیر القرآن، ج 1، ص 244</ref> علمی که به ایشان داده شده در موارد متعدّد بیش از انسان‌های معمولی است، امّا در برابر انبیا ظرفیّت علمی کمتری دارند.<ref>ویکی وحدت</ref>

عصمت

در سه جای قرآن تأکید شده که ملائک از اوامر الهی سرپیچی ننموده و به آنچه مأمور شده‌اند عمل می‌کنند.<ref> (نحل/49-50)؛ (انبیا/ 27)؛ (تحریم/6).</ref> البته برخی با استناد به نافرمانی [https://fa.wikishia.net/view/%D9%81%D8%B7%D8%B1%D8%B3 فطرس]، در عصمت آنان تشکیک کرده‌اند.<ref>راستین و کهنسال، «عصمت فرشتگان، شواهد موافق و مخالف»، ص۱۲۷ و۱۲۸.</ref> به‌گفته‌ی [https://fa.wikishia.net/view/%D9%85%D8%B1%D8%AA%D8%B6%DB%8C_%D9%85%D8%B7%D9%87%D8%B1%DB%8C مرتضی مطهری]، احتمال سرپیچی از دستورات خدا برای دسته‌ای از فرشتگان وجود دارد، نه همه آنها.<ref>مطهری، ج۴، ص۲۸۰.</ref> به‌گفته [https://fa.wikishia.net/view/%D9%86%D8%A7%D8%B5%D8%B1_%D9%85%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D9%85_%D8%B4%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%B2%DB%8C ناصر مکارم شیرازی] آنچه در روایات درباره تنبیه برخی از فرشتگان بر اثر کُندی در انجام اوامر الهی آمده، [https://fa.wikishia.net/view/%D8%AA%D8%B1%DA%A9_%D8%A7%D9%88%D9%84%DB%8C ترک اولی] است نه گناه؛ چنانکه درباره برخی از [https://fa.wikishia.net/view/%D9%BE%DB%8C%D8%A7%D9%85%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%86 پیامبران] هم به کار رفته است.<ref>مکارم شیرازی، ۱۳۸۷ش، ج۱، ص۱۶۸.</ref> [https://fa.wikishia.net/view/%D8%B3%DB%8C%D8%AF_%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86_%D8%B7%D8%A8%D8%A7%D8%B7%D8%A8%D8%A7%D8%A6%DB%8C علامه طباطبایی] معتقد است که فرشتگان هر آنچه را خدا اراده کند اراده می‌کنند و هر آنچه خدا امر کند، عمل می‌کنند و از این رو گناه نمی‌کنند.<ref>طباطبایی، ج۱۷، ص۱۲.</ref>

برتری بر آدم

برخی از عالمان دینی با استناد به آیه 70 سوره‌ی اسراء<ref>( وَ لَقَدْ كَرَّمْنَا بَنىِ ءَادَمَ وَ حَمَلْنَاهُمْ فىِ الْبرَِّ وَ الْبَحْرِ وَ رَزَقْنَاهُم مِّنَ الطَّيِّبَاتِ وَ فَضَّلْنَاهُمْ عَلىَ‏ كَثِيرٍ مِّمَّنْ خَلَقْنَا تَفْضِيلا؛ « و به راستى ما فرزندان آدم را گرامى داشتيم، و آنان را در خشكى و دريا [بر مركبها] برنشانديم، و از چيزهاى پاكيزه به ايشان روزى داديم، و آنها را بر بسيارى از آفريده‏هاى خود برترى آشكار داديم.» ( اسرا/ ۷۰).</ref> فرشتگان را از انسان برتر می‌دانند. برخی دیگر با استناد به ماجرای سجده کردن فرشتگان بر آدم و آموزش آنها توسط حضرت آدم، انسان را برتر از فرشتگان می‌دانند، به شرط اینکه استعدادهای خود را به کار گیرد.<ref>مکارم شیرازی، ۱۳۷۴ش، ج۱۲، ص۱۹۹-۲۰۰.</ref> [https://fa.wikishia.net/view/%D9%85%D9%84%D8%A7%D8%B5%D8%AF%D8%B1%D8%A7 ملاصدرا] با استناد به آیه ۳۱ [https://fa.wikishia.net/view/%D8%B3%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%A8%D9%82%D8%B1%D9%87 سوره بقره] که به آموزش آدم به ملائکه اشاره دارد، معتقد است که آیه مذکور بر برتری آدم بر فرشتگان ساکن زمین و آسمان دلالت دارد، نه فرشتگان مهیمین.<ref>ملاصدرا، تفسیر القرآن الکریم، ۱۳۶۶ش، ج۲، ص۳۷۰</ref>

برتری پیامبران بر ملائکه

بیشتر مسلمانان [https://fa.wikishia.net/view/%D9%BE%DB%8C%D8%A7%D9%85%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%86 پیامبران] را از ملائکه برتر می‌دانند و دلیل آن هم وجود قوه غضب و شهوت در پیامبران است، برخلاف فرشتگان.<ref>علامه حلی، کشف المراد، ۱۴۱۳ق، ص۳۶۰؛ ایجی، شرح المواقف، ۱۳۲۵ق، ج۸، ص۲۸۵.</ref> همچنین برای برتری پیامبران بر آن‌ها به آیاتی از قرآن که به سجده فرشتگان بر آدم و تعلیم آنها توسط آدم اشاره دارد نیز استناد شده است.<ref>ایجی، شرح المواقف، ۱۳۲۵ق، ج۸، ص۲۸۳-۲۸۵.</ref> شیعیان [https://fa.wikishia.net/view/%D8%A7%D8%A6%D9%85%D9%87 ائمه] را نیز برتر از ملائکه می‌دانند.<ref>اشقر، عالم الملائکة الابرار، ۱۴۲۱ق، ص۹۲.</ref>

