پرش به محتوا

ارتداد: تفاوت میان نسخه‌ها

۷۳ بایت اضافه‌شده ،  ‏۱۹ ژوئیهٔ ۲۰۲۳
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۷ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
<div style="text-align:justify">
'''ارتداد'''؛ بازگشت یا انصراف از دین از طریق انکار علنی یکی از اصول یا ضروری‌های دین. این مفهوم در قرآن با تعابیر گوناگونی مورد اشاره قرار گرفته است و در صورت اقرار خود فرد و یا دو شاهد عادل و با وجود عقل، بلوغ‌، اختيار و قصد‌ مجازات اعدام برای آن در نظر گرفته شده است.
ارتداد؛ بازگشت یا انصراف از دین از طریق انکار علنی یکی از اصول یا ضروری های دین. این مفهوم در قرآن با تعابیر گوناگونی مورد اشاره قرار گرفته است و در صورت اقرار خود فرد و یا دو شاهد عادل و با وجود عقل، بلوغ‌، اختيار و قصد‌ مجازات اعدام برای آن در نظر گرفته شده است.


== تعریف ارتداد ==
== تعریف ارتداد ==
خط ۸: خط ۷:


=== ارتداد در اصطلاح ===
=== ارتداد در اصطلاح ===
ارتداد در اصطلاح بازگشت از دین معنا می‌شود؛ یعنی کسی که دینی را قبول کرده و سپس از آن انصراف می‌دهد.<ref>[https://isfahan.iqna.ir/fa/news/3818721/%D8%AA%D9%81%D8%B3%DB%8C%D8%B1-%D8%B1%D8%AD%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D9%88-%D8%B9%D9%82%D9%84%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D8%AF%DB%8C%D9%86-%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%B9-%D8%AF%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%DB%8C%D8%B2%DB%8C-%D9%88-%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D8%AF%D8%A7%D8%AF-%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%D8%B4%D9%88%D8%AF . تفسیر رحمانی و عقلانی از دین مانع دین‌گریزی و ارتداد می‌شود.]</ref> در تعاریف فقها و متکلمان مسلمان، «کفر بعد از ایمان» یک خصیصه مشترک در معنای ارتداد به شمار می آید<ref>[https://iqna.ir/fa/news/3691510/%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D8%AF%D8%A7%D8%AF-%D8%A7%D8%B2-%D9%85%D9%86%D8%B8%D8%B1-%D9%81%D9%82%D9%87-%D9%88-%D8%AD%D9%82%D9%88%D9%82-%DA%A9%DB%8C%D9%81%D8%B1%DB%8C-%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D8%AF%D8%A7%D8%AF-%D8%AF%D8%B1-%D9%86%D8%B8%D8%A7%D9%85-%D8%AD%D9%82%D9%88%D9%82-%D8%AC%D8%B2%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%AC%D8%B1%D9%85-%D8%A7%D8%B3%D8%AA . بررسی ارتداد از منظر فقه و حقوق کیفری/ ارتداد در نظام حقوق جزایی ایران جرم است.]</ref> از این رو ایشان به مسلمانی که از دين اسلام بيرون رود در اصطلاح دينى «مرتد» می گويند.
ارتداد در اصطلاح بازگشت از دین معنا می‌شود؛ یعنی کسی که دینی را قبول کرده و سپس از آن انصراف می‌دهد.<ref>[https://isfahan.iqna.ir/fa/news/3818721/%D8%AA%D9%81%D8%B3%DB%8C%D8%B1-%D8%B1%D8%AD%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D9%88-%D8%B9%D9%82%D9%84%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D8%AF%DB%8C%D9%86-%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%B9-%D8%AF%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%DB%8C%D8%B2%DB%8C-%D9%88-%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D8%AF%D8%A7%D8%AF-%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%D8%B4%D9%88%D8%AF . تفسیر رحمانی و عقلانی از دین مانع دین‌گریزی و ارتداد می‌شود.]</ref> در تعاریف فقها و متکلمان مسلمان، «کفر بعد از ایمان» یک خصیصه مشترک در معنای ارتداد به شمار می‌آید<ref>[https://iqna.ir/fa/news/3691510/%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D8%AF%D8%A7%D8%AF-%D8%A7%D8%B2-%D9%85%D9%86%D8%B8%D8%B1-%D9%81%D9%82%D9%87-%D9%88-%D8%AD%D9%82%D9%88%D9%82-%DA%A9%DB%8C%D9%81%D8%B1%DB%8C-%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D8%AF%D8%A7%D8%AF-%D8%AF%D8%B1-%D9%86%D8%B8%D8%A7%D9%85-%D8%AD%D9%82%D9%88%D9%82-%D8%AC%D8%B2%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%AC%D8%B1%D9%85-%D8%A7%D8%B3%D8%AA . بررسی ارتداد از منظر فقه و حقوق کیفری/ ارتداد در نظام حقوق جزایی ایران جرم است.]</ref> از این رو ایشان به مسلمانی که از دين اسلام بيرون رود در اصطلاح دينى «مرتد» می‌گويند.


