نمایش مبدأ برای دوری از رحمت خدا (مترادف)

==مترادفات قرآنی دوری از رحمت خدا==
مترادف های این واژه در قرآن عبارت است از «لعن»، «بَعِدَ»، «سحقاً»، «ابتهل».

==مترادفات «دوری از رحمت خدا» در قرآن==
{| class="wikitable"
|+
!واژه
!مشاهده ریشه شناسی واژه
!مشاهده  مشتقات واژه
!نمونه آیات
|-
|لعن
|[[لعن (ریشه)|ریشه لعن]]
|[[لعن (واژگان)|مشتقات لعن]]
|
|-
|بَعِدَ
|[[بعد (ریشه)|ریشه بعد]]
|[[بعد (واژگان)|مشتقات بعد]]
|
|-
|سحقاً
|[[سحق (ریشه)|ریشه سحق]]
|[[سحق (واژگان)|مشتقات سحق]]
|
|-
|ابتهل
|[[بهل (ریشه)|ریشه بهل]]
|[[بهل (واژگان)|مشتقات بهل]]
|
|}

==معانی مترادفات قرآنی دوری از رحمت خدا==

=== «لعن» ===
لَعْن‏، طرد نمودن و دور ساختن از روى خشم است كه در آخرت كسانى كه مشمول اين واژه هستند به عقوبت ميرسند و در دنيا از رحمت و توفيق الهى بريده و محرومند.امّا- لعن و لَعْنَتْ‏ از سوى انسان نفرينى است بر ديگران- در آيه گفت:

أَلا لَعْنَةُ اللَّهِ عَلَى الظَّالِمِينَ‏- اعراف/ 44).

و الْخامِسَةُ أَنَّ لَعْنَتَ اللَّهِ عَلَيْهِ إِنْ كانَ مِنَ الْكاذِبِينَ‏- بقرة/ 161).

(اين آيه در مورد مردى است كه نسبت زنا به همسر خود ميدهد و شاهدى ندارد يا چهار بار به خدا سوگند ياد كند كه راست ميگويد و بار پنجم ميگويد كه لعن و دور باش از رحمت خدا بر او باد اگر از دروغگويان باشد).

و آيه‏ لُعِنَ‏ الَّذِينَ كَفَرُوا مِنْ بَنِي إِسْرائِيلَ‏- مائده/ 78) و يَلْعَنُهُمُ‏ اللَّاعِنُونَ‏- بقره 159).

- لُعْنَة- با ضمه حرف (ل) كسى است كه هم خود و هم ديگران را زياد نفرين ميكند. الْتَعَنَ‏ فلان- او خودش را لعنت كرد.

تَلَاعُنْ‏ و مُلَاعَنَة در جائى بكار ميرود كه دو نفر هر كدام خودش و دوستش را لعنت كند.<ref>ترجمه و تحقيق مفردات الفاظ قرآن، ج‏4، ص: 138-136</ref>

=== «بَعِدَ» ===
البُعْد، ضدّ نزديكى، يعنى دورى است، و حدّ معين و محدود ندارد و بر حسب موقعيّت مكان نسبت به كسى كه با آنجا فاصله دارد تعيين مى‏شود اين معنى در امور محسوس و نزديكى و دورى پديده‏هاى مادّى است كه بيشتر بكار مى‏رود.
امّا دورى يا نزديكى در امور عقلانى مانند آيه (ضَلُّوا ضَلالًا بَعِيداً- 167/ انبياء).

(تمام اين آيه چنين است- إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا وَ صَدُّوا عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ قَدْ ضَلُّوا ضَلالًا بَعِيداً، آنانكه كافر شدند مردم را از راه اللّه برگردانند كه تحقيقا از راه حقّ به دورى رسيدند و در ژرفناى عميق گمراهى افتادند).

ترجمه و تحقيق مفردات الفاظ قرآن، ج‏1، ص: 289

و آيه (أُولئِكَ يُنادَوْنَ مِنْ مَكانٍ بَعِيدٍ- 34/ فصّلت) گفته‏اند واژه بعيد از بعد و تباعد است. (اين آيه در باره كسانى است كه آيات خدا و آثار او را نه گوش مى‏كنند و نه مى‏خواهند ببينند و لذا قرآن و آياتش نسبت بآنها مثل اين است كه ايشان را از جايى بس دور صدا زنند و بخوانند كه هرگز نه مى‏شنوند و نه صاحب صدا را مى‏بينند تمام آن آيه چنين است- (وَ الَّذِينَ لا يُؤْمِنُونَ فِي آذانِهِمْ وَقْرٌ وَ هُوَ عَلَيْهِمْ عَمًى أُولئِكَ يُنادَوْنَ مِنْ مَكانٍ بَعِيدٍ- 44/ فصّلت).

و آيه (وَ ما هِيَ مِنَ الظَّالِمِينَ بِبَعِيدٍ- 83/ هود) (آن آثار و نكبات عذاب قوم لوط از ستمگران چندان دور نيست). بَعِدَ- يعنى مرد و هلاك شد.

