شیطان: تفاوت میان نسخه‌ها

برخی لغت شناسان واژه ی «شیطان» را غیر عربی و متّخذ از زبان عبری به معنای دشمن و شریر دانسته و برخی آن را عربی و از ریشه ی «شَطَنَ»» به معنای دور شدن و یا از ریشه «شاطَ» به معنای از بین رفتن چیزی به واسطه ی سوختن یا غیر آن، می دانند<ref>معجم مقاییس اللغة، ج 3؛ ذیل لغت «شطن و شیط» و لسان العرب، ج 13؛ ذیل لغت.</ref> از همین رو دلیل نامگذاری شیطان می تواند به دلیل دشمنی، کینه ورزی، شرارت، معنای انحراف از حق، سرکشی از فرمان الهی، هلاکت و شدت غضب باشد. در اصطلاح، هر موجود سرکشی که از فرمان خداوند تمرد می‌کند و کارش وسوسه خلق و دعوت به بدی‌‌ها است شیطان نام دارد؛<ref>[https://shahrekord.iqna.ir/fa/news/3886999/تفاوت-ابلیس-و-شیطان-چیست تفاوت ابلیس و شیطان چیست؟]</ref> لذا به برخی از انسان ‌ها و اجنه شیطان اطلاق می ‌شود.<ref>[https://lorestan.iqna.ir/fa/news/3317962/اخلاص-مهمترین-راه-مبارزه-با-شیطان-۹۰-آیه-قرآن-به-ابلیس-اشاره-دارد اخلاص؛ مهمترین راه مبارزه با شیطان/ ۹۰ آیه قرآن به ابلیس اشاره دارد]</ref> اما ابلیس، اسم خاص شیطانی است که در بهشت بر آدم سجده نکرد و با شیاطین دیگر، در پی منحرف کردن انسان‌هاست.<ref>تفسیر نمونه، ج۲۹؛ ص۱۹۲.</ref> قلمرو شیطان، ساحت تشریعی دانسته شده، نه تکوین؛ چرا که بنابر آموزه‌های اسلامی، شیطان تنها می‌تواند انسان را وسوسه و به گناه تشویق کند؛ بر این اساس، بیش از دعوت کردن به گناه، سلطه و قدرتی بر انسان ندارد.<ref>و ما کان لی علیکم من سلطان الا ان دعوتکم فاستجبتم لی؛ « و مرا بر شما هيچ تسلطى نبود، جز اينكه شما را دعوت كردم و اجابتم نموديد.» (ابراهیم/ ۲۲)</ref>

1. مفرد شیطان بدون الف ولام؛ مراد شیطان غیر معیّن است و می تواند شامل هر فردی از شیاطین جن و انس بشود. 2. مفرد الشیطان همراه با الف و لام؛ غالباً به معنای خاص یعنی ابلیس و در برخی موارد نیز به معنای عام است. 3. شیاطین به صورت جمع؛ نشانگر آن است كه شیطان مصادیق متعدد و مختلفی دارد؛ در حالی که اگر كلمۀ شیطان اسم برای فرد خاص (ابلیس) بود، ‌به صورت مفرد می آمد. علاوه این که در برخی از آیات بعد از کلمۀ شیاطین به ‌اختلاف جنس شیطان‌ها نیز اشاره می کند، مانند آیۀ شریفه: «وَ كَذلِكَ جَعَلْنا لِكُلِّ نَبِيٍّ عَدُوًّا شَياطينَ الْإِنْسِ وَ الْجِن»<ref>انعام/ 112.</ref>

