نمایش مبدأ برای مردم سالاری (دموکراسی)

'''مردم سالاری (دموکراسی)'''؛ تجربه ی حکومت مردم بر خودشان و اجتناب از استبداد. غرب خاستگاه اصلی این مفهوم است. فراگیری و موفقیت این ایده در دوران مدرن منجر به آن شد تا در جوامع اسلامی نیز صورتی بومی شده آن با عنوان مردم سالاری دینی مطرح گردد. در نظام‌های دینی، مردم سالاری دينی بر محور رضايت مردم، ارزش مداری، حق مداری و قانون مداری استوار است.

== تعریف مردم سالاری ==
«دموکراسی» که در زبان فارسی به «مردم‌سالاری» تعبیر می‌شود به شیوه‌ای از اداره جامعه<ref>[http://islampedia.ir/fa/%d8%af%d9%85%d9%88%da%a9%d8%b1%d8%a7%d8%b3%db%8c-%d9%88-%d9%85%d8%b1%d8%af%d9%85-%d8%b3%d8%a7%d9%84%d8%a7%d8%b1%db%8c-%d8%af%db%8c%d9%86%db%8c/<nowiki> . اسلام پدیا ]</nowiki></ref>، زندگی اجتماعی<ref>[https://fa.imamatpedia.com/wiki/%D8%AF%D9%85%D9%88%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D8%B3%DB%8C<nowiki> . امامت‌پدیا ]</nowiki></ref>، و روش حکومتی<ref>[https://abadis.ir/fatofa/%D8%AF%D9%85%D9%88%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D8%B3%DB%8C/<nowiki> . دانشنامه آزاد فارسی ]</nowiki></ref> اشاره دارد که در آن هر فرد از حیث مشارکت آزادانه در امور همگانی برخوردار از فرصت‌ مساوی<ref>[https://fa.imamatpedia.com/wiki/%D8%AF%D9%85%D9%88%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D8%B3%DB%8C<nowiki> . امامت‌پدیا ]</nowiki></ref> و دارای حق گزینش قانون و قانون‌گذاری است. عنوان «حکومت عدد» ‌عنوانی است که می توان به عنوان ویژگی دموکراسی از آن یاد کرد<ref>[https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%AF%D9%85%D9%88%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D8%B3%DB%8C<nowiki> . ویکی پدیا ]</nowiki></ref>؛ زیرا اکثریت می‌توانند فعلیت‌بخش باشند یا با مقبولیت خود زمینه ساز تحقق حکومت گردند<ref>[http://islampedia.ir/fa/%d8%af%d9%85%d9%88%da%a9%d8%b1%d8%a7%d8%b3%db%8c-%d9%88-%d9%85%d8%b1%d8%af%d9%85-%d8%b3%d8%a7%d9%84%d8%a7%d8%b1%db%8c-%d8%af%db%8c%d9%86%db%8c/<nowiki> . اسلام پدیا ]</nowiki></ref>. مفهوم مردم‌سالاری در تعریف کلی، بیان‌گر حاکمیت مردم و مقابله با استبداد است و تمرکز آن بر فرصت‌هایی است که مردم برای رصد رهبران سیاسی و حاکمان پیدا کرده و با قدرت و با استفاده از فرآیندهای مردم‌سالارانه آن‌ها را در کنار هم قرار می‌دهند<ref>[https://khorasan.iqna.ir/fa/news/3788071/%D8%AF%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D9%88%D8%B1%D8%B2%DB%8C-%D9%85%D8%B9%D8%B1%D9%81%D8%AA%E2%80%8C%D8%A7%D9%86%D8%AF%DB%8C%D8%B4-%D8%A7%D9%85%DA%A9%D8%A7%D9%86-%D8%B3%D8%A7%D8%B2%DA%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D8%A8%D8%A7-%D8%AF%D9%85%D9%88%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D8%B3%DB%8C-%D8%B1%D8%A7-%D9%BE%DB%8C%D8%AF%D8%A7-%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%DA%A9%D9%86%D8%AF . دین‌ورزی معرفت‌اندیش امکان سازگاری با مردمسالاری را پیدا می‌کند]</ref>. اساساً مردم‌سالاری نوین، پارادایمی است که ریشه همه ایدئولوژی‌ها، ‌اندیشه‌های سیاسی، اجتماعی، و اقتصادی نوین است و تفکر اومانیستی در حکم مادر تمامی آنها است؛ بنابراین همه‌ی گونه‌های مردم‌سالاری نوین ویژگی سکولاریستی و ضد دینی دارند و به رسمیت شناختن «حق حاکمیت و حکومت