واژه- بعد- بيشتر در هلاكت و مردن گفته مى‏شود مانند (بَعِدَتْ‏ ثَمُودُ- 95/ هود) (قوم ثمود هلاك شد).

نابغه ذبيانى گويد:«... فى الأدنى و فى البعد»

بُعْد- و بَعَد- هر دو گفته شده كه بمعنى دورى و مرگ است.

خداى فرمايد: (فَبُعْداً لِلْقَوْمِ الظَّالِمِينَ‏- 41/ مؤمنون) و (فَبُعْداً لِقَوْمٍ لا يُؤْمِنُونَ‏- 44/ مؤمنون) يعنى از رحمت حقّ دورند، ستمكاران و غير مؤمنين هلاك مى‏شوند.

و آيه (بَلِ الَّذِينَ لا يُؤْمِنُونَ بِالْآخِرَةِ فِي الْعَذابِ وَ الضَّلالِ الْبَعِيدِ- 8/ سباء) يعنى آنگونه ضلالت و گمراهى كه بازگشت بهدايت را مشكل مى‏كند تشبيهى است به كسى كه از راه و روش هدايت دور افتاده و گمراه شده است، آنچنان دورى و گمراهى كه ديگر اميدى به بازگشت بسوى هدايت در او نيست.

خداى فرمايد: (وَ ما قَوْمُ لُوطٍ مِنْكُمْ بِبَعِيدٍ- 89/ هود).

يعنى در گمراهى به آنها نزديك مى‏شود و دور نيست همان عذابى كه به آنها رسيده است بشما نيز برسد. 

بعد: بَعْد در برابر قبل است كه در ذيل واژه- قبل بطور كامل در باره انواع معانى آنها سخن خواهيم گفت إن شاء اللّه تعالى.<ref>ترجمه و تحقيق مفردات الفاظ قرآن، ج‏1، ص: 290-288</ref>

=== «سحقاً» ===
السَّحْق‏: كوبيدن و خرد كردن كه بيشتر در كوبيدن داروها به كار مى‏رود (در قديم بيشتر كيمياگران يا اساتيد شيمى اسلامى چنان اصطلاحى به كار برده‏اند) مى‏گويند- سَحَقْتُه‏ فَانْسَحَقَ‏- در باره جامه و لباس وقتى كه كهنه مى‏شود، مى‏گويند:

أَسْحَقَ‏: آن جامه و لباس كهنه شد. و السَّحْق‏: لباس فرسوده، و از اين واژه است عبارت- أَسْحَقَ‏ الضَّرْعُ: پستانش بى شير شد. و صحيح است كه واژه- إسْحَاق‏- از اين واژه باشد كه منصرف مى‏شود (جرّ و تنوين مى‏گيرد).

أَبْعَدَه اللّهُ و أَسْحَقَه‏: خداى او را دور و خرد گرداند.

سَحَقَهُ‏: او را فرسوده كرد.

خداى تعالى گويد: (فَسُحْقاً لِأَصْحابِ السَّعِيرِ- 11/ ملك) يعنى: دوزخيان را ازرحمت حقّ دور باش باد.

و آيه: (أَوْ تَهْوِي بِهِ الرِّيحُ فِي مَكانٍ‏ سَحِيقٍ‏- 31/ حجّ).

دم‏ مُنْسَحِق‏ و سَحُوق‏: خون روان و جارى كه به صورت استعاره به كار رفته مثل مزرور (مرد با نفوذ كه حكم و امرش جارى است).<ref>ترجمه و تحقيق مفردات الفاظ قرآن، ج‏2، ص: 196-195</ref>

=== «ابتهل» ===
اصل- بَهْل‏- بى‏سرپرست بودن و بدون ناظر بودن چيزى است.

البَاهِل‏- شتر رها شده از بند است يا از نشانه‏اش، يا شترى كه پستان بندش باز شده.

زنى كه مى‏گويد- أتيتك‏ بَاهِلًا- يعنى بدون سرپرست هستم و شوهرى نكرده‏ام، هر چه دارم بر تو مباح است و به ديگرى داده نشده است.

أَبْهَلْتُ‏ فلانا- او را در مرادش آزاد گزاردم كه در اين معنى به شتر رها شده تشبيه شده است.

البَهْل‏ و الابْتِهَال‏ فى الدّعاء- درخواستى است كه با بسط سخن و زارى و تضرّع همراه باشد چنانكه در اين آيه (ثُمَ‏ نَبْتَهِلْ‏ فَنَجْعَلْ لَعْنَتَ اللَّهِ عَلَى الْكاذِبِينَ‏- 61/ آل عمران) (با تضرّع دعا مى‏كنيم و لعنت خداى را شامل دروغگويان گردانيم).

كسى كه- ابتهال- را به لعنت تفسير كرده از اينجهت است كه آزاد بودن در دعاء را در معنى اين واژه به خاطر لعن و نفرين مى‏داند.

شاعر گويد:نظر الدّهر إليهم فابتهل‏ (يعنى روزگار با فراخى فرصت، نابودشان كرد).<ref>ترجمه و تحقيق مفردات الفاظ قرآن، ج‏1، ص: 318-317</ref>

==ارجاعات==
[[رده:فرهنگنامه مترادفات قرآن]]