دیوانسالاران، مدیران، ویراستار
۴٬۸۳۱
ویرایش
Parsaeiyan (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - 'پاورقی ها' به 'ارجاعات') |
Parsaeiyan (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - ' ها ' به 'ها ') برچسبها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
||
خط ۵: | خط ۵: | ||
== نقش تفاوتهای جنسیتی در پذیرش نقشهای متفاوت == | == نقش تفاوتهای جنسیتی در پذیرش نقشهای متفاوت == | ||
اگرچه در اصل انسانیت، اشتراکاتی میان زن و مرد وجود دارد ولی اسلام تفاوتهای طبیعی و جسمی مرد و زن را به عنوان منشأیی برای کمال آنها به شمار آورده است. این تفاوتها باعث احساس نیاز متقابل برای بقای نسل، تحکیم روابط اجتماعی و... میشود. تفاوتهای تکلیفی مرد و زن ریشه در این تفاوتهای جسمی و روحی دارد. خداوند تکالیف سنگینی همچون تأمین معیشت خانواده، کار در بیرون و جنگ و جهاد را به سبب ویژگیهای جسمی و روحی زنان، از عهده | اگرچه در اصل انسانیت، اشتراکاتی میان زن و مرد وجود دارد ولی اسلام تفاوتهای طبیعی و جسمی مرد و زن را به عنوان منشأیی برای کمال آنها به شمار آورده است. این تفاوتها باعث احساس نیاز متقابل برای بقای نسل، تحکیم روابط اجتماعی و... میشود. تفاوتهای تکلیفی مرد و زن ریشه در این تفاوتهای جسمی و روحی دارد. خداوند تکالیف سنگینی همچون تأمین معیشت خانواده، کار در بیرون و جنگ و جهاد را به سبب ویژگیهای جسمی و روحی زنان، از عهده آنها برداشته و کارهای سخت و خطرناک و آسیبزا را بر دوش مرد گذاشته است. | ||
== جنسیت و زبان == | == جنسیت و زبان == | ||
خط ۱۱: | خط ۱۱: | ||
== جنسیت و مسئولیت اجتماعی == | == جنسیت و مسئولیت اجتماعی == | ||
اگر چراغ جنسیت را در حوزه زبان و در حوزه زبان عربی فصیح و در حوزه فقه خاموش کنیم، مسئولیتهای اجتماعی زن و مرد، تفاوتی نخواهند داشت. نظام اجتماعی قرآن، مبنایش در سپهر اجتماعی، عمل صالح است و در عمل صالح فرقی بین زن و مرد نیست. قرآن کریم همانطور که بر اساس آیه ۳۱ سوره نور در حوزه تکالیف تفاوتی میان زن و مرد قائل نشده است، در مورد مجازات الهی هم هیچ تفاوتی میان زن و مرد نگذاشته است. چنانکه در حکم زنا در آیه دوم سوره نور فرموده است: «الزَّانِيَةُ وَالزَّانِي فَاجْلِدُوا كُلَّ وَاحِدٍ مِنْهُمَا مِائَةَ جَلْدَةٍ...؛ به هر زن زناكار و مرد زناكارى صد تازيانه بزنيد..». در فعالیتهای اجتماعی و سیاسی هم بنا به آیه12 سوره ممتحنه: «يَا أَيُّهَا النَّبِيُّ إِذَا جَاءَكَ الْمُؤْمِنَاتُ يُبَايِعْنَكَ عَلَى أَنْ لَا يُشْرِكْنَ بِاللَّهِ شَيْئًا وَلَا يَسْرِقْنَ وَلَا يَزْنِينَ وَلَا يَقْتُلْنَ أَوْلَادَهُنَّ وَلَا يَأْتِينَ بِبُهْتَانٍ يَفْتَرِينَهُ بَيْنَ أَيْدِيهِنَّ وَأَرْجُلِهِنَّ وَلَا يَعْصِينَكَ فِي مَعْرُوفٍ فَبَايِعْهُنَّ وَاسْتَغْفِرْ لَهُنَّ اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ؛ اى پيامبر چون زنان باايمان نزد تو آيند كه [با اين شرط] با تو بيعت كنند كه چيزى را با خدا شريك نسازند و دزدى نكنند و زنا نكنند و فرزندان خود را نكشند و بچه هاى حرامزاده پيش دست و پاى خود را با بهتان [و حيله] به شوهر نبندند و در [كار] نيك از تو نافرمانى نكنند با آنان بيعت كن و از خدا براى آنان آمرزش بخواه