== ارتداد در قرآن ==
== ارتداد در قرآن ==
قرآن با تعبیرهاى گوناگونى، از ارتداد یاد‌کرده است؛ مانند برگشت از دین ( بقره / 2، 217 ; مائده / 5، 54 )، بازگشت به عقب ( آل عمران / 3، 144 و 149 ; انعام / 6، 71 ; حج / 22، 11 ; محمد / 47، 25 )، کافر شدن ( آل‌عمران / 3، 72 ; نساء / 4، 89 و 137 ; حشر / 59، 16 )، کفر بعد از ایمان ( آل‌عمران / 3، 100 ; بقره / 2، 109 ; آل‌عمران / 3، 86، 90‌ـ‌100 و 106 ; مائده / 5، 5 ; توبه / 9، 66 ; نحل / 16، 106 )، کفر بعد از اسلام ( توبه / 9، 74 ; آل‌عمران / 3، 80 )، برگشت به آیین کفّار ( اعراف / 7، 88‌ـ‌89 ; ابراهیم / 14، 13‌ـ‌کهف / 18، 20 )<ref>[https://quran.isca.ac.ir/fa/Cyclopedia/240/62198 . دایرة المعارف قرآن.]</ref>
قرآن با تعبیرهاى گوناگونى، از ارتداد یاد‌کرده است؛ مانند برگشت از دین ( بقره / 2، 217 ; مائده / 5، 54 )، بازگشت به عقب ( آل عمران / 3، 144 و 149 ; انعام / 6، 71 ; حج / 22، 11 ; محمد / 47، 25 )، کافر شدن ( آل‌عمران / 3، 72 ; نساء / 4، 89 و 137 ; حشر / 59، 16 )، کفر بعد از ایمان ( آل‌عمران / 3، 100 ; بقره / 2، 109 ; آل‌عمران / 3، 86، 90‌ـ‌100 و 106 ; مائده / 5، 5 ; توبه / 9، 66 ; نحل / 16، 106 )، کفر بعد از اسلام ( توبه / 9، 74 ; آل‌عمران / 3، 80 )، برگشت به آیین کفّار ( اعراف / 7، 88‌ـ‌89 ; ابراهیم / 14، 13‌ـ‌کهف / 18، 20 )<ref>[https://quran.isca.ac.ir/fa/Cyclopedia/240/62198 . دایرة المعارف قرآن.]</ref>
انواع ارتداد
انواع ارتداد
مرتد نزد امامیّه، دو قسم است: 1. ‌مرتدّ فطرى؛ 2. مرتد ملی. مرتد فطری به کسی گفته می‌شود که از ابتدا مثلاً در خانواده مسلمان بزرگ شده و بعد از اینکه به بلوغ رسید از دین برگشته است. مرتد ملی به کسی اطلاق می شود که ابتدا دینی را مورد مطالعه قرار داده و به آن ورود می‌کند، ولی بعد به هر دلیلی اعم از سیاسی یا اعتقادی از آن دین منصرف می‌شود.<ref>[https://isfahan.iqna.ir/fa/news/3818721/%D8%AA%D9%81%D8%B3%DB%8C%D8%B1-%D8%B1%D8%AD%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D9%88-%D8%B9%D9%82%D9%84%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D8%AF%DB%8C%D9%86-%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%B9-%D8%AF%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%DB%8C%D8%B2%DB%8C-%D9%88-%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D8%AF%D8%A7%D8%AF-%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%D8%B4%D9%88%D8%AF . تفسیر رحمانی و عقلانی از دین مانع دین‌گریزی و ارتداد می‌شود.]</ref><ref>. كشف الغطاء، 418؛ الخلاف، السّلسلة الينابيع الفقهيّة، ج 31: ص59؛ ارشاد الأذهان، ج2: ص 188؛ تحرير الوسيلة، ج2: ص 329.</ref>
مرتد نزد امامیّه، دو قسم است: 1. ‌مرتدّ فطرى؛ 2. مرتد ملی. مرتد فطری به کسی گفته می‌شود که از ابتدا مثلاً در خانواده مسلمان بزرگ شده و بعد از اینکه به بلوغ رسید از دین برگشته است. مرتد ملی به کسی اطلاق می‌شود که ابتدا دینی را مورد مطالعه قرار داده و به آن ورود می‌کند، ولی بعد به هر دلیلی اعم از سیاسی یا اعتقادی از آن دین منصرف می‌شود.<ref>[https://isfahan.iqna.ir/fa/news/3818721/%D8%AA%D9%81%D8%B3%DB%8C%D8%B1-%D8%B1%D8%AD%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D9%88-%D8%B9%D9%82%D9%84%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D8%AF%DB%8C%D9%86-%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%B9-%D8%AF%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%DB%8C%D8%B2%DB%8C-%D9%88-%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D8%AF%D8%A7%D8%AF-%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%D8%B4%D9%88%D8%AF . تفسیر رحمانی و عقلانی از دین مانع دین‌گریزی و ارتداد می‌شود.]</ref><ref>. كشف الغطاء، 418؛ الخلاف، السّلسلة الينابيع الفقهيّة، ج 31: ص59؛ ارشاد الأذهان، ج2: ص 188؛ تحرير الوسيلة، ج2: ص 329.</ref>