بشر» و نیز «حق قانون‌گذاری او»  به‌صورت مستقل از خداوند و منقطع از وحی<ref>[http://fa.wikifeqh.ir/%D8%AF%D9%85%D9%88%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D8%B3%DB%8C<nowiki> . ویکی‌فقه ]</nowiki></ref> نقطه مشترک مردم‌سالاری غربی<ref>[https://iqna.ir/fa/news/3865848/%D8%AA%DA%A9%D9%84%DB%8C%D9%81-%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87-%D8%AF%D9%85%D9%88%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D8%B3%DB%8C-%D8%A8%D8%A7-%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%A8%DB%8C%D9%86%DB%8C-%D8%B1%D9%88%D8%B4%D9%86-%D9%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA-%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%D8%AA-%D9%87%D9%85%D9%87-%D9%81%D9%82%D9%87-%D8%A7%D8%B3%D8%AA-%D9%86%D9%87-%D8%AC%D8%B2%D8%A1-%D9%81%D9%82%D9%87 . آیت‌الله محسن اراکی بیان کرد: تکلیف نظریه مردمسالاری با جهان‌بینی روشن نیست/ «سیاست» همه فقه است، نه جزء فقه]</ref> شناخته می‌شود. 

== مردم سالاری در اسلام ==
ادیان توحیدی و به‌ویژه اسلام یکی از حلقه‌های تسلسل تاریخی اندیشه مردم‌سالاری است<ref>[https://isfahan.iqna.ir/fa/news/3921830/%D8%B7%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%AA%D9%88%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D8%AA%D9%88%D8%AD%DB%8C%D8%AF-%D9%81%D8%B1%D8%A7%D8%AE%D9%88%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D8%AF%D9%85%D9%88%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D8%B3%DB%8C-%D8%B4%D9%88%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C . احسان شریعتی در گفت‌وگو با ایکنا بیان کرد: طالقانی؛ پرتوی از توحید، فراخوانی به مردمسالاری شورایی]</ref>. شاید مهم‌ترین چالشی که مردم‌سالاری به‌ویژه در جوامع اسلامی با آن روبرو است، ایدئولوژی‌شدگی اسلام و ابتلای برداشت‌های دینی به جزم‌‌اندیشی است؛ درحالی‌که دین‌ورزی معرفت‌اندیش بیش از دین‌ورزی مصلحت‌اندیش و تجربت‌اندیش امکان سازگاری با مردم‌سالاری را پیدا می‌کند<ref>[https://khorasan.iqna.ir/fa/news/3788071/%D8%AF%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D9%88%D8%B1%D8%B2%DB%8C-%D9%85%D8%B9%D8%B1%D9%81%D8%AA%E2%80%8C%D8%A7%D9%86%D8%AF%DB%8C%D8%B4-%D8%A7%D9%85%DA%A9%D8%A7%D9%86-%D8%B3%D8%A7%D8%B2%DA%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D8%A8%D8%A7-%D8%AF%D9%85%D9%88%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D8%B3%DB%8C-%D8%B1%D8%A7-%D9%BE%DB%8C%D8%AF%D8%A7-%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%DA%A9%D9%86%D8%AF . دین‌ورزی معرفت‌اندیش امکان سازگاری با مردمسالاری را پیدا می‌کند]</ref>و مردم‏سالاری دينی به‌عنوان الگوی امت اسلامی در بيداری اسلامی فرض می-شود<ref>[https://semnan.iqna.ir/fa/news/2546307/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85%E2%80%8F%E2%80%8C%D8%B3%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D8%AF%D9%8A%D9%86%DB%8C-%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88%DB%8C-%D8%A7%D9%85%D8%AA-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%A8%D9%8A%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D8%AA- . مردم‏‌سالاری دينی الگوی امت اسلامی در بيداری اسلامی است]</ref>. از سوی دیگر پایه‌ی