آن موجودات نورانی، اگرچه در ذات خود محض كمال و معرفت هستند، ولی هيچ‌گونه رنجی در تحصيل در پيدايش آن كمال نداشته‌اند، بلكه خدای متعال آنان را بدان گونه كه هستند آفريده، بنابراین هيچ‌گونه همانند انسانی كه مقامات خود را در اثر رنج، زحمت، رياضت و عبادت به دست آورده است نخواهند بود، از اين‌رو يک انسان صالح كامل، مقامش از اين فرشتگان عالی‌تر است.<ref>[https://lorestan.iqna.ir/fa/news/4042635/%D8%AA%D9%88%D8%B5%DB%8C%D9%81-%D9%85%D9%84%D8%A7%D8%A6%DA%A9%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D8%B5%D8%AD%DB%8C%D9%81%D9%87-%D8%B3%D8%AC%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D9%87-%D9%81%D8%B1%D8%B4%D8%AA%DA%AF%D8%A7%D9%86-%D9%82%D8%A7%D8%A8%D9%84%DB%8C%D8%AA-%D8%AA%DA%A9%D9%84%DB%8C%D9%81%E2%80%8C%D9%BE%D8%B0%DB%8C%D8%B1%DB%8C-%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D9%86%D8%AF توصیف ملائکه در صحیفه سجادیه / فرشتگان قابلیت تکلیف‌پذیری ندارند]</ref>

شکل و ظاهر فرشتگان

با استفاده از برخی روایات درمی‌یابیم که اساساً زمین و عالم مادّه، ظرفیّت تجسّم و شهود مادّی ملائک را ندارد؛ برای نمونه [https://wikivahdat.com/fa/%D8%A7%D9%85%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%A4%D9%85%D9%86%DB%8C%D9%86 امیرالمؤمنین](ع) ملائک را چنین به تصویر کشیدند: «خداوند تبارک و تعالی فرشتگانی دارد. بعضی به اندازه‌ای بزرگ که اگر یکی از آنان به زمین فرود آید از بس بزرگ است و از بس پر و بال دارد، زمین نمی‌تواند آن را در خود جا دهد. بعضی از آنها به اندازه‌ای تنومند و زیبا هستند که اگر همة جنّ و انس هم‌دست شوند، نمی‌توانند او را وصف کنند، بعضی از ملائکة الهی چنان است که هفتصد سال راه مسافت میان دو شانه یا مسافت پرّة گوشش است، بعضی از آنها با یکی از بال‌های خود می‌تواند همة افق را بپوشاند، به علاوه از بزرگی جسمش، بعضی از آنها به اندازه ای بلند قامتند که آسمان‌ها تا زیر ناف آنها است، بعضی از آنها بدون پایگاه، قدم در عمق هوای زیرین زمین نهاده و همة زمین‌ها تا زانوی او است، بعضی از آنها هم گروهی هستند که اگر همة دریاها را به پشت ناخن بزرگش بریزند، جا می‌دهد؛ بعضی هستند که اگر کشتی‌ها را در اشک چشمش بیندازند تا ابد سیر می‌کنند. «فَتَبارَکَ اللهُ أَحْسَنُ الْخالِقِینَ.»<ref>الخصال، ج‏2، ص 401.</ref>

قرب و کرامت الهی

ویژگی [https://wikivahdat.com/w/index.php?title=%D9%85%D9%82%D8%B1%D9%91%D8%A8&action=edit&redlink=1 مقرّب] بودن نزد خداوند، در میان تمامی ملائک مشترک است و میزان قرب ملائکه به خداوند بر اساس مراتب و وظایفی است که برای آنان تعریف شده است.<ref>(وَ قَالُواْ اتخََّذَ الرَّحْمَانُ وَلَدًا سُبْحَانَهُ بَلْ عِبَادٌ مُّكْرَمُونَ* لَا يَسْبِقُونَهُ بِالْقَوْلِ وَ هُم بِأَمْرِهِ يَعْمَلُون‏؛ « و گفتند: « [خداى‏] رحمان فرزندى اختيار كرده.» منزّه است او. بلكه [فرشتگان‏] بندگانى ارجمندند، كه در سخن بر او پيشى نمى‏گيرند، و خود به دستور او كار مى‏كنند»؛ (انبیاء/26 و 27)).</ref>

مکان و مسکن ملائکه

مشهور است که محلّ سکونت ملائکه آسمان است؛ امّا بنا بر نوع مأموریّت و وظیفه‌ای که بر عهدة آنان نهاده شده است، حضور ملائکه در تمام نقاط عالم جای هیچ موجودی را در زمین کم نمی کند زیرا با توجّه به تجرّدشان تزاحمی با دیگر موجودات ندارند و جنس حضور آنان با حضور ساکنان عالم مادّه متفاوت است.<ref>ویکی وحدت</ref>

وظیفه شناسی

فرشتگان هرگز در عمل سستی ندارند، خسته نمی‌‌شوند، آزردگی و بی‎حوصلگی بر آنان عارض نمی‌شود، جديت در كار و پيوستگی هميشگی دارند و هرگز غفلت نمی‎ورزند.<ref>[https://lorestan.iqna.ir/fa/news/4027752/%D8%A7%D9%88%D8%B5%D8%A7%D9%81-%D9%88-%D8%A7%D8%AD%D9%88%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA-%D9%85%D9%84%D8%A7%D8%A6%DA%A9%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D8%B5%D8%AD%DB%8C%D9%81%D9%87-%D8%B3%D8%AC%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D9%87 اوصاف و احوالات ملائکه در صحیفه سجادیه ]</ref> آن‌ها قابليت تكليف‌پذيری ندارند، زيرا وجودشان ثابت است، آنان نورانی محض بوده و نسبت به تكليف غيرقابل تخلف‌اند و آنچنان كه خلق شده‌اند و در همان خط ويژه‌ای كه به دستور خالق در آن گمارده شده‌اند ثابت می‎مانند.<ref>[https://lorestan.iqna.ir/fa/news/4042635/%D8%AA%D9%88%D8%B5%DB%8C%D9%81-%D9%85%D9%84%D8%A7%D8%A6%DA%A9%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D8%B5%D8%AD%DB%8C%D9%81%D9%87-%D8%B3%D8%AC%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D9%87-%D9%81%D8%B1%D8%B4%D8%AA%DA%AF%D8%A7%D9%86-%D9%82%D8%A7%D8%A8%D9%84%DB%8C%D8%AA-%D8%AA%DA%A9%D9%84%DB%8C%D9%81%E2%80%8C%D9%BE%D8%B0%DB%8C%D8%B1%DB%8C-%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D9%86%D8%AF توصیف ملائکه در صحیفه سجادیه / فرشتگان قابلیت تکلیف‌پذیری ندارند]</ref>

