جن: تفاوت میان نسخه‌ها
(صفحه‌ای تازه حاوی «'''جن'''؛ به تصدیق قرآن موجودی از مخلوقات خداوند و از جنس آتش اما دارای اشتراکاتی با انسان. یکی از مخلوقاتی که خداوند در قرآن به آن اشاره کرده است جن می‌باشد و سوره‌ای از سور قرآن به همبن نام اختصاص دارد. جن‌ها موجوداتی هستند كه از ديده‌های ظاهر...» ایجاد کرد) |
(بدون تفاوت)
|
نسخهٔ ۱۱ آوریل ۲۰۲۳، ساعت ۱۱:۲۲
جن؛ به تصدیق قرآن موجودی از مخلوقات خداوند و از جنس آتش اما دارای اشتراکاتی با انسان. یکی از مخلوقاتی که خداوند در قرآن به آن اشاره کرده است جن می‌باشد و سوره‌ای از سور قرآن به همبن نام اختصاص دارد. جن‌ها موجوداتی هستند كه از ديده‌های ظاهری، پنهان می‌باشند. واژه جن و مشتقات آن در 16 سوره و 31 آیه قرآن به کار رفته است. جنس و ماهیت جن از آتش است و به خاطر همين جنبه ناری بودنش قابل انعطاف بوده و می‌‌تواند به همه گروه‌ها تمثل و تشكل پيدا كند. این موجودات در بسیاری از اهداف خلقت با انسان مشترک می‌باشند، دارای تکلیف و مسئولیت هستند و طبق صریح آیات قرآن هدف او بندگى خداست. شیاطین دسته ویژهای از جن هستند. جن‌ها دارای ارتباطات با انسان‌ها هستند و نظر فقها و مراجع در خصوص تسخیر اجنه متفاوت است. در بعضی جوامع مذهبی برخی مسائل خرافی درباره اعتقاد به جن بن‌مایه‌های سودجویی از باورمندان را در پی دارد.
مفهوم‌شناسی جن
معنای لغوی جن
ماده «ج ن ن» دلالت بر خفا و پوشش می‌كند، يعنی هر چيزی كه به نوعی پوشيده و مخفی بوده باشد اگر خواستيم از او تعبير كنيم از اين ماده استفاده می‌كنيم.[۱] پس واژه «جن» در اصل به‌معنای موجودی پوشيده و ناديدنی است[۲]
معنای اصطلاحی جن
جن، اسم جنس برای موجوداتی است كه از ديده‌های ظاهری، پنهان هستند. جن‌ها علاوه‌براینکه دارای درك و شعور و فهم هستند دارای قدرت و فعاليت نیز می‌باشند. چنان که از مفهوم لغوی این کلمه به دست می آید -موجودی است ناپیدا که وجود آن را قرآن کریم تصدیق کرده است.[۳] بر اساس آیه 32 سوره نجم[۴] به كار بردن كلمه «اجنه» برای جن‌ها غلط است بلكه جمع جنّ، «جِنّة» می‌شود.[۵]
تاریخچه اعتقاد به جن
منشأ دقیق اعتقاد به جن به روشنی مشخص نیست. برخی از خاورمیانه‌شناسان معتقدند که اجنه در نظر نخستین باورمندان به آنها، ارواح بدخواه ساکن بیابان‌ها و مکان‌های کثیف بودند که اغلب به شکل حیوانات زشت درمی‌آمدند. برخی دیگر معتقدند آنها در اصل خدایان طبیعت بودند که به تدریج با افزایش اهمیت دیگر خدایان به حاشیه رانده شدند. [۶] با این وجود، بسیاری از اعراب در دوران پیش از اسلام جن‌ها را پرستش می‌کردند اما معتقد بودند اینان برخلاف خدایان، جاودان نیستند. هر چند فانی بودن اجنه سبب شده بود در مرتبه‌ای پایین‌تر از خدایان قرار داده شوند، به نظر می‌رسد آنها در زندگی روزمره اعراب قبل از اسلام اهمیت بیشتری نسبت به خدایان داشتند. طبق عقاید رایج میان اعراب اجنه به فال‌گویان، فلاسفه پیش از اسلام و شاعران الهام می‌کردند[۷]. [۸] اما در اسلام وجود جن از اصول مسلم قرآنی و اعتقاد به آن از مصادیق ایمان به غیب است.