مردم‌سالاری و قانون‌مداری در قرآن و نهج‌البلاغه وجود دارد چنانچه در سیره پیامبر(ص) و امام علی(ع) نیز شاهد آنیم<ref>[https://markazi.iqna.ir/fa/news/3616506/%D8%A8%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D9%85%D9%88%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D8%B3%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86-%D9%88-%D9%86%D9%87%D8%AC%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%84%D8%A7%D8%BA%D9%87-%D9%86%D9%87%D9%81%D8%AA%D9%87-%D8%A7%D8%B3%D8%AA . هاشمی: بنیان مردمسالاری در قرآن و نهج‌البلاغه نهفته است]</ref>. هر چند برخی از اندیشمندان بر این باورند که مردم‌سالاری به‌دلیل شاکله غربی‌اش سرانجام به نظریات لیبرال منجر می‌شود و در ظرف تفکر اسلامی قرار نمی‌گیرد اما وحدت اسلام و مردم‌سالاری و سازگاری این‌دو همیشه مطرح بوده است<ref>[https://khorasan.iqna.ir/fa/news/3773741/%D9%84%D8%A7%D8%B2%D9%85%D9%87-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C%D8%B2%D9%87-%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D9%86-%D8%AF%D9%85%D9%88%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D8%B3%DB%8C-%D9%88%D8%AD%D8%AF%D8%AA-%D8%AD%D9%88%D8%B2%D9%87-%D9%88-%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D8%A7%D8%B3%D8%AA . لازمه اسلامیزه کردن مردمسالاری، وحدت حوزه و دانشگاه است]</ref>؛. چنان‌چه در سال 1300 ه.ش میرزا کوچک‌خان جنگلی نخستین حکومت مبتنی‌بر مردم‌داری و مردم سالاری دینی را که مینیاتوری زیبا از جمهوری اسلامی ایران بود در منطقه گیلان پایه گذاری کرد<ref>[https://gilan.iqna.ir/fa/news/3860865/%D9%85%DB%8C%D8%B1%D8%B2%D8%A7-%DA%A9%D9%88%DA%86%DA%A9-%D8%AC%D9%86%DA%AF%D9%84%DB%8C-%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D9%87%E2%80%8A%DA%AF%D8%B0%D8%A7%D8%B1-%D9%86%D8%AE%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D9%86-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85%E2%80%8A%D8%B3%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D8%AF%DB%8C%D9%86%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86 . میرزا کوچک جنگلی؛ پایه گذار نخستین مردم سالاری دینی در ایران]</ref>. مردم‌سالاری دينی تفاسیر موجود در خصوص نظام مردم‌سالاری دینی در میان متفکران سیاسی ایران امروز، دربرگیرنده «اصالت دین در برابر مردم‌سالاری»، «اصالت مردم‌سالاری در برابر دین» و «اصالت توأمان دین و مردم‌سالاری» است و با توجه به توازنی که در تفسیر سوم بین شاخص‌های دینی و شاخص‌های مردم‌سالارانه حکومت پدیدار می‌‌شود، می‌توان حکومت مورد نظر آن را معنای منطقی و سنجیده مردم‌سالاری دینی تلقی کرد<ref>[https://iqna.ir/fa/news/1343997/%D8%A7%D8%B5%D8%A7%D9%84%D8%AA-%D8%AA%D9%88%D8%A3%D9%85%D8%A7%D9%86-%D8%AF%DB%8C%D9%86-%D9%88-%D8%AF%D9%85%D9%88%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D8%B3%DB%8C-%D9%85%D8%B9%D9%86%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82%DB%8C-%D9%88-%D8%B3%D9%86%D8%AC%DB%8C%D8%AF%D9%87-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85%E2%80%8C%D8%B3%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D8%AF%DB%8C%D9%86%DB%8C . عضو هیئت علمی دانشگاه تبریز عنوان کرد: اصالت توأمان دین و مردمسالاری؛ معنای منطقی و سنجیده مردم‌سالاری دینی]</ref>. 