سایر ویژگی‌ها

در روایات بزرگان [https://wiki.ahlolbait.com/%D9%85%D8%B9%D8%B5%D9%88%D9%85 معصوم](ع) نیز ویژگی‌هایی برای فرشتگان آمده است، از جمله: آنان نه می‌خورند و نه می‌آشامند و نه [https://wiki.ahlolbait.com/index.php?title=%D9%86%DA%A9%D8%A7%D8%AD&action=edit&redlink=1 نکاح] می‌کنند و به نسیم عرش زنده‌اند.<ref> عروسی حویزی، ج۴، ص۳۴۹.</ref> آن‌ها نمی‎زايند، زاييده نشده‌اند، خواب ندارند، موت مانند موت بشری در آنان نيست.<ref>[https://lorestan.iqna.ir/fa/news/4027752/%D8%A7%D9%88%D8%B5%D8%A7%D9%81-%D9%88-%D8%A7%D8%AD%D9%88%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA-%D9%85%D9%84%D8%A7%D8%A6%DA%A9%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D8%B5%D8%AD%DB%8C%D9%81%D9%87-%D8%B3%D8%AC%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D9%87 اوصاف و احوالات ملائکه در صحیفه سجادیه ]</ref> گروهی از آنان پیوسته در سجده‌اند و رکوع ندارند و گروهی در رکوع‌اند و یارای ایستادن ندارند و گروهی همواره به صف ایستاده‌اند و پراکنده نمی‌شوند. به خطا و اشتباه نمی‌افتند و گرفتار فراموشی نمی‌گردند.<ref> نهج البلاغه، خطبه۱.</ref> [https://fa.wikishia.net/view/%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85_%D8%B9%D9%84%DB%8C%28%D8%B9%29 امام علی(ع)] گروهی از فرشتگان را داناترین و نزدیک‌ترین خلق به خدا معرفی کرده که نه خواب بر دیدگان‌شان مسلط می‌شود، نه سهو بر عقل، و نه خستگی بر بدن‌های‌شان.<ref>قمی، تفسیر القمی، ۱۴۰۴ق، ج۲، ص۲۰۷.</ref>

تعداد فرشتگان

بنابر روایات، ملائکه پرتعدادترین مخلوقات خدا هستند.<ref>بحرانی، البرهان، ۱۴۱۶ق، ج۴، ص۵۳۵.</ref> به فرموده‌ی امام جعفرصادق(ع) فرشتگان خدا در آسمان بیشتر از عدد ذرات خاک‌های روی زمین هستند و در آسمان جای پایی نیست مگر اینکه در آنجا فرشته‌ای در حال تسبیح و تقدیس خداوند است».<ref>[https://lorestan.iqna.ir/fa/news/4052117/%D8%B4%D8%A8-%D9%82%D8%AF%D8%B1-%D9%88-%D8%AA%D8%B9%DB%8C%DB%8C%D9%86-%D8%B3%D8%B1%D9%86%D9%88%D8%B4%D8%AA-%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D8%B3-%D8%B3%D8%B1%D9%85%D8%A7%DB%8C%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D8%B9%D9%86%D9%88%DB%8C شب قدر و تعیین سرنوشت انسان‌ها براساس سرمایه‌های معنوی]</ref>

نقش و وظایف فرشتگان

وظیفه فرشتگان وساطت میان پروردگار و جهان هستی است. آنان فرمان خداوند درباره جهان را جاری می‌کنند.<ref> (لَا يَسْبِقُونَهُ بِالْقَوْلِ وَ هُم بِأَمْرِهِ يَعْمَلُون‏؛ « كه در سخن بر او پيشى نمى‏گيرند، و خود به دستور او كار مى‏كنند»؛ (انبیاء/27)).</ref>