[۹] همچنین بحث وجود داشتن یا نداشتن جنّ و چگونگی آن، از قدیم در بین عالمان دین مردم مطرح بوده است. برخی از عالمان مسلمان، اعتقاد به وجود جنّ را اجماع مذاهب و فرق اسلامی دانسته‌اند و حتی برخی ادعا کرده‌اند که همه پیروان و تصدیق‌کنندگان انبیا نیز به وجود جنّ اعتراف دارند. ابن حزم، متکلم و فقیه اندلسی، ابن خلدون و دَمیری در کتابهای خود مباحثی را در این زمینه ارائه دادهاند.[۱۰]
واژه جن و ویژگی‌های این موجود در قرآن
قرآن كريم در ۱۶ سوره، از جن سخن گفته است. در آيات قرآن با سه واژه «الجن»، «جانّ»، «الجنّه» به مطالبی درباره جن اشاره شده است. واژه جن ۲۲ بار، واژه جانّ ۷ بار و واژه جنّه هم ۳ بار ، مجموعا در ۳۱ آيه آمده‌اند كه در ۱۷ آيه، جن همراه با انسان ذكر شده است.[۱۱] در آیات مذکور به برخی از ویژگی های جن اشاره کرده است، که در اینجا به آنها می پردازیم:
۱. ماده خلقت، آتش[۱۲]. ۲. تناسل[۱۳]. ۳. جنسیت مذکر و مونث[۱۴]. ۴. تقدم خلقت جن بر آفرینش انسان. 5. برخوردار از زندگی دسته جمعی و طایفه ای[۱۵]. 6. برخورداری از ابزار فهم و درک[۱۶]. 7. حرکت و سرعت فوق العاده[۱۷].[۱۸] 8. همانند انسان دارای تکلیف و مسئولیت[۱۹]. 9. قابل تقسیم به دو گروه مومن و کافر[۲۰]. 10. ارسال پیامبر از سوی خدا جهت هدایت جن[۲۱]. 11. ایمان به پیامبر خدا (ص)[۲۲] و قرارگرفتن تحت ولایت و امامت ائمه (ع)[۲۳]. 12. وجوب نماز بر جن‌ها[۲۴].[۲۵] 13. توانایی تابع کردن برخی انسان‌ها توسط برخی جن‌ها[۲۶].[۲۷]
ماهیت جن از نگاه متکلمین و فلاسفه
متکلمین معتقدند که تمامی موجودات اعم از جن، روح و ملائکه و ... مرتبه‌ای از مادیت و جسم را دارا هستند البته ممکن است جن‌ها جسم لطیفی داشته باشند و حرکاتی داشته باشند که موجودات عادی نمی‌توانند این طور باشند. براین اساس فرشتگان می‌توانند جز کلب و خنزیر به اشکال مختلف درآیند. جن و شیاطین نیز می‌توانند بر اشکال مختلفی ظاهر شوند و از معجزات خدا به حضرت سلیمان این است که این موجودات را به تسخیر او درآورده است.
فلاسفه درباره ماهیت جن معتقدند که جن‌ها عوارض ماده را دارا هستند ولی خود ماده را ندارند. طبق این تفسیر شیاطین و جن به عالم منفصل مربوط هستند. فلاسفه ملائکه را هم در زمره عالم عقل می‌دانند. البته فلاسفه معتقدند که این عوامل رابطه علیت دارند و موجودات عوالم بالا می‌توانند در عوالم پایین‌تر تصرف کنند.