== مردم سالاری دينی ==
بر محور رضايت مردم، ارزش‌مداری، حق‌مداری و قانون‌مداری استوار است؛ امر به معروف و نهی از منكر عامل حفظ آن<ref>[https://khalijefars.iqna.ir/fa/news/1402803/%D8%B4%D9%87%DB%8C%D8%AF-%D9%85%D8%B7%D9%87%D8%B1%DB%8C-%DA%86%D9%87%D8%B1%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85-%D8%B3%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D8%AF%DB%8C%D9%86%DB%8C-%D8%A8%D9%88%D8%AF . شهید مطهری چهره‌ای از مردم سالاری دینی بود]</ref>، اعتماد به ولایت فقیه، استکبارستیزی، ظلم‌ناپذیری و مقاومت از جمله مهمترین شاخصه‌های مردم‌سالاری دینی توصیف می‌شود. در میدان عمل، انتخابات که مهم‌ترین شاخص‌ توسعه سیاسی<ref>[https://sb.iqna.ir/fa/news/3601129/%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%AE%D8%A7%D8%A8%D8%A7%D8%AA-%D8%B4%D8%A7%D8%AE%D8%B5-%D8%AA%D9%88%D8%B3%D8%B9%D9%87-%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C-%D9%88-%D8%AC%D9%84%D9%88%D9%87-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85-%D8%B3%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D8%AF%DB%8C%D9%86%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D8%AA . انتخابات، شاخص توسعه سیاسی و جلوه مردم سالاری دینی است]</ref> و نماد مردم‌سالاری نظام اسلامی است<ref>[https://mazandaran.iqna.ir/fa/news/3865340/%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%AE%D8%A7%D8%A8%D8%A7%D8%AA-%D9%85%D9%87%D9%85%E2%80%8C%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D9%86%D9%85%D8%A7%D8%AF-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85-%D8%B3%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D9%86%D8%B8%D8%A7%D9%85-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C . انتخابات، مهم‌ترین نماد مردم سالاری نظام اسلامی]</ref>، نه‌تنها‌ یک اقدام ملی و سیاسی بلکه یک تکلیف مذهبی و اسلامی تلقی می‌شود و انتخاب شایسته‌ترین‌ها از لحاظ باورهای انقلابی، اخلاقی و کارآمدی مد نظر است، بنابراین برخلاف مردم‌سالاری غربی علاوه‌بر رفاه مادی باید زمینه تعالی معنوی در جامعه اسلامی را هم فراهم کرد<ref>[https://kurdistan.iqna.ir/fa/news/3594289/%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%AE%D8%A7%D8%A8-%D8%A7%D8%B5%D9%84%D8%AD-%D8%A7%D8%B2-%D9%88%DB%8C%DA%98%DA%AF%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85-%D8%B3%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D8%AF%DB%8C%D9%86%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D8%AA . انتخاب اصلح از ویژگی‌های مردم سالاری دینی است]</ref>. 