بنا بر آیات و روایات متعدّد، هر ملکی برای انجام مأموریّتی آفریده شده است و تا زمان حیات خود به آن مبادرت می‌ورزد.<ref>ویکی وحدت</ref> برخی از وظایف آنها عبارت‌اند از:،واسطه [http://fa.wikifeqh.ir/%D9%82%D8%A8%D8%B6_%D8%B1%D9%88%D8%AD قبض روح] انسان،<ref>(قُلْ يَتَوَفَّئكُم مَّلَكُ الْمَوْتِ الَّذِى وُكلّ‏َِ بِكُمْ ثُمَّ إِلىَ‏ رَبِّكُمْ تُرْجَعُون‏؛ « بگو: فرشته مرگى كه بر شما گمارده شده، جانتان را مى‏ستاند، آن گاه به سوى پروردگارتان بازگردانيده مى‏شويد.» (سجده/ آیه۱۱)).</ref> حافظ انسان در برابر حوادث ناگوار و [http://fa.wikifeqh.ir/%D8%A8%D9%84%D8%A7 بلایا]،<ref>( لَهُ مُعَقِّبَاتٌ مِّن بَينْ‏ِ يَدَيْهِ وَ مِنْ خَلْفِهِ يحَْفَظُونَهُ مِنْ أَمْرِ الله‏...؛ «براى او فرشتگانى است كه پى در پى او را به فرمان خدا از پيش رو و از پشت سرش پاسدارى مى‏كنند»؛ (رعد/۱۱))</ref> حامل عرش الهی، شفاعت [http://fa.wikifeqh.ir/%DA%AF%D9%86%D8%A7%D9%87%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%86 گناهکاران]، استغفار<ref>الَّذِينَ يحَْمِلُونَ الْعَرْشَ وَ مَنْ حَوْلَهُ يُسَبِّحُونَ بحَِمْدِ رَبهِِّمْ وَ يُؤْمِنُونَ بِهِ وَ يَسْتَغْفِرُونَ لِلَّذِينَ ءَامَنُواْ رَبَّنَا وَسِعْتَ كُلَّ شىَ‏ْءٍ رَّحْمَةً وَ عِلْمًا فَاغْفِرْ لِلَّذِينَ تَابُواْ وَ اتَّبَعُواْ سَبِيلَكَ وَ قِهِمْ عَذَابَ الجَْحِيم‏ْ...؛ « كسانى كه عرش [خدا] را حمل مى‏كنند، و آنها كه پيرامون آنند، به سپاس پروردگارشان تسبيح مى‏گويند و به او ايمان دارند و براى كسانى كه گرويده‏اند طلب آمرزش مى‏كنند: «پروردگارا، رحمت و دانش تو بر هر چيز احاطه دارد؛ كسانى را كه توبه كرده و راه تو را دنبال كرده‏اند ببخش و آنها را از عذاب آتش نگاه دار.»؛ (غافر/7)).</ref> و یاری [http://fa.wikifeqh.ir/%D9%85%D9%88%D9%85%D9%86 مؤمنان] در پیشامدهای سخت مانند [http://fa.wikifeqh.ir/%D8%AC%D9%86%DA%AF جنگ‌ها]<ref>( يَأَيهَُّا الَّذِينَ ءَامَنُواْ اذْكُرُواْ نِعْمَةَ اللَّهِ عَلَيْكمُ‏ْ إِذْ جَاءَتْكُمْ جُنُودٌ فَأَرْسَلْنَا عَلَيهِْمْ رِيحًا وَ جُنُودًا لَّمْ تَرَوْهَا وَ كَانَ اللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ بَصِيرًا؛ « اى كسانى كه ايمان آورده‏ايد، نعمت خدا را بر خود به ياد آريد، آن گاه كه لشكرهايى به سوى شما [در] آمدند، پس بر سر آنان تندبادى و لشكرهايى كه آنها را نمى‏ديديد فرستاديم، و خدا به آنچه مى‏كنيد همواره بيناست.» (احزاب/۹)). </ref> و [http://fa.wikifeqh.ir/%D8%AA%D8%AF%D8%A8%DB%8C%D8%B1 تدبیر] امور [http://fa.wikifeqh.ir/%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86 جهان]. <ref>(فَالْمُدَبِّرَاتِ أَمْرًا؛ «و كار [بندگان‏] را تدبير مى‏كنند»؛ (نازعات/5)).</ref>واسطه بودن در نزول [https://fa.wikishia.net/view/%D9%88%D8%AD%DB%8C وحی] (رساندن پیام خدا به [https://fa.wikishia.net/view/%D9%BE%DB%8C%D8%A7%D9%85%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%86 پیامبران])،<ref>(قُلْ نَزَّلَهُ رُوحُ الْقُدُسِ مِن رَّبِّكَ بِالحَْقّ‏ِ لِيُثَبِّتَ الَّذِينَ ءَامَنُواْ وَ هُدًى وَ بُشْرَى‏ لِلْمُسْلِمِين‏؛ « بگو: آن را روح القدس از طرف پروردگارت به حق فرود آورده، تا كسانى را كه ايمان آورده‏اند استوار گرداند، و براى مسلمانان هدايت و بشارتى است.»؛ (نحل/102)).</ref> رساندن فیض الهی به مخلوقات،<ref>مقدّمه‌ای بر جهان‌بینی الهی، ج۳، ص۸۹.</ref>[https://fa.wikishia.net/view/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%BA%D9%81%D8%A7%D8%B1 ] [https://fa.wikishia.net/view/%D8%B4%D9%81%D8%A7%D8%B9%D8%AA شفاعت] برای [https://fa.wikishia.net/view/%D9%85%D8%A4%D9%85%D9%86 مؤمنان]<ref>(يَعْلَمُ مَا بَينْ‏َ أَيْدِيهِمْ وَ مَا خَلْفَهُمْ وَ لَا يَشْفَعُونَ إِلَّا لِمَنِ ارْتَضىَ‏ وَ هُم مِّنْ خَشْيَتِهِ مُشْفِقُون‏؛ « آنچه فراروى آنان و آنچه پشت سرشان است مى‏داند، و جز براى كسى كه [خدا] رضايت دهد، شفاعت نمى‏كنند و خود از بيم او هراسانند.»؛ (انبیاء/۲۸)).</ref> و امداد آنان،<ref>(إِذْ تَقُولُ لِلْمُؤْمِنِينَ أَ لَن يَكْفِيَكُمْ أَن يُمِدَّكُمْ رَبُّكُم بِثَلَاثَةِ ءَالَافٍ مِّنَ الْمَلَئكَةِ مُنزَلِينَ* بَلىَ إِن تَصْبرُِواْ وَ تَتَّقُواْ وَ يَأْتُوكُم مِّن فَوْرِهِمْ هَاذَا يُمْدِدْكُمْ رَبُّكُم بخَِمْسَةِ ءَالَافٍ مِّنَ الْمَلَئكَةِ مُسَوِّمِين؛ «‏ آن گاه كه به مؤمنان مى‏گفتى: «آيا شما را بس نيست كه پروردگارتان، شما را با سه هزار فرشته فرودآمده، يارى كند؟ آرى، اگر صبر كنيد و پرهيزگارى نماييد، و با همين جوش [و خروش‏] بر شما بتازند، [همانگاه‏] پروردگارتان شما را با پنج هزار فرشته نشاندار يارى خواهد كرد.»؛ (آل‌عمران/ ۱۲۴ و ۱۲۵)).</ref> [https://fa.wikishia.net/view/%D9%84%D8%B9%D9%86 لعن] [https://fa.wikishia.net/view/%DA%A9%D9%81%D8%B1 کافران]،<ref>( أُوْلَئكَ جَزَاؤُهُمْ أَنَّ عَلَيْهِمْ لَعْنَةَ اللَّهِ وَ الْمَلَئكَةِ وَ النَّاسِ أَجْمَعِين‏؛ « آنان، سزايشان اين است كه لعنت خدا و فرشتگان و مردم، همگى برايشان است‏» (آل‌عمران/87).</ref> ثبت اعمال بندگان<ref>(كِرَامًا كَاتِبِين‏؛ «[فرشتگان‏] بزرگوارى كه نويسندگان [اعمال شما] هستند»؛ (انفطار/11)).</ref> از دیگر وظایف آنان است. گروهی از فرشتگان همواره به [https://fa.wikishia.net/view/%D8%B9%D8%A8%D8%A7%D8%AF%D8%AA عبادت] و [https://fa.wikishia.net/view/%D8%AA%D8%B3%D8%A8%DB%8C%D8%AD تسبیح] خدا اشتغال دارند و به کاری دیگر نمی‌پردازند.<ref>( وَ لَهُ مَن فىِ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ وَ مَنْ عِندَهُ لَا يَسْتَكْبرُِونَ عَنْ عِبَادَتِهِ وَ لَا يَسْتَحْسرُِونَ* يُسَبِّحُونَ الَّيْلَ وَ النهََّارَ لَا يَفْترُُون‏؛ « و هر كه در آسمانها و زمين است براى اوست، و كسانى كه نزد اويند از پرستش وى تكبّر نمى‏ورزند و درمانده نمى‏شوند. شبانه روز، بى‏آنكه سستى ورزند، نيايش مى‏كنند» (انبیاء/19 و 20)).</ref> حضور در حرم ائمه(ع)،<ref>[https://iqna.ir/fa/news/3812664/%D9%88%D9%82%D8%AA%DB%8C-%D9%81%D8%B1%D8%B4%D8%AA%DA%AF%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D8%B2-%D8%B1%D9%81%D8%AA%D8%A7%D8%B1-%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7-%D8%AA%D8%B9%D8%AC%D8%A8-%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%DA%A9%D9%86%D9%86%D8%AF وقتی فرشتگان از رفتار انسان‌ها تعجب می‌کنند]</ref> نزول در شب قدر<ref>[https://iqna.ir/fa/news/3561535/%D9%81%D8%B1%D8%B4%D8%AA%DA%AF%D8%A7%D9%86-%D8%AE%D8%AF%D8%A7-%D8%A8%D8%B1-%D8%B3%D9%87-%D9%82%D9%90%D8%B3%D9%85-%D9%87%D8%B3%D8%AA%D9%86%D8%AF فرشتگان خدا بر سه قِسم هستند]</ref>و بشارت به مؤمنان دیگر از رسالت‌های فرشتگان است.<ref>[https://lorestan.iqna.ir/fa/news/3316557/%D8%AA%D8%B3%D8%A8%DB%8C%D8%AD-%D9%88-%D9%81%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%A8%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D8%AE%D8%AF%D8%A7%D9%88%D9%86%D8%AF-%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D9%84%D8%AA%E2%80%8C-%D9%81%D8%B1%D8%B4%D8%AA%DA%AF%D8%A7%D9%86-%DB%B1%DB%B7%DB%B5-%D8%A2%DB%8C%D9%87-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%B7%D9%87-%D8%A8%D8%A7-%D9%85%D9%84%D8%A7%D8%A6%DA%A9%D9%87-%D8%A7%D8%B3%D8%AA تسبیح و فرمان‌برداری خداوند؛ رسالت‌ فرشتگان/ ۱۷۵ آیه قرآن در رابطه با ملائکه است ]</ref>