اگر تعبیر فلاسفه را بپذیریم در این صورت جن جزء عوالم بالاتر است و می‌توانند در عوالم پایین‌تر تصرف داشته باشند و برای سلیمان کارهایی عجیب و غریب انجام بدهند البته همه اجنه، شیطان نیستند و شیاطین نیز راهی به عالم فرشتگان ندارند.[۲۸]
در منابع اسلامی جن قابلیت تمثل به موجودات بسیاری را دارد. در برخی از متون آمده است «الجنّ جوهرٌ ناری، يتشكل باشكال مختلفة حتی الكلب و الخنزير» یعنی جن به هر شکلی حتی به صورت سگ و خوك در می‌آید. در واقع جن به خاطر همين جنبه ناری بودنش قابل انعطاف بوده و می‌‌تواند به همه گروه‌ها تمثل و تشكل پيدا كند.[۲۹]
شیاطین دسته ویژهای از جن
شيطان در معنای اصلی خود دارای مفهوم وصفی می‌باشد يعنی «شرير»؛ که در قرآن نیز به همين معنا به‌كار رفته است به جز مواردی که درباره خود ابليس و گاه با معنای عام در مورد هر موجود شريری كه شرارت در او «ملكه راسخ» شده است استفاده شده؛ حتّی در قرآن تصريح شده است كه ممكن است شيطان از جنّ يا از ابليس باشد[۳۰]. پس شياطين دسته ويژه‌ای از جن يا انس هستند كه كار آنها شرارت است.[۳۱]
کیفیت و نوع ارتباط جن با انسان
جن‌ها می‌توانند با بعضی از انسان‌ها ارتباط برقرار کنند. چنان که بعضی از آنها با انسان ارتباط برقرار می‌کردند. در مورد انبیا و ائمه(ع) در روایت آمده است که چنین ارتباطی داشتند و گاهی نیز ارتباط جن مشرک و کافر با بعضی از انسان‌ها موجب افزایش گمراهی و طغیان آنها شده است[۳۲]. بنابراین جن چه مؤمن و چه کافر با انسان ارتباط برقرار میکنند و این موضوع به صراحت در قرآن و روایات و حکایات نیز وارد شده است.[۳۳]
در خصوص ازدواج جن با انسان پاسخی قطعی نمی‌توان داد ولی برخی از مفسران براساس آیه ۲۶ سوره الرحمن[۳۴]، ازدواج جن با انسان را ممکن دانسته‌اند. ولی تاکنون برای این نوع ازدواج به نمونه‌ای اشاره نشده است.[۳۵]
غیر از این نوع ارتباط رویکرد منفی رابطه جن با انسان است که برای وسوسه و فریب آدمی عمل می‌کند. از این رو در سوره «الناس» آمده برخی از جنیان و انسان‌ها مردم را وسوسه میکنند. بنابراین دو نوع ارتباط بین جنیان و آدمیان وجود دارد. ولی ارتباط با جنیان و یارى گرفتن از آنها در امور منفی و مانند آن درست نیست.[۳۶]
ارتباط با جن و تسخیر آن از نظر فقهی
به جهت روابط ناسالمی که بعضی انسان ها با جنیان برقرار می کنند و آن ها را برای کارهای نادرست به خدمت می‌گیرند، از نظر فقهی بین فقها اختلاف است که آیا جایز است جنیان را تسخیر کرد و آنها را به خدمت گرفت؟ در مجموع مى توان گفت: اگر این کار نسبت به جنیان مومن باشد و مایه آزارشان گردد، جایز نیست، ولى اگر مایه آزارشان نشود، روا است. البته به کارگرفتن آنها براى کارهاى نامشروع حرام است.