== نقادی مردم‌سالاری غربی ==
نقدهایی بر نظریه مردم‌سالاری وارد است که عدم بهره‌مندی از جهان‌بینی، ابهام نظری و مصداقی عدل، فقدان مشروعیت، و مسئولیت<ref>[https://iqna.ir/fa/news/3872679/%D9%86%D8%B3%D8%A8%DB%8C%D8%AA-%D9%85%D9%81%D9%87%D9%88%D9%85-%D8%B9%D8%AF%D8%A7%D9%84%D8%AA-%D8%AF%D8%B1-%D9%86%D8%B8%D8%A7%D9%85-%D8%AF%D9%85%D9%88%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D8%B3%DB%8C-%D9%85%D8%B9%DB%8C%D8%A7%D8%B1-%D8%B9%DB%8C%D9%86%DB%8C-%D8%B9%D8%AF%D9%84-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D9%86%D8%AF%DB%8C%D8%B4%D9%87-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C . آیت‌الله محسن اراکی بیان کرد: نسبیت مفهوم عدالت در نظام مردمسالاری/ معیار عینی عدل در اندیشه اسلامی]</ref>، ناتوانی از تبیین مبنای روشن برای حق<ref>[https://iqna.ir/fa/news/3885202/%D9%84%DB%8C%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%84-%D8%AF%D9%85%D9%88%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D8%B3%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D8%AA%D8%A8%DB%8C%DB%8C%D9%86-%D9%85%D8%A8%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%AD%D9%82-%D9%88-%D8%B9%D9%87%D8%AF-%D9%86%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D8%B3%D8%AA . آیت‌الله اراکی: لیبرال مردمسالاری از تبیین مبانی برای «حق» و «عهد» ناتوان است]</ref>، وجود تناقض در مبانی<ref>[https://khorasan.iqna.ir/fa/news/3773741/%D9%84%D8%A7%D8%B2%D9%85%D9%87-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C%D8%B2%D9%87-%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D9%86-%D8%AF%D9%85%D9%88%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D8%B3%DB%8C-%D9%88%D8%AD%D8%AF%D8%AA-%D8%AD%D9%88%D8%B2%D9%87-%D9%88-%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D8%A7%D8%B3%D8%AA . لازمه اسلامیزه کردن مردمسالاری، وحدت حوزه و دانشگاه است]</ref>،  تفاوت در واقعیت سیاسی و تعریف آن<ref>[https://khorasan.iqna.ir/fa/news/3788071/%D8%AF%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D9%88%D8%B1%D8%B2%DB%8C-%D9%85%D8%B9%D8%B1%D9%81%D8%AA%E2%80%8C%D8%A7%D9%86%D8%AF%DB%8C%D8%B4-%D8%A7%D9%85%DA%A9%D8%A7%D9%86-%D8%B3%D8%A7%D8%B2%DA%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D8%A8%D8%A7-%D8%AF%D9%85%D9%88%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D8%B3%DB%8C-%D8%B1%D8%A7-%D9%BE%DB%8C%D8%AF%D8%A7-%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%DA%A9%D9%86%D8%AF . دین‌ورزی معرفت‌اندیش امکان سازگاری با مردمسالاری را پیدا می‌کند]</ref>، نارسائی مفهومی، و دچارشدن به استبداد<ref>[https://khorasan.iqna.ir/fa/news/3951193/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%AA%D8%B9%D8%B1%DB%8C%D9%81-%D8%AF%D9%85%D9%88%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D8%B3%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%DA%AF%D9%81%D8%AA%D9%85%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%E2%80%8C%D8%AE%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C%D8%B1%D9%87 . بازتعریف مردمسالاری در گفتمان امام‌خمینی(ره)]</ref> از جمله آن‌ها است. علاوه‌برآن مردم‌سالاری نه‌تنها فرصت تشکیل تمدن‌های تاریخی را از مردم گرفته است بلکه به بزرگ‌ترین سازوکار تمدن‌خواری نظام سلطه بدل شده است. از دیگر سو تساوی رأی جامعه توده‌وار و فاقد بینش‌های عمیق با رأی فرهیختگان علم و دین در مردم‌سالاری یک فاجعه است که به فروپاشی‌های بزرگ‌تر هم خواهد انجامید<ref>[https://iqna.ir/fa/news/3976741/%D8%A2%DB%8C%D8%A7-%D8%A8%D8%AA%D9%90-%D8%AF%D9%88%DA%AF%D8%A7%D9%86%D9%87-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D8%AF-%D8%AF%D9%85%D9%88%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D8%B3%DB%8C-%D8%BA%D8%B1%D8%A8%DB%8C-%D9%82%D8%A7%D8%A8%D9%84-%D8%B4%DA%A9%D8%B3%D8%AA%D9%86-%D8%A7%D8%B3%D8%AA . یادداشت/ آیا بتِ دوگانه استبداد مردمسالاری غربی قابل شکستن است؟]</ref>. از این‌رو مردم‌سالاری در عمل به‌معنای تأمین منافع و خواست سرمایه‌داران حاکم بر سرنوشت جوامع است<ref>[https://iqna.ir/fa/news/3586240/%D8%AF%D8%B4%D9%85%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D9%84%D8%B7%D9%85%D9%87-%D8%B2%D8%AF%D9%86-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85-%D8%B3%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D8%AF%DB%8C%D9%86%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AF%D8%B1%D9%88%D8%BA%DB%8C%D9%86-%D9%BE%D8%B1%D9%88%D8%B1%D8%B4-%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%D8%AF%D9%87%D9%86%D8%AF . دشمنان برای لطمه زدن مردم سالاری دینی، اسلام‌های دروغین پرورش می‌دهند]</ref>. 

