وسواس: تفاوت میان نسخه‌ها

وسواس؛ تکرار افکار یا اعمال مزاحم در انسان. وسواس اختلالی روانی است که به دو نوع فکری و عملی تقسیم می¬شود. در نوع فکری انسان دچار افکار مزاحم تکراریست و در نوع عملی بیمار در خود احساس به تکرار عملی را مشاهده می¬کند. در منابع اسلامی هر دو نوع وسواس بیان و تقبیح شده است. این اختلال هم از راه ارثی و هم از راه اکتسابی در بیمار بوجود می¬آید. در پزشکی جدید از روان درمانی و شناخت درمانی استفاده می¬شود و در روش¬های دینی از روش¬هایی استفاده می¬شود که هسته اصلی آن یاد خدا و ارتباط نزدیک با اوست.

وسواس یک اختلال روانی است که به دو نوع  فکری و عملی تقسیم می¬شود. وسواس‌های فکری معمولاً همراه با ترس، اضطراب، نگرانی و اندیشیدن افراطی به مسائل جزئی و بها دادن بیش از حد به آن‌هاست. وسواس‌های عملی نیز شامل تکرار کارها بدون اراده، دقت‌های وسواس‌گونه مانند نظم افراطی در چینش قرینه، شستن چندباره و مکرر می-شود.<ref>[https://shahrekord.iqna.ir/fa/news/3927026/%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%AE%D8%AA%E2%80%8C%D8%AF%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%A7%D8%B5%D9%84-%D9%85%D9%87%D9%85-%D8%AF%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86-%D9%88%D8%B3%D9%88%D8%A7%D8%B3-%D8%AF%D9%88%D8%B1%DB%8C-%D8%A7%D8%B2 شناخت‌درمانی؛ اصل مهم درمان وسواس / دوری از وسواس در سایه توجه به خدا

رابطه بین علایم وسواس فکری و علایم پانیک]</ref> به عبارت دیگر در وسواس فکری به طور مداوم افکاری تکراری در ذهن بیمار گردش می¬کنند و در وسواس عملی، فرد بیمار احساس به تکرار عملی را در خود می¬بیند.   

در آموزه¬های اسلامی به هر دو نوع وسواس اشاره و تقبیح شده است.<ref>[https://birjand.iqna.ir/fa/news/3362793/%D9%88%D8%B3%D9%88%D8%A7%D8%B3-%D9%81%DA%A9%D8%B1%DB%8C-%D9%86%D8%A7%D8%B4%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%AE%D8%AA-%D9%86%D8%A7%D9%82%D8%B5-%D9%88-%DB%8C%DA%A9%E2%80%8C%D8%A8%D9%8F%D8%B9%D8%AF%DB%8C-%D8%AF%25 وسواس فکری ناشی از شناخت ناقص و یک‌بُعدی دین است]</ref> قرآن کریم درباره وسواس فکری می¬گوید:«وَلَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنْسَانَ وَنَعْلَمُ مَا تُوَسْوِسُ بِهِ نَفْسُهُ؛ و ما انسان را آفريده‏ايم و مى‏دانيم كه نفس او چه وسوسه‏اى به او مى‏كند، و ما از شاهرگ [او] به او نزديكتريم» (ق/16). با توجه به این آیه وسواس همیشه همراه انسان است و انسان هیچ‌گاه بدون وسوسه زندگی نمی‌کند.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/3859395/%D8%B1%D8%A7%D9%87%DA%A9%D8%A7%D8%B1-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86%DB%8C-%D9%85%D9%82%D8%A7%D8%A8%D9%84%D9%87-%D8%A8%D8%A7-%D9%88%D8%B3%D9%88%D8%A7%D8%B3-%D8%AE%D9%86%D8%A7%D8%B3 راهکار قرآنی مقابله با وسواس خناس]</ref>

می¬توان گفت از دیدگاه اسلام بخش اعظمی از وسواس از سوی شیطان برانگیخته می‌شود؛ چرا که کار شیطان سوق دادن افراد به‌سوی افکار مذموم و مزاحم و مانع‌تراشی در مسیر صحیح است.<ref>[https://shahrekord.iqna.ir/fa/news/3927026/%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%AE%D8%AA%E2%80%8C%D8%AF%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%A7%D8%B5%D9%84-%D9%85%D9%87%D9%85-%D8%AF%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86-%D9%88%D8%B3%D9%88%D8%A7%D8%B3-%D8%AF%D9%88%D8%B1%DB%8C-%D8%A7%D8%B2 شناخت‌درمانی؛ اصل مهم درمان وسواس / دوری از وسواس در سایه توجه به خدا]</ref> در روایات بر نقش شیطان در گمراهی انسان¬های مبتلا به وسواس تأکید شده است. در روایتی آمده است در محضر امام صادق (ع) از فردی که مبتلا به وسواس و دقت در وضو بود، صحبت به میان آمد و او را فردی بسیار عاقل معرفی کردند. امام (ع) اما عاقل بودن چنین فردی را منکر شدند و فرمودند اگر از خود آن فرد سؤال شود خواهد گفت عملش از ناحیه شیطان است.