فرشتگان عالم برزخ در جهان بعد از مرگ، مأمور رفاه، آسایش و یا عذاب و نکوهش انسان هستند. فرشتگان عالم آخرت، فرشتگانی هستند که در خدمت اداره‌ی امور آن جهان بوده و بسیاری از آنان مسئول عذاب جهنمیان‌اند و برخی دیگر مأمور پذیرایی از بهشتیان.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/3561535/%D9%81%D8%B1%D8%B4%D8%AA%DA%AF%D8%A7%D9%86-%D8%AE%D8%AF%D8%A7-%D8%A8%D8%B1-%D8%B3%D9%87-%D9%82%D9%90%D8%B3%D9%85-%D9%87%D8%B3%D8%AA%D9%86%D8%AF فرشتگان خدا بر سه قِسم هستند]</ref> در آخرت ملائکه در دادگاه عدل الهی شهادت می‌دهند. گروهی از آنان نگهبان بهشت و دوزخ بوده<ref>[https://lorestan.iqna.ir/fa/news/3787980/%D8%A7%D8%AD%D9%88%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA-%D9%81%D8%B1%D8%B4%D8%AA%DA%AF%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86 احوالات فرشتگان در قرآن]</ref> و به انسان‌هايی كه وارد بهشت شده‌اند تهنيت می‎گويند<ref>(...وَ الْمَلَئكَةُ يَدْخُلُونَ عَلَيهِْم مِّن كلُ‏ِّ بَابٍ* سَلَامٌ عَلَيْكمُ بِمَا صَبرَْتمُ‏ْ فَنِعْمَ عُقْبىَ الدَّارِ؛ « و فرشتگان از هر درى بر آنان درمى‏آيند.[و به آنان مى‏گويند:] درود بر شما به [پاداش‏] آنچه صبر كرديد. راستى چه نيكوست فرجام آن سراى!»؛ (رعد/23 و 24)).</ref> .<ref>[https://lorestan.iqna.ir/fa/news/4042635/%D8%AA%D9%88%D8%B5%DB%8C%D9%81-%D9%85%D9%84%D8%A7%D8%A6%DA%A9%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D8%B5%D8%AD%DB%8C%D9%81%D9%87-%D8%B3%D8%AC%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D9%87-%D9%81%D8%B1%D8%B4%D8%AA%DA%AF%D8%A7%D9%86-%D9%82%D8%A7%D8%A8%D9%84%DB%8C%D8%AA-%D8%AA%DA%A9%D9%84%DB%8C%D9%81%E2%80%8C%D9%BE%D8%B0%DB%8C%D8%B1%DB%8C-%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D9%86%D8%AF توصیف ملائکه در صحیفه سجادیه / فرشتگان قابلیت تکلیف‌پذیری ندارند]</ref>