زيرا خداوند آمرزنده مهربان است» زنان، همانند مردان وظایفی سیاسی را بر عهده دارند. در فعالیتهای اقتصادی نیز زنان مانند مردان مالک دسترنج خود هستند و استقلال اقتصادی زن، برای وی تعریف شده است. قرائتهای سنتی فهم دینی و قرآن، باعث شده تا نوعی سلب مسئولیت از زنان در عرصه اجتماع تصور شود. مسئولیت به معنای وظیفه است و در مقابل آن حقوق قرار دارد. اگر حقوقی نباشد، مسئولیتی نیز وجود نخواهد داشت. برای باز کردن صحنه مسئولیتپذیری اجتماعی زنان، در ابتدا بایستی حقوق و حمایتهای قانونی تضمین شوند. اصلی ترین دلیل تضمن نشدن حقوق زنان در کشورهای اسلامی وجود حکومتهای ناکارآمد و سوء استفاده این حکومتها از برداشتهای سنتی دین است. در این بین وجود نهادهای داوطلبانه و مستقل با اعتراض، نقد، آگاهیبخشی و ایجاد شفایت میتوانند باعث ایجاد گشایش هایی در این امر شوند است. مسئولیت اجتماعی زنان مراتب مختلفی دارد. بخشی از این | اگر چراغ جنسیت را در حوزه زبان و در حوزه زبان عربی فصیح و در حوزه فقه خاموش کنیم، مسئولیتهای اجتماعی زن و مرد، تفاوتی نخواهند داشت. نظام اجتماعی قرآن، مبنایش در سپهر اجتماعی، عمل صالح است و در عمل صالح فرقی بین زن و مرد نیست. قرآن کریم همانطور که بر اساس آیه ۳۱ سوره نور در حوزه تکالیف تفاوتی میان زن و مرد قائل نشده است، در مورد مجازات الهی هم هیچ تفاوتی میان زن و مرد نگذاشته است. چنانکه در حکم زنا در آیه دوم سوره نور فرموده است: «الزَّانِيَةُ وَالزَّانِي فَاجْلِدُوا كُلَّ وَاحِدٍ مِنْهُمَا مِائَةَ جَلْدَةٍ...؛ به هر زن زناكار و مرد زناكارى صد تازيانه بزنيد..». در فعالیتهای اجتماعی و سیاسی هم بنا به آیه12 سوره ممتحنه: «يَا أَيُّهَا النَّبِيُّ إِذَا جَاءَكَ الْمُؤْمِنَاتُ يُبَايِعْنَكَ عَلَى أَنْ لَا يُشْرِكْنَ بِاللَّهِ شَيْئًا وَلَا يَسْرِقْنَ وَلَا يَزْنِينَ وَلَا يَقْتُلْنَ أَوْلَادَهُنَّ وَلَا يَأْتِينَ بِبُهْتَانٍ يَفْتَرِينَهُ بَيْنَ أَيْدِيهِنَّ وَأَرْجُلِهِنَّ وَلَا يَعْصِينَكَ فِي مَعْرُوفٍ فَبَايِعْهُنَّ وَاسْتَغْفِرْ لَهُنَّ اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ؛ اى پيامبر چون زنان باايمان نزد تو آيند كه [با اين شرط] با تو بيعت كنند كه چيزى را با خدا شريك نسازند و دزدى نكنند و زنا نكنند و فرزندان خود را نكشند و بچه هاى حرامزاده پيش دست و پاى خود را با بهتان [و حيله] به شوهر نبندند و در [كار] نيك از تو نافرمانى نكنند با آنان بيعت كن و از خدا براى آنان آمرزش بخواه زيرا خداوند آمرزنده مهربان است» زنان، همانند مردان وظایفی سیاسی را بر عهده دارند. در فعالیتهای اقتصادی نیز زنان مانند مردان مالک دسترنج خود هستند و استقلال اقتصادی زن، برای وی تعریف شده است. قرائتهای سنتی فهم دینی و قرآن، باعث شده تا نوعی سلب مسئولیت از زنان در عرصه اجتماع تصور شود. مسئولیت به معنای وظیفه است و در مقابل آن حقوق قرار دارد. اگر حقوقی نباشد، مسئولیتی نیز وجود نخواهد داشت. برای باز کردن صحنه مسئولیتپذیری اجتماعی زنان، در ابتدا بایستی حقوق و حمایتهای قانونی تضمین شوند. اصلی ترین دلیل تضمن نشدن حقوق زنان در کشورهای اسلامی وجود حکومتهای ناکارآمد و سوء استفاده این حکومتها از برداشتهای سنتی دین است. در این بین وجود نهادهای داوطلبانه