== ابعاد ارتداد ==
== ابعاد ارتداد ==
ارتداد را در دو سطح می توان مورد توجه قرار داد. سطح اول ارتداد به ارتباط بین انسان و خدا بر می گردد و سطح دوم به رابطه انسان با دیگر انسان ها و قدرت های سیاسی باز می گردد. در سطح اول مجازات مرتد محروم شدن از ثواب اخروی و به وجود آمدن خلل در رابطه بین او و خداست؛ چنانکه خداوند در آیه ۲۱۷ سوره بقره می‌فرماید: «وَ مَنْ يَرْتَدِدْ مِنْكُمْ عَنْ دِينِهِ، فَيَمُتْ وَ هُوَ كَافِرٌ، فَأُولَئِكَ حَبِطَتْ أَعْمَالُهُمْ فِي الدُّنْيَا وَ الْآخِرَةِ وَ أُولَئِكَ أَصْحَابُ النَّارِ هُمْ فِيهَا خَالِدُونَ». اما در سطح دوم، مجازات مرتد اعدام است. <ref>[https://isfahan.iqna.ir/fa/news/3818721/%D8%AA%D9%81%D8%B3%DB%8C%D8%B1-%D8%B1%D8%AD%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D9%88-%D8%B9%D9%82%D9%84%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D8%AF%DB%8C%D9%86-%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%B9-%D8%AF%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%DB%8C%D8%B2%DB%8C-%D9%88-%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D8%AF%D8%A7%D8%AF-%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%D8%B4%D9%88%D8%AF . تفسیر رحمانی و عقلانی از دین مانع دین‌گریزی و ارتداد می‌شود.]</ref> احکامی که در حوزه ارتداد وجود دارد بیشتر ناظر به بعد اخیر ارتداد می باشد که بیشتر جنبه عینی و اجتماعی دارد تا ذهنی و انتزاعی.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/3691510/%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D8%AF%D8%A7%D8%AF-%D8%A7%D8%B2-%D9%85%D9%86%D8%B8%D8%B1-%D9%81%D9%82%D9%87-%D9%88-%D8%AD%D9%82%D9%88%D9%82-%DA%A9%DB%8C%D9%81%D8%B1%DB%8C-%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D8%AF%D8%A7%D8%AF-%D8%AF%D8%B1-%D9%86%D8%B8%D8%A7%D9%85-%D8%AD%D9%82%D9%88%D9%82-%D8%AC%D8%B2%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%AC%D8%B1%D9%85-%D8%A7%D8%B3%D8%AA . بررسی ارتداد از منظر فقه و حقوق کیفری/ ارتداد در نظام حقوق جزایی ایران جرم است.]</ref> بر همین اساس احکام مرتبط با حوزه ارتداد در كشورهای اسلامی تنها بر افراد و گروه هایی جاری می شود که به دنبال توطئه و مقابله با اسلام باشند و الا حکم جزایی خاصی برای کسی که عليه نظام اسلامی تبليغ نكند نیز جاری نخواهد شد.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/1959723/%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D8%AF%D8%A7%D8%AF-%D9%86%D9%88%D8%B9%DB%8C-%D8%AA%D9%88%D8%B7%D8%A6%D9%87-%D8%B9%D9%84%D9%8A%D9%87-%D9%86%D8%B8%D8%A7%D9%85-%D8%A7%D8%B3%D8%AA-%D9%88-%D8%A8%D8%A7%D9%8A%D8%AF-%D8%A8%D8%A7-%D8%A2%D9%86-%D9%85%D9%82%D8%A7%D8%A8%D9%84%D9%87-%D9%83%D8%B1%D8%AF . ارتداد نوعی توطئه عليه نظام است و بايد با آن مقابله كرد.]</ref>