نفع و ضرر به کسی نمی‌رسد مگر این که به اذن خدا و به واسطه ایشان است. همه مقامات معنوی که انسان به آن دست می‌یابد به واسطه فرشتگان تحقق می‌یابد. فرشتگان واسطه رزقند. این فرشتگانند که اعمال انسان را به ثمر می‌نشانند، خیر و سعادت را بر انسان می‌بارانند و همه آرزوها و خواسته‌های انسان را در مسیر تحقق قرار می‌دهند.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/1460984/%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1-%DA%AF%D9%88%D9%86%D9%87-%D8%AA%D9%88%D8%B5%DB%8C%D9%81-%D9%81%D8%B1%D8%B4%D8%AA%DA%AF%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86-%D9%88-%D8%A7%D8%AD%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D8%AB-%D8%B3%DB%8C%D8%B1%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D8%B1-%D9%81%D8%B1%D8%B4%D8%AA%DA%AF%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%A2%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D9%87-%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%B4%D8%A7%D8%B1 چهار گونه توصیف فرشتگان در قرآن و احادیث/ «سیری در اسرار فرشتگان»؛ در آستانه انتشار]</ref>

با توجه به آیات قرآن، ملائكه دو نحو رسالت و وساطت دارند: يكی رسالت در امور تكوينی و يكی رسالت در امور تشريعی.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/1790224/%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D9%84%D8%AA-%D8%AA%D9%83%D9%88%D9%8A%D9%86%DB%8C-%D9%88-%D8%AA%D8%B4%D8%B1%D9%8A%D8%B9%DB%8C-%D9%81%D8%B1%D8%B4%D8%AA%DA%AF%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D8%B2-%D9%85%D9%86%D8%B8%D8%B1-%D8%A2%D9%8A%D8%A7%D8%AA-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86 رسالت تكوينی و تشريعی فرشتگان از منظر آيات قرآن]</ref> فرشتگان نظام تشریع در مسائل دینی فعالیت می‌کنند؛ مانند فرشته جبرائیل و همچنین فرشتگان مراقب اعمال انسان. فرشتگان دنیوی کارگزار نظام آفرینش‌اند. آن‌ها امور تکوینی و ساختار وجودی جهان را مدیریّت می‌کنند.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/3561535/%D9%81%D8%B1%D8%B4%D8%AA%DA%AF%D8%A7%D9%86-%D8%AE%D8%AF%D8%A7-%D8%A8%D8%B1-%D8%B3%D9%87-%D9%82%D9%90%D8%B3%D9%85-%D9%87%D8%B3%D8%AA%D9%86%D8%AF فرشتگان خدا بر سه قِسم هستند]</ref>

اقسام فرشتگان

فرشتگان دارای چند قسم هستند و همان‌طور که انسان از جهت مکان، نژاد و دین متفاوت هستند؛ فرشتگان نیز به این اقسام تقسیم می‌شوند<ref>[https://iqna.ir/fa/news/3561535/%D9%81%D8%B1%D8%B4%D8%AA%DA%AF%D8%A7%D9%86-%D8%AE%D8%AF%D8%A7-%D8%A8%D8%B1-%D8%B3%D9%87-%D9%82%D9%90%D8%B3%D9%85-%D9%87%D8%B3%D8%AA%D9%86%D8%AF فرشتگان خدا بر سه قِسم هستند]</ref>

[https://fa.wikishia.net/view/%D9%85%D9%84%D8%A7%D8%B5%D8%AF%D8%B1%D8%A7 ملاصدرا] ملائکه را به فرشتگان مقرب، ارواح مُهَیمِه، فرشتگان موکل بر اجرام آسمانی، فرشتگان عقلی و فرشتگان زمینی تقسیم می‌کند.<ref>نگاه کنید به ملاصدرا، مفاتیح الغیب، ۱۳۶۳ش، ص۳۵۰-۳۵۱.</ref> در تقسیم‌‌بندی [http://fa.wikifeqh.ir/%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85_%D8%AE%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C امام خمینی]، اصناف ملائکه به دو دسته‌ی ملائکه‌ای که تعلق به عالم اجسام ندارند و ملائکه‌ای که تعلق به عالم اجسام دارند؛ تقسیم می‌شوند. قسم اول به دو دسته‌ی ملائکه [http://fa.wikifeqh.ir/%D9%85%D9%87%D9%85%DB%8C%D9%86 مهمین] و ملائکه [http://fa.wikifeqh.ir/%D8%AC%D8%A8%D8%B1%D9%88%D8%AA%DB%8C جبروتی]، تقسیم می‌شوند. ملائکه‌ی مهمین؛ ملائکه ملکوت اعلی هستند که محو [http://fa.wikifeqh.ir/%D8%AC%D9%85%D8%A7%D9%84 جمال] حق بوده و از خلایق غافل هستند. ملائکه جبروتی؛ مبادی سلسله موجودات و غایت [http://fa.wikifeqh.ir/%D8%A7%D8%B4%D9%88%D8%A7%D9%82 اشواق] آنها هستند. اما قسم دوم از ملائکه که موکل بر موجودات جسمانی و مدبر آن‌ها هستند، خود دارای اصناف فراوان و بی‌شماری هستند که همان ملائکه عوالم برزخی و مثالی هستند‌.<ref>خمینی، روح الله، شرح چهل حدیث، ص۴۱۴، ۱۳۸۸. </ref>