== مردم سالاری در جمهوری اسلامی ==
ایده جمهوری اسلامی و مردم‌سالاری دینی اوج نظریه‌پردازی و دستاورد عملی فقه سیاسی شیعه محسوب می‌شود و از این جهت که بین «مرجعیت دین در شئون اجتماعی» و «به رسمیت‌شناختن حاکمیت مردم نسبت به شئون خود» ایجاد تلفیق کرده است، ایده‌ای بدیع و تجربه‌ای نو در تاریخ اندیشه‌ها به‌شمار می-آید<ref>[https://qom.iqna.ir/fa/news/3977501/%D8%AA%D8%B4%D8%B1%DB%8C%D8%AD-%D9%86%D9%82%D8%B4-%D8%AD%D8%A7%DA%A9%D9%85%DB%8C%D8%AA-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85-%D9%88-%D9%81%D8%B9%D8%A7%D9%84%D8%A7%D9%86-%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%B5%DB%8C%D8%A7%D9%86%D8%AA-%D8%A7%D8%B2-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85-%D8%B3%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D8%AF%DB%8C%D9%86%DB%8C . تشریح نقش حاکمیت، مردم و فعالان سیاسی در صیانت از «مردم سالاری دینی»]</ref> به‌طوری‌که گفتمان مردم‌سالاری اسلامی و دینی را در مقابل مردم‌سالاری غربی مطرح کرده<ref>[https://kurdistan.iqna.ir/fa/news/3594289/%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%AE%D8%A7%D8%A8-%D8%A7%D8%B5%D9%84%D8%AD-%D8%A7%D8%B2-%D9%88%DB%8C%DA%98%DA%AF%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85-%D8%B3%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D8%AF%DB%8C%D9%86%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D8%AA . انتخاب اصلح از ویژگی‌های مردم سالاری دینی است]</ref> و با وجود تهدیدهای فراوان از سوی استکبار جهانی، مظهر مردم‌سالاری دینی در منطقه و جهان تلقی می‌شود و فلسفه سیاسی نهفته در آن هم از جهت هستی‌شناختی و هم از جهت معیاری و ارزشی، دقیق و خالی از قاموس نظام لیبرال‌دموکراسی است و قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران جلوه‌گر آن فلسفه شده است.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/3626985/%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C-%D9%85%D8%B8%D9%87%D8%B1-%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C-%D8%A7%D9%85%D9%86%DB%8C%D8%AA-%D9%88-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85-%D8%B3%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D8%AF%DB%8C%D9%86%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82%D9%87-%D9%88-%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D8%B3%D8%AA . رئیس قوه قضائیه: جمهوری اسلامی مظهر آزادی، امنیت و مردم سالاری دینی در منطقه و جهان است]</ref> در گفتمان امام خمینی مردم‌سالاری نه‌تنها در اسلام مورد پذيرش و پشتیبانی است، بلكه مردم‌سالاری واقعی را تنها در اسلام می‌توان یافت، بنابراين ايشان مفاهيم اساسی مردم‌سالاری را كه در حوزه‌ی نظری مورد قبول همگان است، به‌عنوان يک ارزش پذيرفته ‌بودند<ref>[https://khorasan.iqna.ir/fa/news/3951193/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%AA%D8%B9%D8%B1%DB%8C%D9%81-%D8%AF%D9%85%D9%88%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D8%B3%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%DA%AF%D9%81%D8%AA%D9%85%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%E2%80%8C%D8%AE%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C%D8%B1%D9%87 . بازتعریف مردمسالاری در گفتمان