ارتداد را در دو سطح می‌توان مورد توجه قرار داد. سطح اول ارتداد به ارتباط بین انسان و خدا بر می‌گردد و سطح دوم به رابطه انسان با دیگر انسان‌ها و قدرت‌های سیاسی باز می‌گردد. در سطح اول مجازات مرتد محروم شدن از ثواب اخروی و به وجود آمدن خلل در رابطه بین او و خداست؛ چنانکه خداوند در آیه ۲۱۷ سوره بقره می‌فرماید: «وَ مَنْ يَرْتَدِدْ مِنْكُمْ عَنْ دِينِهِ، فَيَمُتْ وَ هُوَ كَافِرٌ، فَأُولَئِكَ حَبِطَتْ أَعْمَالُهُمْ فِي الدُّنْيَا وَ الْآخِرَةِ وَ أُولَئِكَ أَصْحَابُ النَّارِ هُمْ فِيهَا خَالِدُونَ». اما در سطح دوم، مجازات مرتد اعدام است. <ref>[https://isfahan.iqna.ir/fa/news/3818721/%D8%AA%D9%81%D8%B3%DB%8C%D8%B1-%D8%B1%D8%AD%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D9%88-%D8%B9%D9%82%D9%84%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D8%AF%DB%8C%D9%86-%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%B9-%D8%AF%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%DB%8C%D8%B2%DB%8C-%D9%88-%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D8%AF%D8%A7%D8%AF-%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%D8%B4%D9%88%D8%AF . تفسیر رحمانی و عقلانی از دین مانع دین‌گریزی و ارتداد می‌شود.]</ref> احکامی که در حوزه ارتداد وجود دارد بیشتر ناظر به بعد اخیر ارتداد می‌باشد که بیشتر جنبه عینی و اجتماعی دارد تا ذهنی و انتزاعی.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/3691510/%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D8%AF%D8%A7%D8%AF-%D8%A7%D8%B2-%D9%85%D9%86%D8%B8%D8%B1-%D9%81%D9%82%D9%87-%D9%88-%D8%AD%D9%82%D9%88%D9%82-%DA%A9%DB%8C%D9%81%D8%B1%DB%8C-%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D8%AF%D8%A7%D8%AF-%D8%AF%D8%B1-%D9%86%D8%B8%D8%A7%D9%85-%D8%AD%D9%82%D9%88%D9%82-%D8%AC%D8%B2%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%AC%D8%B1%D9%85-%D8%A7%D8%B3%D8%AA . بررسی ارتداد از منظر فقه و حقوق کیفری/ ارتداد در نظام حقوق جزایی ایران جرم است.]</ref> بر همین اساس احکام مرتبط با حوزه ارتداد در كشورهای اسلامی تنها بر افراد و گروه هایی جاری می‌شود که به دنبال توطئه و مقابله با اسلام باشند و الا حکم جزایی خاصی برای کسی که عليه نظام اسلامی تبليغ نكند نیز جاری نخواهد شد.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/1959723/%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D8%AF%D8%A7%D8%AF-%D9%86%D9%88%D8%B9%DB%8C-%D8%AA%D9%88%D8%B7%D8%A6%D9%87-%D8%B9%D9%84%D9%8A%D9%87-%D9%86%D8%B8%D8%A7%D9%85-%D8%A7%D8%B3%D8%AA-%D9%88-%D8%A8%D8%A7%D9%8A%D8%AF-%D8%A8%D8%A7-%D8%A2%D9%86-%D9%85%D9%82%D8%A7%D8%A8%D9%84%D9%87-%D9%83%D8%B1%D8%AF . ارتداد نوعی توطئه عليه نظام است و بايد با آن مقابله كرد.]</ref>
اسباب ارتداد
اسباب ارتداد
اسبابی که باعث ارتداد یک مسلمان می‌گردد عبارتند از انکار یکی از اصول دین(مثلا توحید، معاد و ...)<ref>. النساء/150-151.</ref>؛  انکار ضروری دین(مثلاً نماز، روزه، ...)<ref>. المائده/44.</ref>؛ انکار ضروری مذهب(مثلاً امامت) و تمسخر و دشنام به مقدسات<ref>[https://quran.isca.ac.ir/fa/Cyclopedia/240/62198 . دایرة المعارف قرآن.]</ref>
اسبابی که باعث ارتداد یک مسلمان می‌گردد عبارتند از انکار یکی از اصول دین(مثلا توحید، معاد و ...)<ref>. النساء/150-151.</ref>؛  انکار ضروری دین(مثلاً نماز، روزه، ...)<ref>. المائده/44.</ref>؛ انکار ضروری مذهب(مثلاً امامت) و تمسخر و دشنام به مقدسات<ref>[https://quran.isca.ac.ir/fa/Cyclopedia/240/62198 . دایرة المعارف قرآن.]</ref>
خط ۲۶: خط ۲۵:


=== مجازات ارتداد در فقه اسلامی ===
=== مجازات ارتداد در فقه اسلامی ===
مجازات مرتد شامل كسى می‌شود كه از دين خارج شده و این خروج را به صورت علنی ابراز و اظهار می دارد، اما اگر ارتداد خود را ابراز و اظهار نكرده است و کسی از ارتداد او با خبر نباشد مجازات نمی‌شود؛ زیرا اعتقاد یک امر قلبی است؛ بنابراين، مجازات مرتد به دليل جرم و گناه اجتماعى اوست نه عقيده‏‌ى شخصى وى.
مجازات مرتد شامل كسى می‌شود كه از دين خارج شده و این خروج را به صورت علنی ابراز و اظهار می‌دارد، اما اگر ارتداد خود را ابراز و اظهار نكرده است و کسی از ارتداد او با خبر نباشد مجازات نمی‌شود؛ زیرا اعتقاد یک امر قلبی است؛ بنابراين، مجازات مرتد به دليل جرم و گناه اجتماعى اوست نه عقيده‏‌ى شخصى وى.


حكم جزايى مرتد بدین شکل است که اگر مرتد فطرى مرد باشد كشته مى‏‌شود و توبه‌‏ى او نزد قاضى قبول نمى‏‌شود، اما اگر مرد مرتد ملّى باشد نخست دعوت به توبه مى‌‏شود، اگر توبه كرد آزاد مى‌‏شود، و الّا كشته مى‌‏شود. زن مرتد، چه فطرى باشد چه ملّى، كشته نمى‌‏شود، بلكه دعوت به توبه مى‌‏شود، اگر توبه كرد آزاد مى‌‏شود، و الّا در زندان باقى مى‌‏ماند.<ref>. تحرير الوسيلة، ج2: ص 494.</ref>
حكم جزايى مرتد بدین شکل است که اگر مرتد فطرى مرد باشد كشته مى‏‌شود و توبه‌‏ى او نزد قاضى قبول نمى‏‌شود، اما اگر مرد مرتد ملّى باشد نخست دعوت به توبه مى‌‏شود، اگر توبه كرد آزاد مى‌‏شود، و الّا كشته مى‌‏شود. زن مرتد، چه فطرى باشد چه ملّى، كشته نمى‌‏شود، بلكه دعوت به توبه مى‌‏شود، اگر توبه كرد آزاد مى‌‏شود، و الّا در زندان باقى مى‌‏ماند.<ref>. تحرير الوسيلة، ج2: ص 494.</ref>
خط ۳۷: خط ۳۶:


=== فلسفه حکم ارتداد از نظر قرآن ===
=== فلسفه حکم ارتداد از نظر قرآن ===
از بعضی از آیات قرآن کریم از جمله آیه «إِنَّ الَّذِينَ ارْتَدُّوا عَلَىٰ أَدْبَارِهِمْ مِنْ بَعْدِ مَا تَبَيَّنَ لَهُمُ الْهُدَى ۙ الشَّيْطَانُ سَوَّلَ لَهُمْ وَأَمْلَى لَهُمْ»<ref>. بى‌گمان، كسانى كه پس از آنكه [راه‌] هدايت بر آنان روشن شد [به حقيقت‌] پشت كردند، شيطان آنان را فريفت و به آرزوهاى دور و درازشان انداخت.</ref> (محمد/25)، این‌طور استفاده می‌شود که اصولاً تغییر دین ارتداد مصطلح نیست و حکم ارتداد مصطلح را ندارد، بلکه ارتداد مصطلح نوعی اعلان جنگ مخفیانه علیه جامعه دینی برای کسب قدرت یا ثروت دنیوی است.مخالفت با دین تا زمانی که به زبان مطرح نشود، نوعی امر قلبی محسوب می‌شود و امر قلبی قابل اثبات نیست؛ لذا بر اساس تعابیری قرآنی چون «كَرِهُوا مَا نَزَّلَ اللَّهُ»(محمد/26) و «وَكَرِهُوا رِضْوَانَهُ»(محمد/28) خداوند متعال برای افرادی که صرفاً در قلبشان مخالفت با دین و ضروری دین دارند مجازات اخروی در نظر گرفته است. حکم اعدام زمانی بر فرد مرتد جاری می شود که مخالفت خود را به صورت علنی ابراز کند و در مقابل مصالح مردم و مسلمانان بایستد.<ref>[https://isfahan.iqna.ir/fa/news/3818721/%D8%AA%D9%81%D8%B3%DB%8C%D8%B1-%D8%B1%D8%AD%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D9%88-%D8%B9%D9%82%D9%84%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D8%AF%DB%8C%D9%86-%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%B9-%D8%AF%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%DB%8C%D8%B2%DB%8C-%D9%88-%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D8%AF%D8%A7%D8%AF-%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%D8%B4%D9%88%D8%AF تفسیر رحمانی و عقلانی از دین مانع دین‌گریزی و ارتداد می‌شود.]</ref>
از بعضی از آیات قرآن کریم از جمله آیه «إِنَّ الَّذِينَ ارْتَدُّوا عَلَىٰ أَدْبَارِهِمْ مِنْ بَعْدِ مَا تَبَيَّنَ لَهُمُ الْهُدَى ۙ الشَّيْطَانُ سَوَّلَ لَهُمْ وَأَمْلَى لَهُمْ»<ref>. بى‌گمان، كسانى كه پس از آنكه [راه‌] هدايت بر آنان روشن شد [به حقيقت‌] پشت كردند، شيطان آنان را فريفت و به آرزوهاى دور و درازشان انداخت.</ref> (محمد/25)، این‌طور استفاده می‌شود که اصولاً تغییر دین ارتداد مصطلح نیست و حکم ارتداد مصطلح را ندارد، بلکه ارتداد مصطلح نوعی اعلان جنگ مخفیانه علیه جامعه دینی برای کسب قدرت یا ثروت دنیوی است.مخالفت با دین تا زمانی که به زبان مطرح نشود، نوعی امر قلبی محسوب می‌شود و امر قلبی قابل اثبات نیست؛ لذا بر اساس تعابیری قرآنی چون «كَرِهُوا مَا نَزَّلَ اللَّهُ»(محمد/26) و «وَكَرِهُوا رِضْوَانَهُ»(محمد/28) خداوند متعال برای افرادی که صرفاً در قلبشان مخالفت با دین و ضروری دین دارند مجازات اخروی در نظر گرفته است. حکم اعدام زمانی بر فرد مرتد جاری می‌شود که مخالفت خود را به صورت علنی ابراز کند و در مقابل مصالح مردم و مسلمانان بایستد.<ref>[https://isfahan.iqna.ir/fa/news/3818721/%D8%AA%D9%81%D8%B3%DB%8C%D8%B1-%D8%B1%D8%AD%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D9%88-%D8%B9%D9%82%D9%84%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D8%AF%DB%8C%D9%86-%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%B9-%D8%AF%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%DB%8C%D8%B2%DB%8C-%D9%88-%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D8%AF%D8%A7%D8%AF-%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%D8%B4%D9%88%D8%AF تفسیر رحمانی و عقلانی از دین مانع دین‌گریزی و ارتداد می‌شود.]</ref>