و مستقل با اعتراض، نقد، آگاهیبخشی و ایجاد شفایت میتوانند باعث ایجاد گشایش هایی در این امر شوند است. مسئولیت اجتماعی زنان مراتب مختلفی دارد. بخشی از این مسئولیتها به تکالیف دینی، خانهداری، کودکپروری و ... بر میگردد. سطح دیگری از آن به مسئولیتپذیریهای سیاسی و ورود به حوزههای حکمرانی مرتبط میشود. مشکلی که مخصوصا جامعه زنان در این عرصه با آن روبه رو هستند این است که نظامهای حاکم با استناد به قرائتهای سنتی میخواهند با کاهش مسئولیتها و وظایف اجتماعی زنان میخواهند وظایف آنها را به اموری چون خانهداری تقلیل دهند. این کار، باعث خروج نیمی از خرد اجتماعی از عرصه اجتماع است. مخصوصا در جوامع اسلامی به سبب آنکه، حاکمیتها تصمیمهای خود را دینی جلوه میدهند بایستی متناسب با گفتمانهای موجود و همچنین شناخت صحیح زبان قرآن، خوانش هایی به روز از دین را ارائه کرد. | ||
== جنسیت خدا در قرآن == | == جنسیت خدا در قرآن == | ||
خط ۲۰: | خط ۲۰: | ||
== جنست و اخلاق == | == جنست و اخلاق == | ||
انسانها فارغ از جنسیت شان در مواجهه با موقعیتهای مختلف با سه عنصر شناختی، عاطفی و عملی روبه رو میشوند. یعنی وقتی مثلا فردی با موقعیتی مواجهه میشود که در آن موقعیت یک کودک به خطر افتاده است ابتدا فرد این خطر را حس میکند (عنصر شناختی)، بعد نگران این موقعیت میشود (عنصر عاطفی) و سپس متناسب با این احساسات کاری را انجام میدهد (عنصر عملی). همانطور که این عناصر میان همه انسانها به طور مشترک وجود دارد، در سوی دیگر تفاوتی جنسیتی در انجام یا عدم انجام آن وجود ندارد و هر فردی با گرایش جنسی متفاوتی قابلیت یکسانی در انجام کارهای اخلاقی دارد. | |||
== جنسیت و حقوق(وراثت، شاهد) == | == جنسیت و حقوق(وراثت، شاهد) == | ||
از زمینههای مهم و قابل بحث حوزه جنسیت مسایل مرتبط با عرصه حقوق است. به طور ویژه با تحول جایگاه زن در غرب مسایلی چون نابرابری در ارث و دیه زن و مرد و معادل بودن شهادت دو زن در برابر یک زن بحثهای زیادی را به خود برانگیخته است. عالمان مسلمان معتقدند این | از زمینههای مهم و قابل بحث حوزه جنسیت مسایل مرتبط با عرصه حقوق است. به طور ویژه با تحول جایگاه زن در غرب مسایلی چون نابرابری در ارث و دیه زن و مرد و معادل بودن شهادت دو زن در برابر یک زن بحثهای زیادی را به خود برانگیخته است. عالمان مسلمان معتقدند این تفاوتها ریشه در فرامین الهی دارد و مبتنی بر حکمت میباشد. از همین رو مجموعه دلایلی را در این زمینه مطرح نموده اند. برای نمونه ایشان در زمینه تفاوتهای موجود در حوزه ارث ریشه اصلی این حکم را قرار داشتن مسئولیت معیشت خانواده بر دوش مرد میدانند. | ||
== جنسیت و سنجش اعمال == | == جنسیت و سنجش اعمال == | ||
خط ۲۹: | خط ۲۹: | ||
== تغییر جنسیت == | == تغییر جنسیت == | ||