شیطان برای فریب و اغفال انسان از ابزارهای متعددی بهره می‌گیرد. برخی از مهمترین این دسیسه‌ها عبارتند از: ـ ایجاد غرور و انفعال<ref>انفعال یعنی روحیه‌ ضعیف، ناتوان‌پنداری خود، احساس بن‌بست در امور، احساس عدم امکان فرج.</ref> در انسان که با استناد به آیات ۵ سوره فاطر و ۸۷ سوره یوسف قابل ردیابی است.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/4055076/غرور-و-انفعال-دو-راهبرد-شیطان-برای-انحراف-انسان غرور و انفعال؛ دو راهبرد شیطان برای انحراف انسان]</ref> ـ ملامت‌گری؛ به این معنا که وقتی انسان مرتکب گناهی می‌شود، شیطان با ملامت کردنش نمی گذارد انسان با خدا آشتی کند و راه توبه را بر انسان می بندد.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/3715530/شیطان-با-ملامت-گری-راه-آشتی-انسان-با-خدا-را-می-بندد شیطان با ملامت گری راه آشتی انسان با خدا را می بندد]</ref> ـ تسویف و به تاخیر انداختن توبه در انسان گناهکار که از دسیسه‌‌های پرکاربرد شیطان برای اغوا گری است.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/3576110/مهم%E2%80%8Cترین-کار-شیطان-تسویف-است مهم‌ ترین کار شیطان تسویف است]</ref> ـ روش خطوات (گام به گام) که بر اساس آیه ۱۶۸ سوره بقره قابل طرح است.<ref>[https://isfahan.iqna.ir/fa/news/3738880/خُطُوات-سیاست-شیطان خُطُوات؛ سیاست شیطان]</ref> ـ غفلت<ref>[https://qom.iqna.ir/fa/news/4049403/غفلت-مهم%E2%80%8Cترین-ابزار-شیطان%E2%80%8C-برای-فریب-جوانان-است غفلت مهم‌ ترین ابزار شیطان‌ برای فریب جوانان است]</ref> و وعده‌های دروغین و سرگرم کردن به آرزوهای سراب‌گونه<ref>[https://iqna.ir/fa/news/3935031/وعده-و-آرزوسازی-دروغین-راهکار-شیطان-برای-فریب-بزرگ وعده و آرزوسازی دروغین؛ راهکار شیطان برای فریب بزرگ]</ref> و وارد شدن از راه معروف برای وادار کردن به منکر نیز از دیگر ابزارهای فریب‌ دهی بر شمارده شده اند.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/1344408/شیطان-گاهی-برای-وادار-کردن-به-منکر-از-راه-معروف-وارد-می%E2%80%8Cشود شیطان گاهی برای وادار کردن به منکر از راه معروف وارد می ‌شود]</ref>

برای مبارزه و مقابله با دسیسه ‌ها و اغواگری‌های شیطان راهکارهایی پیشنهاد شده است که به کار بستن آن‌ها گاه می تواند موجب علوّ درجۀ انسان‌ها شود. اخلاص عمل، تقویت ایمان، توکل، یاد خدا، پاکی و طهارت باطنی و ظاهری<ref>[https://lorestan.iqna.ir/fa/news/3317962/اخلاص-مهمترین-راه-مبارزه-با-شیطان-۹۰-آیه-قرآن-به-ابلیس-اشاره-دارد اخلاص؛ مهمترین راه مبارزه با شیطان/ ۹۰ آیه قرآن به ابلیس اشاره دارد]</ref> و اثبات مبادی اعتقادی خود بواسطۀ عقل<ref>[https://iqna.ir/fa/news/3512284/اولین-راه-مبارزه-با-شیطان-ورزیدگی-عقلانی-است اولین راه مبارزه با شیطان ورزیدگی عقلانی است]</ref> از جمله مهم ترین و اساسی ترین راه‌های مقابله با شیطان هستند.  

عبادت و اطاعت از شیطان نیازی به سجاده و سجده کردن در برابر او ندارد و اثر گذاری افکار، عقاید و حرف‌های شیطان بر روی انسان عبادت شیطان محسوب می شود.<ref>[https://qazvin.iqna.ir/fa/news/2707368/پیروی-از-شیطان-نتیجه%E2%80%8Cای-جز-ذلت-نخواهد-داشت پیروی از شیطان نتیجه‌ای جز ذلت نخواهد داشت]</ref>