=== فلسفه حکم ارتداد از نظر اجتماعی-سیاسی ===
=== فلسفه حکم ارتداد از نظر اجتماعی-سیاسی ===
خط ۴۶: خط ۴۵:
]</ref>
]</ref>


== تفاوت ارتداد با سایر حوزه های مشابه ==
== تفاوت ارتداد با سایر حوزه‌های مشابه ==


=== تفاوت ارتداد با تغییر دین ===
=== تفاوت ارتداد با تغییر دین ===
خط ۵۷: خط ۵۶:
به باور آیت‌الله فاضل لنکرانی، شک و شبهه در توحید و نبوت، تا زمانی که به انکار و تکذیب نینجامد، به ارتداد نمی‌انجامد.<ref>. جامع المسائل، ج۲: ص۵۰۴ (به نقل از: سروش محلاتی، آزادی، عقل و ایمان، ۱۳۸۱ش، ص۲۸۲-۲۸۳).</ref> به تصریح علامه شعرانی «پژوهشگری كه به دنبال دلیل و برهان است، اگر با شک مواجه شود و درصدد يافتن دین حق باشد، شک موجب کفر و ارتدادش در دوره تحقیق نمی‌شود؛ البته به شرط آن که با زبان به انکار نپردازد».<ref>. وسائل الشيعه، ج۱۸: ص ۵۹۶ (به نقل از: سروش محلاتی، آزادی، عقل و ایمان، ۱۳۸۱ش، ص۲۸۴).</ref>
به باور آیت‌الله فاضل لنکرانی، شک و شبهه در توحید و نبوت، تا زمانی که به انکار و تکذیب نینجامد، به ارتداد نمی‌انجامد.<ref>. جامع المسائل، ج۲: ص۵۰۴ (به نقل از: سروش محلاتی، آزادی، عقل و ایمان، ۱۳۸۱ش، ص۲۸۲-۲۸۳).</ref> به تصریح علامه شعرانی «پژوهشگری كه به دنبال دلیل و برهان است، اگر با شک مواجه شود و درصدد يافتن دین حق باشد، شک موجب کفر و ارتدادش در دوره تحقیق نمی‌شود؛ البته به شرط آن که با زبان به انکار نپردازد».<ref>. وسائل الشيعه، ج۱۸: ص ۵۹۶ (به نقل از: سروش محلاتی، آزادی، عقل و ایمان، ۱۳۸۱ش، ص۲۸۴).</ref>


== برخی از مصادیق اشخاص و گروه های مرتد ==
== برخی از مصادیق اشخاص و گروه‌های مرتد ==
مصادیق  مربوط به صدر اسلام
مصادیق  مربوط به صدر اسلام
در کتاب‌های تفسیری و تاریخی، نمونه‌هایی از ارتداد در زمان پیامبر اسلام(ص)، گزارش شده است. از آن میان دو پسر ابوالحصین‌اند که از انصار بود. اینان به‌دعوت گروهی از مسیحیان، از اسلام خارج شده، به دین مسیحیت در‌آمدند. پیامبر آنها را نفرین کرد و نخستین افراد مرتد نامید.<ref>. ارتداد، ص۲۹۴.</ref> همچنین عُقبة اَبی‌مُعیط که از بزرگان قریش بود برای آنکه پیامبر(ص) از غذایش بخورد، شهادتین گفت؛ اما پس از چندی به خواست دوستش، به صورت پیامبر آب دهان انداخت و مرتد شد. پیامبر پس از دستگیری او در جنگ بدر، به قتلش دستور داد.<ref>. ارتداد، ص۲۹۵و۲۹۶.</ref> اُم‌ُّحَکَم دختر ابوسفیان و فاطمه خواهر ام‌ُّسَلَمه همسر پیامبر نیز از جمله زنان مرتد در دوره پیامبر بودند. ام‌حکم هنگام فتح مکه، دوباره مسلمان شد.<ref>. ارتداد، ص۳۱۲.</ref>
در کتاب‌های تفسیری و تاریخی، نمونه‌هایی از ارتداد در زمان پیامبر اسلام(ص)، گزارش شده است. از آن میان دو پسر ابوالحصین‌اند که از انصار بود. اینان به‌دعوت گروهی از مسیحیان، از اسلام خارج شده، به دین مسیحیت در‌آمدند. پیامبر آنها را نفرین کرد و نخستین افراد مرتد نامید.<ref>. ارتداد، ص۲۹۴.</ref> همچنین عُقبة اَبی‌مُعیط که از بزرگان قریش بود برای آنکه پیامبر(ص) از غذایش بخورد، شهادتین گفت؛ اما پس از چندی به خواست دوستش، به صورت پیامبر آب دهان انداخت و مرتد شد. پیامبر پس از دستگیری او در جنگ بدر، به قتلش دستور داد.<ref>. ارتداد، ص۲۹۵و۲۹۶.</ref> اُم‌ُّحَکَم دختر ابوسفیان و فاطمه خواهر ام‌ُّسَلَمه همسر پیامبر نیز از جمله زنان مرتد در دوره پیامبر بودند. ام‌حکم هنگام فتح مکه، دوباره مسلمان شد.<ref>. ارتداد، ص۳۱۲.</ref>