امام علی(ع) در خطبه اول نهج‌البلاغه برای ملائكه اقسامی را ذكر کرده كه بالغ‌ بر شش يا هفت طايفه از آنان را شامل می‎شود، بعضی ملائكه ارضيه، بعضی برزخی و ملكوتی و برخی ديگر ملائكه عالين و مهيمن هستند كه مجرد محض بوده و حاملين عرش‌اند و دارای بالاترين مقام در بين فرشتگان هستند.<ref>[https://lorestan.iqna.ir/fa/news/4027752/%D8%A7%D9%88%D8%B5%D8%A7%D9%81-%D9%88-%D8%A7%D8%AD%D9%88%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA-%D9%85%D9%84%D8%A7%D8%A6%DA%A9%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D8%B5%D8%AD%DB%8C%D9%81%D9%87-%D8%B3%D8%AC%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D9%87 اوصاف و احوالات ملائکه در صحیفه سجادیه ]</ref> فرشتگان عرشی در عرش خداوند منان هستند و کار آنها مدام حول عرش؛ ذکر، تمهید، تقدیس و تسبیح خداوند سبحان است و رئیس آن فرشتگان، فرشته‌ای به نام «روح» است. فرشتگان اخروی، مأموران الهی در آخرت هستند و برخی مأموران بهشتی‌اند مثل فرشتگان رضوان و نیز برخی از فرشتگان، فرشتگان جهنمند مثل مالک و همچنین برخی فرشتگان دیگر حسابگرند.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/3561535/%D9%81%D8%B1%D8%B4%D8%AA%DA%AF%D8%A7%D9%86-%D8%AE%D8%AF%D8%A7-%D8%A8%D8%B1-%D8%B3%D9%87-%D9%82%D9%90%D8%B3%D9%85-%D9%87%D8%B3%D8%AA%D9%86%D8%AF فرشتگان خدا بر سه قِسم هستند]</ref>

مقام و منزلت فرشتگان، مختلف است و مرتبه‌های متفاوتی دارند.<ref>(وَ مَا مِنَّا إِلَّا لَهُ مَقَامٌ مَّعْلُوم‏؛ «و هيچ يك از ما [فرشتگان‏] نيست مگر [اينكه‏] براى او [مقام و] مرتبه‏اى معيّن است‏» (صافات/146)).</ref> فرشتگانی که از بقیه از نظر درجاتشان به خدا نزدیک‌ترند، مقرب نامیده می‌شوند. چهار فرشته مقرب در [https://wiki.ahlolbait.com/%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85 اسلام] عبارت‌اند از:

1.[https://wiki.ahlolbait.com/%D8%AC%D8%A8%D8%B1%D8%A6%DB%8C%D9%84 جبرئیل] (فرشته [https://wiki.ahlolbait.com/%D9%88%D8%AD%DB%8C وحی]) مسوول عالم ذر؛ القاب: روح الامین<ref>(نَزَلَ بِهِ الرُّوحُ الْأَمِين‏؛ «روح الامين آن را بر دلت نازل كرد»؛ (شعرا/193)).</ref> ،[https://wiki.ahlolbait.com/%D8%B1%D9%88%D8%AD_%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%AF%D8%B3 روح القدس]<ref>[https://wiki.ahlolbait.com/%D8%B3%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%A8%D9%82%D8%B1%D9%87 (۹۱ بقره)]</ref> ،شدیدالقوی<ref>[https://wiki.ahlolbait.com/%D8%B3%D9%88%D8%B1%D9%87_%D9%86%D8%AC%D9%85 (عَلَّمَهُ شَدِيدُ الْقُوَى‏؛ « آن را [فرشته‏] شديد القوى به او فرا آموخت‏» (نجم/5))]</ref> ،ذو مرّه<ref>(ذُو مِرَّةٍ فَاسْتَوَى‏؛ «[سروش‏] نيرومندى كه [مسلّط] درايستاد» (نجم/6))</ref> و رسول کریم<ref>(تکویر/ ۱۹- ۲۱).</ref> جبرئیل رابط میان خداوند و [https://wiki.ahlolbait.com/%D9%BE%DB%8C%D8%A7%D9%85%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%86 پیامبران] و همان فرشته‌ای است که [https://wiki.ahlolbait.com/%D8%AD%D8%B6%D8%B1%D8%AA_%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%87%DB%8C%D9%85 حضرت ابراهیم](ع) را از آتش‌ نمرودیان رهانید و فرعونیان را در نیل غرق کرد و بشارت [https://wiki.ahlolbait.com/%D8%AD%D8%B6%D8%B1%D8%AA_%DB%8C%D8%AD%DB%8C%DB%8C حضرت یحیی](ع) را به [https://wiki.ahlolbait.com/%D8%AD%D8%B6%D8%B1%D8%AA_%D8%B2%DA%A9%D8%B1%DB%8C%D8%A7 حضرت زکریا](ع) و ولادت [https://wiki.ahlolbait.com/%D8%AD%D8%B6%D8%B1%D8%AA_%D8%B9%DB%8C%D8%B3%DB%8C حضرت عیسی](ع) را به [https://wiki.ahlolbait.com/%D8%AD%D8%B6%D8%B1%D8%AA_%D9%85%D8%B1%DB%8C%D9%85 مریم](س) رسانید. جبرئیل، واسطه‌ی نزول قرآن بر [https://wiki.ahlolbait.com/%D9%BE%DB%8C%D8%A7%D9%85%D8%A8%D8%B1_%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85 پیامبر](ص) است که طریقه‌ی [https://wiki.ahlolbait.com/%D8%B9%D8%A8%D8%A7%D8%AF%D8%AA عبادت] را به ایشان آموخت و در [https://wiki.ahlolbait.com/%D8%BA%D8%B2%D9%88%D9%87_%D8%A8%D8%AF%D8%B1 غزوه بدر] با هزار فرشته دیگر پیامبر(ص) را یاری داد و در [https://wiki.ahlolbait.com/%D9%85%D8%B9%D8%B1%D8%A7%D8%AC معراج]، همسفر و راهنمایشان بود.<ref>اعلام القرآن، ص ۲۷۷-۲۷۸.</ref> جبرئیل بر غیر پیامبران نیز نازل شده است؛ اما نزول [https://wiki.ahlolbait.com/%D9%88%D8%AD%DB%8C وحی] بدست جبرئیل تنها ویژه [https://wiki.ahlolbait.com/%D9%BE%DB%8C%D8%A7%D9%85%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%86 پیامبران] بوده و برای غیر پیامبران پیام‌هایی دیگر آورده است.<ref> (مریم/۱۶-۲۱).</ref>