امام‌خمینی(ره)]</ref> و جمهوریت نظام را بر پایه مردم-سالاری مطلق می‌دیدند<ref>[https://isfahan.iqna.ir/fa/news/3702523/%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85-%D8%AE%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C-%D8%A8%D8%A7-%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C%D8%AA-%D9%86%D8%B8%D8%A7%D9%85-%D8%B1%D8%A7-%D8%A8%D8%B1-%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D9%87-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85-%D8%B3%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D9%85%D8%B7%D9%84%D9%82-%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%D8%AF%DB%8C%D8%AF%D9%86%D8%AF . امام خمینی، با جمهوریت نظام را بر پایه مردم سالاری مطلق می‌دیدند]</ref> و با انقلاب اسلامی حکمیت و معیار بودن رأی در شیوه سیاسی حکومت و اداره کشور را در ایران عملیاتی‌ ساختند<ref>[https://iqna.ir/fa/news/3586240/%D8%AF%D8%B4%D9%85%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D9%84%D8%B7%D9%85%D9%87-%D8%B2%D8%AF%D9%86-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85-%D8%B3%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D8%AF%DB%8C%D9%86%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AF%D8%B1%D9%88%D8%BA%DB%8C%D9%86-%D9%BE%D8%B1%D9%88%D8%B1%D8%B4-%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%D8%AF%D9%87%D9%86%D8%AF . دشمنان برای لطمه زدن مردم سالاری دینی، اسلام‌های دروغین پرورش می‌دهند]</ref>. نظارت بر مسئولان در نظام جمهوری اسلامی برخلاف دموكراسی مستقيم که به‌طور مستقيم به مردم واگذار شده است، برعهده شورای نگهيان و مجلس خبرگان رهبری است؛ بدین‌ترتیب مجلس خبرگان بر رهبر، رهبر بر اعضای فقيه شورای نگهبان و مجلس شورای اسلامی بر اعضای حقوق‌دان شورای نگهبان نظارت دارد. نظارت بر رهبر، علاوه بر بعد بيرونی (مردمی) که از طریق فقهای شورای نگهبان و نمايندگان مردم در مجلس خبرگان رهبری انجام می‌پذیرد، بعد درونی (عدالت و تقوا) هم دارد. اما در دموكراسی‌های غربی نظارت از بيرون است که ضمانت اجرائی ندارد<ref>[https://iqna.ir/fa/news/1481940/%D9%86%D8%B8%D8%A7%D8%B1%D8%AA-%D8%AF%D8%B1%D9%88%D9%86%DB%8C-%D9%88%D8%AC%D9%87-%D8%AA%D9%85%D8%A7%DB%8C%D8%B2-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85%E2%80%8C%D8%B3%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D8%AF%DB%8C%D9%86%DB%8C-%D9%88-%D8%AF%D9%85%D9%88%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D8%B3%DB%8C-%D8%BA%D8%B1%D8%A8%DB%8C . نظارت درونی؛ وجه تمایز مردم‌سالاری دینی و دموکراسی غربی]</ref>. تأکید بر نظام شورایی یکی از ویژگی‌های اندیشگانی طالقانی، شریعتی و همه نواندیشان بود و آیت الله طالقانی به‌عنوان طراح و نظریه‌پرداز شورا در سپهر سیاسی ایران قلمداد می‌شود<ref>[https://isfahan.iqna.ir/fa/news/3921830/%D8%B7%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%AA%D9%88%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D8%AA%D9%88%D8%AD%DB%8C%D8%AF-%D9%81%D8%B1%D8%A7%D8%AE%D9%88%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D8%AF%D9%85%D9%88%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D8%B3%DB%8C-%D8%B4%D9%88%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C . احسان