=== مصادیق دوره معاصر ===
=== مصادیق دوره معاصر ===
سلمان رشدی،<ref>[https://birjand.iqna.ir/fa/news/1743812/%D8%AD%D9%83%D9%85-%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D8%AF%D8%A7%D8%AF-%D8%B3%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86-%D8%B1%D8%B4%D8%AF%DB%8C-%D9%82%D8%A7%D8%A8%D9%84-%D8%A8%D8%B1%DA%AF%D8%B4%D8%AA-%D9%86%D9%8A%D8%B3%D8%AA- حكم ارتداد سلمان رشدی قابل برگشت نيست.]</ref> پارورو دانگ تاو(Paruru Daeng Tau) )، <ref>[https://iqna.ir/fa/news/3861616/%D9%85%D8%AA%D9%87%D9%85%E2%80%8C%D8%B4%D8%AF%D9%86-%D8%B1%D9%87%D8%A8%D8%B1%E2%80%8C-%D9%85%D8%AF%D8%B9%DB%8C-%D9%BE%DB%8C%D8%A7%D9%85%D8%A8%D8%B1%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D9%86%D8%AF%D9%88%D9%86%D8%B2%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D8%AF%D8%A7%D8%AF متهم‌شدن رهبر‌ مدعی پیامبری در اندونزی به ارتداد.]</ref> رافق تقی‌اف<ref>[https://iqna.ir/fa/news/2229452/%D8%A8%D9%8A%D8%A7%D9%86%D9%8A%D9%87-%D8%A2%D9%8A%D8%AA%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D9%81%D8%A7%D8%B6%D9%84-%D9%84%D9%86%D9%83%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%AF%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D8%A7%D8%AC%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%AD%D9%83%D9%85-%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D8%AF%D8%A7%D8%AF-%D9%86%D9%88%D9%8A%D8%B3%D9%86%D8%AF%D9%87-%D8%A2%D8%B0%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D9%8A%D8%AC%D8%A7%D9%86%DB%8C- بيانيه آيت‌الله فاضل لنكرانی درباره اجرای حكم ارتداد نويسنده آذربايجانی.]</ref> از نمونه های معاصری هستند که مراجع و سازمان های دینی حکم به ارتداد آنها صادر نموده اند.  
سلمان رشدی،<ref>[https://birjand.iqna.ir/fa/news/1743812/%D8%AD%D9%83%D9%85-%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D8%AF%D8%A7%D8%AF-%D8%B3%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86-%D8%B1%D8%B4%D8%AF%DB%8C-%D9%82%D8%A7%D8%A8%D9%84-%D8%A8%D8%B1%DA%AF%D8%B4%D8%AA-%D9%86%D9%8A%D8%B3%D8%AA- حكم ارتداد سلمان رشدی قابل برگشت نيست.]</ref> پارورو دانگ تاو(Paruru Daeng Tau) )، <ref>[https://iqna.ir/fa/news/3861616/%D9%85%D8%AA%D9%87%D9%85%E2%80%8C%D8%B4%D8%AF%D9%86-%D8%B1%D9%87%D8%A8%D8%B1%E2%80%8C-%D9%85%D8%AF%D8%B9%DB%8C-%D9%BE%DB%8C%D8%A7%D9%85%D8%A8%D8%B1%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D9%86%D8%AF%D9%88%D9%86%D8%B2%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D8%AF%D8%A7%D8%AF متهم‌شدن رهبر‌ مدعی پیامبری در اندونزی به ارتداد.]</ref> رافق تقی‌اف<ref>[https://iqna.ir/fa/news/2229452/%D8%A8%D9%8A%D8%A7%D9%86%D9%8A%D9%87-%D8%A2%D9%8A%D8%AA%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D9%81%D8%A7%D8%B6%D9%84-%D9%84%D9%86%D9%83%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%AF%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D8%A7%D8%AC%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%AD%D9%83%D9%85-%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D8%AF%D8%A7%D8%AF-%D9%86%D9%88%D9%8A%D8%B3%D9%86%D8%AF%D9%87-%D8%A2%D8%B0%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D9%8A%D8%AC%D8%A7%D9%86%DB%8C- بيانيه آيت‌الله فاضل لنكرانی درباره اجرای حكم ارتداد نويسنده آذربايجانی.]</ref> از نمونه‌های معاصری هستند که مراجع و سازمان‌های دینی حکم به ارتداد آنها صادر نموده اند.  