از نگاه علوم جدید وسواس از دو راه ارثی و اکتسابی به فرد منتقل می¬شود. در طریق اکتسابی یکی از موارد انتقال بیماری، هم‌جواری و زندگی با افرادیست که دارای اختلالات وسواسی هستند. این نزدیکی باعث می¬شود افراد الگو‌پذیری نامناسبی داشته باشند و دچار وسواس شوند. والدین لجوج، وسواسی و مضطرب نیز باعث می‌شوند که فرزندانشان به اختلالات وسواسی مبتلا شوند.

در کنار انتقال نامناسب مفاهیم فقهی، عدم آگاهی و نداشتن اطلاع صحيح از احكام دينی نیز می¬تواند زمينه بروز وسواس فقهی را فراهم می‌كند.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/1193573/%D9%88%D8%B3%D9%88%D8%A7%D8%B3-%D9%81%D9%82%D9%87%DB%8C-%D9%BE%D9%8A%D8%A7%D9%85%D8%AF-%D8%B9%D8%AF%D9%85-%D8%A2%DA%AF%D8%A7%D9%87%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D8%A7%D8%AD%D9%83%D8%A7%D9%85-%D8%AF%D9%8A%D9%86%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D8%AA وسواس فقهی، پيامد عدم آگاهی از احكام دينی است]</ref>

وسواس حتی در صورت ژنتیکی بودن نیز قابل درمان است.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/3996381/%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%B7%D9%87-%D8%A8%DB%8C%D9%86-%D8%B9%D9%84%D8%A7%DB%8C%D9%85-%D9%88%D8%B3%D9%88%D8%A7%D8%B3-%D9%81%DA%A9%D8%B1%DB%8C-%D9%88-%D8%B9%D9%84%D8%A7%DB%8C%D9%85-%D9%BE%D8%A7%D9%86%DB%8C%DA%A9 رابطه بین علایم وسواس فکری و علایم پانیک]</ref> یکی از روش¬های درمان، روان درمانی است. در روان‌درمانی وسواس تلاش می‌شود با همدردی و همراهی مناسب، رعایت احترام و به دور از قضاوت و با توجه به محیط زندگی فرد و ارتباط با اطرافیان، روند بهبودی فرد را تسریع بخشند. راه دیگر درمان، شناخت¬درمانی است. در شناخت‌درمانی تلاش می‌شود که به افکار نادرست بیمار پاسخ درستی داده شود و باورهای نادرست وی در مورد افکار و رفتارهای وسواس‌گونه تصحیح شود.<ref>[https://shahrekord.iqna.ir/fa/news/3927026/%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%AE%D8%AA%E2%80%8C%D8%AF%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%A7%D8%B5%D9%84-%D9%85%D9%87%D9%85-%D8%AF%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86-%D9%88%D8%B3%D9%88%D8%A7%D8%B3-%D8%AF%D9%88%D8%B1%DB%8C-%D8%A7%D8%B2 شناخت‌درمانی؛ اصل مهم درمان وسواس / دوری از وسواس در سایه توجه به خدا]</ref>

یکی از مؤثرترین راه¬های درمان، روش¬هایی است که در منابع دینی بدان اشاره شده است. در احادیث و روایات به روش‌های معنوی، ارتباطی و عملی و حتی دارویی برای رفع مشکل وسواس اشاره شده است.<ref>[https://shahrekord.iqna.ir/fa/news/3927026/%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%AE%D8%AA%E2%80%8C%D8%AF%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%A7%D8%B5%D9%84-%D9%85%D9%87%D9%85-%D8%AF%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86-%D9%88%D8%B3%D9%88%D8%A7%D8%B3-%D8%AF%D9%88%D8%B1%DB%8C-%D8%A7%D8%B2 شناخت‌درمانی؛ اصل مهم درمان وسواس / دوری از وسواس در سایه توجه به خدا]</ref> ارتباط نزدیک و صمیمی با خدا و یاد او رمز تمامی درمان¬های دینی وسواس است. از این جهت وضو داشتن، خواندن نماز با حضور قلب، گفتن اذکاری خاص همچون لا اله الا الله و ... در جهت وسواس مؤثر است.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/3736274/%D9%86%D8%B3%D8%AE%D9%87-%D8%A7%D8%A6%D9%85%D9%87-%D8%A7%D8%B7%D9%87%D8%A7%D8%B1%D8%B9-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%AF%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86-%D9%88%D8%B3%D9%88%D8%A7%D8%B3 نسخه ائمه اطهار(ع) برای درمان وسواس]</ref> همچنین پایبندی به احکام مخصوصی که برای وسواسی¬ها گفته شده است<ref>[https://iqna.ir/fa/news/3649699/%D8%A7%D8%AD%DA%A9%D8%A7%D9%85-%D9%88%D8%B3%D9%88%D8%A7%D8%B3 احکام وسواس