2.[https://wiki.ahlolbait.com/%D9%85%DB%8C%DA%A9%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D9%84 میکائیل] (فرشته [https://wiki.ahlolbait.com/%D8%B1%D8%B2%D9%82 روزی]) مسئول [https://wiki.ahlolbait.com/%D8%AF%D9%86%DB%8C%D8%A7 دنیا]؛ در روايات میکائیل را مأمور ارزاق، معادن، رشد و نمو اشجار و نباتات و پيدايش جانوران، حركت‌های عظيم افلاک و كرات، پيدايش دگرگونی‎های جوی و حركت درياها، پيدايش ابرها و بارش باران و گرديدن فصول دانسته و دارای اعوان و ياران بسياری است.<ref>[https://lorestan.iqna.ir/fa/news/4027752/%D8%A7%D9%88%D8%B5%D8%A7%D9%81-%D9%88-%D8%A7%D8%AD%D9%88%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA-%D9%85%D9%84%D8%A7%D8%A6%DA%A9%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D8%B5%D8%AD%DB%8C%D9%81%D9%87-%D8%B3%D8%AC%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D9%87 اوصاف و احوالات ملائکه در صحیفه سجادیه ]</ref>

3.[https://wiki.ahlolbait.com/%D8%B9%D8%B2%D8%B1%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D9%84 عزرائیل] (فرشته [https://wiki.ahlolbait.com/%D9%85%D8%B1%DA%AF مرگ]) مسوول [https://wiki.ahlolbait.com/%D8%B9%D8%A7%D9%84%D9%85_%D8%A8%D8%B1%D8%B2%D8%AE عالم برزخ]؛ القاب: ملک الموت<ref>(قُلْ يَتَوَفَّئكُم مَّلَكُ الْمَوْت؛ «. فرشته مرگى كه بر شما گمارده شده، جانتان را مى‏ستاند» (سجده/11)).</ref>

4.[https://wiki.ahlolbait.com/%D8%A7%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D9%81%DB%8C%D9%84 اسرافیل] (فرشته صور) مسوول [https://wiki.ahlolbait.com/%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D8%AE%DB%8C%D8%B2 رستاخیز]؛ القاب: [https://wiki.ahlolbait.com/%D9%86%D9%81%D8%AE_%D8%AF%D8%B1_%D8%B5%D9%88%D8%B1 نافخ در صور] و ناقر در ناقور<ref>(وَ اسْتَمِعْ يَوْمَ يُنَادِ الْمُنَادِ مِن مَّكاَنٍ قَرِيبٍ؛ «و روزى كه منادى از جايى نزديك ندا درمى‏دهد، به گوش باش.» (ق/41)).</ref>.<ref>پیام قران از مکارم شیرازی؛ فرهنگ موضوعی قران کریم نوشته فانی وخرمشاهی</ref> این فرشته در روز قیامت در صوری می‎دمد كه ساكنان عالم برزخ به‌واسطه آن از قبور برخاسته و با نفخه ديگر به عالم محشر راه پيدا می‎کنند.<ref>[https://lorestan.iqna.ir/fa/news/4027752/%D8%A7%D9%88%D8%B5%D8%A7%D9%81-%D9%88-%D8%A7%D8%AD%D9%88%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA-%D9%85%D9%84%D8%A7%D8%A6%DA%A9%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D8%B5%D8%AD%DB%8C%D9%81%D9%87-%D8%B3%D8%AC%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D9%87 اوصاف و احوالات ملائکه در صحیفه سجادیه]</ref>

ارتباط انسان و ملائکه

فرشتگان همه‌ی کمالات الهی را به طور تنزل یافته دربر دارند و موظفند کمالات خود را به انسان انتقال دهند. انسان می‌تواند به کمالات تمامی فرشتگان دست یابد و با رسیدن به کمالات آنان همه آن چه را که ایشان در خلقت خدا انجام می‌دهند انجام دهد. چونان که حضرت رسول به همه این مقامات و کمالات دست یافت و بلکه از آن نیز بالاتر رفت.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/1460984/%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1-%DA%AF%D9%88%D9%86%D9%87-%D8%AA%D9%88%D8%B5%DB%8C%D9%81-%D9%81%D8%B1%D8%B4%D8%AA%DA%AF%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86-%D9%88-%D8%A7%D8%AD%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D8%AB-%D8%B3%DB%8C%D8%B1%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D8%B1-%D9%81%D8%B1%D8%B4%D8%AA%DA%AF%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%A2%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D9%87-%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%B4%D8%A7%D8%B1 چهار گونه توصیف فرشتگان در قرآن و احادیث/ «سیری در اسرار فرشتگان»؛ در آستانه انتشار]</ref> بنابراین؛ هرکس می‌تواند متناسب با ظرفیت خود با ملائکه ارتباط برقرار کند، در این بین، امام زمان(عج)، ظرفیت کامل و یا انسان کامل برای ارتباط با ملائکه است به همین جهت محل نزول فرشتگان بر انسان، قلب نازنین امام عصر(عج) است.<ref>[https://hamedan.iqna.ir/fa/news/3898477/%D9%82%D9%84%D8%A8-%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85-%D8%B9%D8%B5%D8%B1%D8%B9%D8%AC-%D9%85%D8%AD%D9%84-%D9%86%D8%B2%D9%88%D9%84-%D9%81%D8%B1%D8%B4%D8%AA%DA%AF%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%B4%D8%A8-%D9%82%D8%AF%D8%B1 قلب امام عصر(عج)؛ محل نزول فرشتگان در شب قدر]</ref>

منابع

ایکنا

دانشنامه اسلامی

ویکی پدیا

ویکی جو

ویکی شیعه

ویکی فقه

ویکی وحدت