در باب احضار و تسخیر جن نیز از منظر فقهی دو نظریه وجود دارد: بعضی مثل امام خمینی می‌فرماید: تسخیر اجنه حرام است.[۳۷] بعضی مانند آیت الله بهجت می‌فرماید: اگر موجب ضرر بر مسلمانی نباشد، اشکال ندارد[۳۸] [۳۹] و از نظر برخی چون آیت‌الله حکیم تسخير جنّ به خودى خود جايز است، به شرط اين كه به سحر مبتنى نباشد و به مؤمنى ضرر نرساند، ولى بهتر است كه از اين كار دورى نمايند.[۴۰]
لزوم مقابله با خرافات درباره جن
آيت‌الله العظمی مكارم شيرازی درباره مسائل خرافی در مورد جن گيری و رمالی معتدند: دو گروه هستند كه گرفتار اينگونه مسائل‌اند گروه نخست گروهی هستند كه گرفتار اوهام و خيالات هستند و مشكلات زندگی خود را به گردن جن و بخت و طالع سياه می‌اندازند و ما نديده‌ايم كسی ادعايی بكند و سندی بر حرف خود داشته باشد. گروه ديگر هم افراد شياد و كلاه بردار هستند كه برای اين كه درآمدی را كسب كنند به اينگونه امور متوسل می‌شوند و از نقطه ضعف‌های اشخاص استفاده می‌كنند و با تهديد و تخويف و ديگر مسائل افراد ضعيف را تحت تاثير خود قرار می‌دهند و يا اينكه اغراض سياسی كه اخيرا پيدا شده را دنبال میکنند. اينگونه افكار بايد از صحنه جامعه ما برچيده شود. موجودی به نام جن وجود دارد اما نه در زندگی ما دخالت می‌كنند و نه ما در زندگی آنها دخالت می‌كنيم.[۴۱]
منابع
ایکنا.
امام خمینی(ره)، تحریرالوسیله، نشر موسسه آثار امام خمینی، ج ۱، ص ۴۷۳ .
آیت الله بهجت، استفتاآت، ج۴، سوال ۶۴۲۴ و ۶۴۲۵.
ر.ک به اصول کافى، ج ۱، ص ۳۹۴
مسلم بن حجاج، ج ۲، ص۳۶؛ کلینی، ج ۵، ۵۶۹؛ ابن بابویه، ۱۳۸۶، ج ۲، ص۵۹۴؛
Amira El-Zein Islam, Arabs, and Intelligent World of the Jinn Syracuse University Press 2009 شابک ۹۷۸۰۸۱۵۶۵۰۷۰۶ page 34
Lebling, Robert (2010). Legends of the Fire Spirits: Jinn and Genies from Arabia to Zanzibar. New York City, New York and London, England: I. B. Tauris. pp. 1–10. ISBN 978-0-85773-063-3.
پاورقی ها
- ↑ توضيحات يك محقق حوزوی درباره جن
- ↑ تأملی بر معناشناسی قرآن كريم و متون مقدس _عرب جاهلی موجودی ماورائی به نام «جن» را القاء‌كننده كلام به شاعر می‌دانست
- ↑ آیا اجنّه هم مانند انسان، مسلمان و غیر مسلمان دارند
- ↑ وَ إِذْ أَنْتُمْ أَجِنَّةٌ فی بُطُونِ أُمَّهاتِكُم؛ «و در آن موقع كه به صورت جنين‌هایى در شكم مادرانتان بوديد»
- ↑ توضيحات يك محقق حوزوی درباره جن
- ↑ Lebling, Robert (2010). Legends of the Fire Spirits: Jinn and Genies from Arabia to Zanzibar. New York City, New York and London, England: I. B. Tauris. pp. 1–10. ISBN 978-0-85773-063-3.
- ↑ Amira El-Zein Islam, Arabs, and Intelligent World of the Jinn Syracuse University Press 2009 شابک ۹۷۸۰۸۱۵۶۵۰۷۰۶ page 34
- ↑ ویکی پدیا
- ↑ ویژگی‌های جن در قرآن چیست
- ↑ ویکی شیعه
- ↑ بررسی خلقت جن از منظر قرآن و روايات در آخرين شماره فصل‌نامه «انديشه نوين دينی»
- ↑ وَ الْجَانَّ خَلَقْناهُ مِنْ قَبْلُ مِنْ نارِ السَّمُوم؛ «و پيش از آن، جن را از آتشى سوزان و بى‌دود خلق كرديم» (حجر/27) وَ خَلَقَ الْجَانَّ مِنْ مارِجٍ مِنْ نارٍ؛ «و جن را از تشعشعى از آتش خلق كرد» (الرحمن/ 14 و 15)