شریعتی در گفت‌وگو با ایکنا بیان کرد: طالقانی؛ پرتوی از توحید، فراخوانی به مردمسالاری شورایی]</ref>؛ توضیح این‌که مفهوم شورا و مراجعه به خرد جمعی در زمینه امور اجتماعی که امری جمعی است و نه در حوزه احکام و معارف دین، با مردم‌سالاری کاملاً مطابقت دارد<ref>[https://isfahan.iqna.ir/fa/news/3811073/%D9%85%D9%81%D9%87%D9%88%D9%85-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86%DB%8C-%D8%B4%D9%88%D8%B1%D8%A7-%D9%BE%D8%B0%DB%8C%D8%B1%D8%B4-%D8%B9%D9%82%D9%84-%D8%AC%D9%85%D8%B9%DB%8C-%D9%88-%D8%AF%D9%85%D9%88%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D8%B3%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D8%AA . حجت‌الاسلام کاملان در گفت‌وگو با ایکنا: مفهوم قرآنی شورا پذیرش عقل جمعی و مردمسالاری است]</ref> و در نظام جمهوری اسلامی یکی از ارکان مدیریت مردم بر مردم شوراهای اسلامی هستند<ref>[https://fars.iqna.ir/fa/news/3494187/%D8%B4%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%87%D8%A7-%D9%86%D9%85%D8%A7%D8%AF-%D9%88%D8%A7%D9%82%D8%B9%DB%8C-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85-%D8%B3%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D8%AF%DB%8C%D9%86%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D9%86%D8%B8%D8%A7%D9%85-%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C-%D9%87%D8%B3%D8%AA%D9%86%D8%AF . صحرائیان: شوراها نماد واقعی مردم سالاری دینی در نظام جمهوری اسلامی هستند]</ref>. جایگزینی تله‌کراسی به جای دموکراسی در نظام جهانی جدید در سال‌های اخیر ابزار مردم‌سالاری برای سلطه بر جهان کارائی ندارد و مفهوم «تله‌کراسی» به‌معنای اعمال قدرت و حکمرانی از راه دور مطرح شده است. در واقع نظام سرمایه‌داری در این بازی جدید درصدد آن است که سبک زندگی آمریکایی را با استفاده از فضای مجازی، جهانی کند و از این راه، اندیشه همه مردم جهان را مهار نماید<ref>[https://iqna.ir/fa/news/4049216/%DA%AF%D8%B0%D8%A7%D8%B1-%D8%A7%D8%B2-%D8%AF%D9%85%D9%88%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D8%B3%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D8%AA%D9%84%D9%87%E2%80%8C%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D8%B3%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D8%AC%D8%AF%DB%8C%D8%AF-%D9%85%D9%88%D8%B9%D9%88%D8%AF . گذار از مردمسالاری به تله‌کراسی در شماره جدید «موعود»]</ref>. 

== منابع ==
[https://iqna.ir/fa ایکنا]

[http://islampedia.ir/fa/%d8%af%d9%85%d9%88%da%a9%d8%b1%d8%a7%d8%b3%db%8c-%d9%88-%d9%85%d8%b1%d8%af%d9%85-%d8%b3%d8%a7%d9%84%d8%a7%d8%b1%db%8c-%d8%af%db%8c%d9%86%db%8c/ اسلام پدیا]

[https://fa.imamatpedia.com/wiki/%D8%AF%D9%85%D9%88%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D8%B3%DB%8C امامت‌پدیا]

[https://abadis.ir/fatofa/%D8%AF%D9%85%D9%88%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D8%B3%DB%8C/ دانشنامه آزاد فارسی]

[https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%AF%D9%85%D9%88%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D8%B3%DB%8C ویکی پدیا] [http://fa.wikifeqh.ir/%D8%AF%D9%85%D9%88%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D8%B3%DB%8C ویکی‌فقه]

== ارجاعات ==
[[رده:علوم سیاسی و قرآن]]