تعیین جنسیت و تغییر جنسیت را مصداق تغییر در خلقت الهی نمی توان دانست. برخی از آیات همچون «وَلَأُضِلَّنَّهُمْ وَلَأُمَنِّيَنَّهُمْ وَلَآمُرَنَّهُمْ فَلَيُبَتِّكُنَّ آذَانَ الْأَنْعَامِ وَلَآمُرَنَّهُمْ فَلَيُغَيِّرُنَّ خَلْقَ اللَّهِ ...؛ و سخت گمراهشان کنم و به آرزو درافکنم و دستور دهم تا گوش حیوانات را ببرند و امر کنم تا خلقت خدا را تغییر دهند...»(نساء/۱۱۹) که مورد استناد مخالفان تغییر جنسیت قرار گرفته است در مذمت تغییر خلقت الهی بیان شده است. تغییر جنسیت در مواردی که فرد مشکل روحی و جسمی ندارند و برای مسایلی چون فرار از سربازی صورت میگیرد حرام به شمار میآید. با این وجود در صورتی که فردی ظاهراً دختر باشد ولی اجزای مردانه در حفره شکمی او مخفی باشد، در این صورت با اینکه عمل جراحی و ظهور اندام تناسلی میتواند موجب تغییر جنسیت او شود اما از نظر شرعی تغییر جنسیت او اشکالی نخواهد داشت. تغییر جنسیت به طور گستره در مورد افراد خنثی نیز مطرح است. خنثی کسی است که هم اندام مردانه و هم زنانه دارند. این افراد چون اختلالات و مشکلات فراوانی دارند، گاه مجبور میشوند اندام تناسلی زائد خود را حذف کنند؛ در این صورت طبعا تغییر جنسیت رخ میدهد و فرد حائز جنسیتی میشود که قبلا نداشته است. البته برخی فقهای معاصر مانند مرحوم امام خمینی(ره) و میرزاجواد تبریزی و آیتالله مکارم معتقدند در خنثای مشکل، واجب است که تغییر جنسیت صورت بگیرد تا فرد زن و مرد بودنش روشن شود و احکام مربوط به خود را دنبال کند تا از مشکلات روحی، روانی و جسمی خلاص شود. | تعیین جنسیت و تغییر جنسیت را مصداق تغییر در خلقت الهی نمی توان دانست. برخی از آیات همچون «وَلَأُضِلَّنَّهُمْ وَلَأُمَنِّيَنَّهُمْ وَلَآمُرَنَّهُمْ فَلَيُبَتِّكُنَّ آذَانَ الْأَنْعَامِ وَلَآمُرَنَّهُمْ فَلَيُغَيِّرُنَّ خَلْقَ اللَّهِ ...؛ و سخت گمراهشان کنم و به آرزو درافکنم و دستور دهم تا گوش حیوانات را ببرند و امر کنم تا خلقت خدا را تغییر دهند...»(نساء/۱۱۹) که مورد استناد مخالفان تغییر جنسیت قرار گرفته است در مذمت تغییر خلقت الهی بیان شده است. تغییر جنسیت در مواردی که فرد مشکل روحی و جسمی ندارند و برای مسایلی چون فرار از سربازی صورت میگیرد حرام به شمار میآید. با این وجود در صورتی که فردی ظاهراً دختر باشد ولی اجزای مردانه در حفره شکمی او مخفی باشد، در این صورت با اینکه عمل جراحی و ظهور اندام تناسلی میتواند موجب تغییر جنسیت او شود اما از نظر شرعی تغییر جنسیت او اشکالی نخواهد داشت. تغییر جنسیت به طور گستره در مورد افراد خنثی نیز مطرح است. خنثی کسی است که هم اندام مردانه و هم زنانه دارند. این افراد چون اختلالات و مشکلات فراوانی دارند، گاه مجبور میشوند اندام تناسلی زائد خود را حذف کنند؛ در این صورت طبعا تغییر جنسیت رخ میدهد و فرد حائز جنسیتی میشود که قبلا نداشته است. البته برخی فقهای معاصر مانند مرحوم امام خمینی(ره) و میرزاجواد تبریزی و آیتالله مکارم معتقدند در خنثای مشکل، واجب است که تغییر جنسیت صورت بگیرد تا فرد زن و مرد بودنش روشن شود و احکام مربوط به خود را دنبال کند تا از مشکلات روحی، روانی و جسمی خلاص شود. ترنسها گروه دیگری از افراد درگیر با مسئله تعیین و تغییر جنسیت هستند. ترنس کسی است که مشکل جسمی ندارد ولی خود را از لحاظ روحی زن میداند و برعکس. در این وضعیت جسم و روح هماهنگی لازم را ندارد. پیرامون تغییر جنسیت ترنسها میان فقها اختلافنظر زیادی وجود دارد؛ کسانی مانند امام، مقام معظم رهبری، موسوی اردبیلی، نوری همدانی و خرازی معتقدند که عمل جراحی در این مسائل اشکالی ندارد، ولی عدهای دیگر از مراجع میگویند که جراحی ایراد شرعی دارد. | ||
== آیات مرتبط با حوزه جنسیت == | == آیات مرتبط با حوزه جنسیت == |