- ↑ لَمْ یَطْمِثْهُنَ إِنْسٌ قَبْلَهُمْ وَ لا جَانٌّ؛ «در آن [باغها، دلبرانى] فروهشته‌نگاهند كه دست هيچ انس و جنى پيش از ايشان به آنها نرسيده است» (الرحمن/56)
- ↑ رِجالٌ مِنَ الْإِنْسِ یَعُوذُونَ بِرِجالٍ مِنَ الْجِن؛ «و مردانى از آدميان به مردانى از جن پناه مى‌بردند و بر سركشى آنها مى‌افزودند» (جن/6)
- ↑ وَقَيَّضْنَا لَهُمْ قُرَنَاءَ فَزَيَّنُوا لَهُمْ مَا بَيْنَ أَيْدِيهِمْ وَمَا خَلْفَهُمْ وَحَقَّ عَلَيْهِمُ الْقَوْلُ فِي أُمَمٍ قَدْ خَلَتْ مِنْ قَبْلِهِمْ مِنَ الْجِنِّ وَالْإِنْسِ إِنَّهُمْ كَانُوا خَاسِرِينَ؛ «و براى آنان دمسازانى گذاشتيم، و آنچه در دسترس ايشان و آنچه در پى آنان بود در نظرشان زيبا جلوه دادند و فرمان [عذاب] در ميان امّتهايى از جن و انس كه پيش از آنان روزگار به سر برده بودند، بر ايشان واجب آمد، چرا كه آنها زيانكاران بودند.» (فصلت/25)
- ↑ وَ لَقَدْ ذَرَأْنا لِجَهَنَّمَ کَثیراً مِنَ الْجِنِّ وَ الْإِنْسِ لَهُمْ قُلُوبٌ لا یَفْقَهُونَ بِها وَ لَهُمْ أَعْیُنٌ لا یُبْصِرُونَ بِها وَ لَهُمْ آذانٌ لا یَسْمَعُون بِها أُولئِکَ کَالْأَنْعامِ بَلْ هُمْ أَضَل؛ «و در حقيقت، بسيارى از جنّيان و آدميان را براى دوزخ آفريده‌ايم. [چرا كه] دلهايى دارند كه با آن [حقايق را] دريافت نمى‌كنند، و چشمانى دارند كه با آنها نمى‌بينند، و گوشهايى دارند كه با آنها نمى‌شنوند. آنان همانند چهارپايان بلكه گمراه‌ترند. [آرى،] آنها همان غافل‌ماندگانند» (اعراف/179) إِنَّا سَمِعْنا قُرْآناً عَجَباً وَ أَنَّهُ کانَ یَقُولُ سَفیهُنا عَلَى اللَّهِ شَطَطا؛ «و [شگفت] آنكه كم خرد ما، در باره خدا سخنانى ياوه مى‌سرايد» (جن/4)
- ↑ قالَ عِفْریتٌ مِنَ الْجِنِّ أَنَا آتیکَ بِهِ قَبْلَ أَنْ تَقُومَ مِنْ مَقامِکَ وَ إِنِّی عَلَیْهِ لَقَوِیٌّ أَمینٌ؛ «عفريتى از جن گفت: «من آن را پيش از آنكه از مجلس خود برخيزى براى تو مى‌آورم و بر اين [كار] سخت توانا و مورد اعتمادم» (نمل/39)
- ↑ ویژگی‌های جن در قرآن چیست. توضيحات يك محقق حوزوی درباره جن
- ↑ وَ ما خَلَقْتُ الْجِنَّ وَ الْإِنْسَ إِلَّا لِیَعْبُدُونِ؛ «و جن و انس را نيافريدم جز براى آنكه مرا بپرستند» (ذاریات/56)
- ↑ وَ أَنّا مِنَّا الصّالِحُونَ وَ مِنّا دُونَ ذلِكَ كُنّا طَرائِقَ قِدَدا؛ «و اينكه از ما (گروهی) شايستگانند و گروهی جز آن؛ ما دسته‌های گوناگونيم» (جن/۱۱) و َأَنّا مِنَّا الْمُسْلِمُونَ وَ مِنَّا الْقاسِطُونَ؛ فَمَنْ أَسْلَمَ فَأُولئِكَ تَحَرَّوْا رَشَداً. و َأَمَّا الْقاسِطُونَ فَكانُوا لِجَهَنَّمَ حَطَباً (جنّ، ۱۵-۱۴)
- ↑ یا مَعْشَرَ الْجِنِّ وَ الْإِنْسِ أَ لَمْ یَأْتِکُمْ رُسُلٌ مِنْکُمْ؛ « اى گروه جن و انس، آيا از ميان شما فرستادگانى براى شما نيامدند» (انعام/۱۳۰)
- ↑ وَإِذْ صَرَفْنَا إِلَيْكَ نَفَرًا مِنَ الْجِنِّ يَسْتَمِعُونَ الْقُرْآنَ فَلَمَّا حَضَرُوهُ قَالُوا أَنْصِتُوا ۖ فَلَمَّا قُضِيَ وَلَّوْا إِلَىٰ قَوْمِهِمْ مُنْذِرِينَ؛ «و چون تنى چند از جِن را به سوى تو روانه كرديم كه قرآن را بشنوند؛ پس چون بر آن حاضر شدند [به يكديگر] گفتند: گوش فرا دهيد. و چون به انجام رسيد، هشداردهنده به سوى قوم خود بازگشتند» (احقاف/29)
- ↑ ر.ک به کلینی؛ ج۱، ص ۳۹۴.