== ارتداد در سایر فرهنگ ها ==
== ارتداد در سایر فرهنگ‌ها ==
ارتداد اختصاص به مسلمانان ندارد بلکه در بیشتر ادیان و مذاهب قابل پیجویی است. بر اساس آمار بیست و یک کشور برای ارتداد ماهیت حقوقی و مجازات تعیین کرده اند.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/4012912/%DA%A9%D8%B1%DB%8C%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%D9%86%DB%8C%D8%A7-%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D8%AF%D8%A7%D8%AF-%D9%85%D8%A7%D9%87%DB%8C%D8%AA-%D8%AD%D9%82%D9%88%D9%82%DB%8C-%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF-%D8%AE%D9%88%D8%A7%D8%AC%D9%87%E2%80%8C%D9%BE%D9%88%D8%B1-%D8%AD%DA%A9%D9%85-%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D8%AF%D8%A7%D8%AF-%DA%86%D8%A7%D9%84%D8%B4%E2%80%8C%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%86%DA%AF%DB%8C%D8%B2-%D8%A7%D8%B3%D8%AA . کریمی‌نیا: ارتداد ماهیت حقوقی دارد / خواجه‌پور: حکم ارتداد چالش‌برانگیز است.]</ref> برای مثال در دین مسیحیت نیز قوانینی برای اراتداد وجود دارد. یولیانوس مرتد، امپراتور روم، یکی از نمونه های جالب ارتداد در مسیحی است. وی منکر تربیت مسیحی خود و مانع از رشد مسیحیت در امپراتوری شد و کوشید ادیان کهن روم و یونان را احیا کند. در کلیسای کاتولیک رومی به تَرک کامل مسیحیت یا پشت‌پازدن راهب یا راهبه به عهدهای دینی‌اش اطلاق می‌شود. ارتداد در یونانی ابتدا به معنی زیر پاگذاشتن ارزش‌های نظامی به‌کار می‌رفت، اما بعد به تغییر تابعیت دینی معنی شد.<ref>[https://wikijoo.ir/index.php?title=%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D8%AF%D8%A7%D8%AF . ویکی جو.]</ref>
ارتداد اختصاص به مسلمانان ندارد بلکه در بیشتر ادیان و مذاهب قابل پیجویی است. بر اساس آمار بیست و یک کشور برای ارتداد ماهیت حقوقی و مجازات تعیین کرده اند.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/4012912/%DA%A9%D8%B1%DB%8C%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%D9%86%DB%8C%D8%A7-%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D8%AF%D8%A7%D8%AF-%D9%85%D8%A7%D9%87%DB%8C%D8%AA-%D8%AD%D9%82%D9%88%D9%82%DB%8C-%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF-%D8%AE%D9%88%D8%A7%D8%AC%D9%87%E2%80%8C%D9%BE%D9%88%D8%B1-%D8%AD%DA%A9%D9%85-%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D8%AF%D8%A7%D8%AF-%DA%86%D8%A7%D9%84%D8%B4%E2%80%8C%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%86%DA%AF%DB%8C%D8%B2-%D8%A7%D8%B3%D8%AA . کریمی‌نیا: ارتداد ماهیت حقوقی دارد / خواجه‌پور: حکم ارتداد چالش‌برانگیز است.]</ref> برای مثال در دین مسیحیت نیز قوانینی برای اراتداد وجود دارد. یولیانوس مرتد، امپراتور روم، یکی از نمونه‌های جالب ارتداد در مسیحی است. وی منکر تربیت مسیحی خود و مانع از رشد مسیحیت در امپراتوری شد و کوشید ادیان کهن روم و یونان را احیا کند. در کلیسای کاتولیک رومی به تَرک کامل مسیحیت یا پشت‌پازدن راهب یا راهبه به عهدهای دینی‌اش اطلاق می‌شود. ارتداد در یونانی ابتدا به معنی زیر پاگذاشتن ارزش‌های نظامی به‌کار می‌رفت، اما بعد به تغییر تابعیت دینی معنی شد.<ref>[https://wikijoo.ir/index.php?title=%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D8%AF%D8%A7%D8%AF . ویکی جو.]</ref>


== منابع ==
== منابع ==
خط ۸۲: خط ۸۱:
[https://quran.isca.ac.ir/fa/Cyclopedia/240/62198 دایرة المعارف قرآن]
[https://quran.isca.ac.ir/fa/Cyclopedia/240/62198 دایرة المعارف قرآن]


== پاورقی ها ==
== ارجاعات ==
</div>
[[رده:اعتقادات و قرآن]]
[[رده:حقوق و قرآن]]
ویراستار
۸٬۳۴۱

ویرایش