- ↑ فَسُبْحانَ اللَّهِ حِینَ تُمْسُونَ وَ حِینَ تُصْبِحُونَ وَ لَهُ الْحَمْدُ فِی السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ عَشِیًّا وَ حِینَ تُظْهِرُونَ؛ « پس خدا را تسبيح گوييد آنگاه كه به عصر درمى‌آييد و آنگاه كه به بامداد درمى‌شويد. و ستايش از آنِ اوست در آسمانها و زمين و شامگاهان و وقتى كه به نيمروز مى‌رسيد»
- ↑ آیا اجنّه هم مانند انسان، مسلمان و غیر مسلمان دارند
- ↑ يا مَعْشَرَ الْجنِّ قَدِ اسْتَكْثَرْتُمْ مِنَ الإْنسِ؛ «ای گروه جنّ، غلبه كرده‌ايد بر آدميان» (انعام/۱۲۸)
- ↑ تأملی در اشارات قرآن كريم به جنّ و افعال آن
- ↑ آیت‌الله هادوی تشریح کرد: ماهیت جن و شیطان از منظر فلاسفه و متکلمین. ویکی شیعه
- ↑ توضيحات يك محقق حوزوی درباره جن
- ↑ وَكَذلِكَ جَعَلْنا لِكُلِّ نَبِیّ عَدُوًّا شَياطِينَ الإْنسِ وَالْجِنِّ؛ «و چنين قرار داديم برای هر پيامبری دشمنی از شيطان‌های بشری يا جن» (انعام/۱۱۲)
- ↑ ارتباط مفهوم جنّ و شيطان از منظر قرآن كريم
- ↑ و انه کان رجال من الانس یعوذون برجال من الجن فزادوهم رهقاً؛ «و این که مردانی از بشر به مردانی از جن پناه میبردند و آنها سبب افزایش گمراهی و طغیان می شوند» (جن/6)
- ↑ آیا ارتباط و ازدواج با جن ممکن است
- ↑ فِيهِنَّ قَاصِرَاتُ الطَّرْفِ لَمْ يَطْمِثْهُنَّ إِنْسٌ قَبْلَهُمْ وَلَا جَانٌّ؛ «در آن باغ‌های بهشتی زنانی هستند که جز به همسران خود عشق نمی‌ورزند و هیچ انس و جن پیش از این‌ها با آنان تماس نگرفته است» (الرحمن/56)
- ↑ آیا ارتباط و ازدواج با جن ممکن است
- ↑ ارتباط انسان با جن تا چه مقدار ممکن است اتفاق بیفتد
- ↑ خمینی؛ ج ۱، ص۴۷۳ .
- ↑ بهجت؛ ج۴، سوال ۶۴۲۴ و ۶۴۲۵.
- ↑ ارتباط انسان با جن تا چه مقدار ممکن است اتفاق بیفتد
- ↑ نظر آیت‌الله‌العظمی حکیم در خصوص تسخیر جن
- ↑ مسائل خرافی و جن گيری بايد از صحنه جامعه برچيده شود